Polîtîkayanê şerê taybetî yê dewlete ra nêzdîyê nêmeyê nufusê Dêrsimî zîndanan de emrê xo derbaz kerdo, nêmeyo bîn zî pê tedaya  'şertê kontrolê edlîyî' keye de yo. Koy û birrê Dêrsimî pê bahaneya 'herêma asayîye' yenê qedexekerdene, daristanî yenê vêşnayene, heywanî binê nameyê 'seydwanîye' de yenê qetilkerdene, pê HES, projeyanê madenan cografyaya ci yena xerakerdene.

Dêrsim de polîtîkayê qirkerdişê cinîyan, tacîz, tecawuz, serebûtê kiştişê cinîyan zaf qewimîyenê. Şaristan de 599 rojî yo Gulîstane Doku ra xebere nêna girewtene. Dêrsim de her sûcê vera cinîyan pê bira 'bêteqîbîye' hetê hêzanê dewlete ra yeno nimnayene, şarî rê ajanîye yena ferzkerdene.

Şaristan de mîsalanê polîtîkaya qirkerdişê cinîyan ra tayî wina yê:

-Tay kafe û restaurantanê şaristanî semedê fuhuş, madeyê kundoxî û tacîzî yenê akerdene. Nê kafe û restaurantî dewrê Walî Tuncay Sonelî de ameyî akerdene.

-Pêrtag de 16ê çeleyê 2020î de eşkera bi ke 10 domanî maruzê îstîsmarê cînsî mendê. La derheqê dosyaya serebûtî de bira bêteqîbîye dîyaye û çalakîyî ê çaxî ra nata şaristan de qedexe yê.

-Pulur de 6ê çeleyî de domanî maruzê îstîsmarê cînsî mendî, no serebût zî yeno mîyankerdene.

-Ame îdîakerdene ke Zanîngehê Munzurî de wendekaranê cinîyan rê fuhuş yeno ferzkerdene. Wendekarê cinîyî pê zorî selahîyetdaranê dewlete de fuhuş kenê. Zanîngehê Munzurî derheqê babete de tehqîqatêk nêkerd.

-599 rojî yo wendekara Zanîngehê Munzurî Gulîstane Doku ra xebere nêna girewtene. Verguman Zaynal Abarakovo ke babîyê ci polîs o nêame tepiştene. Çalakîyê semedê Gulîstane ameyî qedexekerdene, persa 'Gulîstane Doku ça de ya' ameye cezakerdene.

Xozaya Dêrsimî xerakerdişê prosesê çareserîye yê 2015î ra nata kerdişanê şerê taybetî reyde têrî manena, yena talankerdene. Dîmenanê NASA de dîyeno ke xozaya Dêrsimî 2015 ra nata senî vurîyaye, wele bîye.

Projeyê Santralê Hîdrtoelktrîkî (HES), ocaxê madenî, kerra û xizî dormeyê Dêrsimî gênê. Nê projeyî semedê kontrolkerdişê şaristanî yenê caardene. Rewşa Îstîsnayî ra nata Dêrsim de vera kalekolî virazîyenê, darî birîyenê.

Şaristan de binê nameyê 'projeyê peyzajî' û madenan de cayê fîrazî yenê xerakerdene. Tewr peyên Çimeyê Munzurî bîyî hedefê dewleta tirke. Şar, dezgeh, dîndar, rîsipîyan, pîr û dedeyanê Dêrsimî bi xurtî vera xerakerdişê Çimeyanê Munzurî tewirê xo mojna.

Terteleyê Dêrsimî yê 1937-38î ra nata dewî yenê vengkerdene û qedexekerdene. Bi taybetî serranê 1990an de binê nameyê herêma qedexe' de dewî ameyî vengkerdene.  Nê qedexeyî hema zî dewam kenê.

Dêrsim de bi taybetî zêdetîya mayînan şarî qerqilnena. Mabênê serranê 1993-2019î de şaristan de xeylêk kesî mayînan ra merdî û birîndar bîyî. 6 domanî zî şaristan de teqayîşê mayînan ra şîyî heqîya xo.