Qezaya Sûrî ya Amedî ya ke lîsteya Mîrasê Kulturî yê Rêxistina Kultur, Zanist û Perwerdeyî yê Neteweyanê Yewbîyayeyan (UNESCO) de ca gêna, şahîdîya qedexeyê tebervejîyayîşî yo tewr dergî kerde. Sûr de 2015-2016 de şerêko çetin qewimîya û qeza de dekewtiş û vejîyayîşî ameyî qedexekerdene.

Nê prosesê qedexeyî de qeza de 6 taxî pê bira Heyetê Wezîran ameyî rijnayene. Goreyê raporê Odaya Muhendîs û Mîmaran (TMMOB) Sûr de bi temamî 3 hezar û 569 keyeyî rijîyayî, kerrayê bazaltî dizîyayî. Herinda nê bînayan de bînayê seyciyî virazîyayî.

Wayîranê keyeyan nêwaşt erdê xo biroşê la neçare mendî ke TOKîyanê Uçkuyularî de ca bibê. Dima zî keyeyan rê deynê bi hezaran lîrayan ame pêşkêşkerdene.

 Ajansê Mezopotamya hewayî ra dîmenê neweyî yê keyeyanê Sûrî girewtî. Dîmenan de yeno dîyene ke keyeyê neweyî rengî ra heta şiklê xo seyci yê û sey zîndanî virazîyayî.

Hemserekê Odaya Muhendîsan a Amedî Ferîd Kahraman derheqê babete de qisey kerd. Kahramanî da zanayene ke Sûr de qasê 46 doniman erazîyêk ame rijnayene û vat: ''Rijnayîş de 89 bînayan zerar dî. Nê bînayê neweyî goreyê sivîlan yan zî goreyê keyeyanê tradîsyonelan nîyê. Nê keyeyî manenê zîndanan, pancerayê ci ewnîyenê yewbînan rê yanî heqê mahrumîyetî wedarîya. Plansazî, proje û prosesê nê keyeyan Anqara de ameyî qetîkerdene. Wayîranê nê projeyî keyeyê Amedî qetî nêdîyê. Keyeyanê tradîsyonelan ê Amedî de kerrayê xozayî şuxilîyayî. Bînayê kahanî wayîrê ruhêkî bîyî. Keyeyê neweyî semedê rantî virazîyayê.''

Kahramanî qiseykerdişê xo rê wina dewam kerd: ''Bînayê neweyî seyci yê û nîşaneyê hişmendîya tekpereste yê. Ma nika eşkenê çimdarîya projeyî bikerê. La dima se beno ma nêzanenê. Derheqê babete de eşkerayîyêke zî nêdîyena.''