Efrîn de serra 2011’î ra dima, bi prosesê destpêkerdişê şoreşî, perwerdeyo bi Kurdî amebi destpêkerdene. Verî hetê çend ciwanan ra keye de ame dayene û mabênê 7 serran de sîstem amebi awankerdene: dibistana verêne ra heta awankerdişê unîversîteya Rojawanî ya verêne aver şî. Îşxalî ra ver Efrîn de 50 hezar wendekarî bîyî. 

EZ KURDÎTÎYA XO RA ŞERMAYÊNE

Rêgaz Hemoyî heta sinifa 6’ine dibistana BAAS’î de wendo û peyê cû lîseye sîstemê perwerdeyê Kurdî de dewam kerda. Hemo wina vano: ”Wextê rejîmê BAAS’î de perwerde bi hawayê sîstemê hişkî ameyêne dayene. Bi taybetî zî heqaret û kufirê mamosteyan îradeyê wendekaran şikitêne. Dibistane de bi Kurdî qiseykerdiş qedexe bi, la ma keyeyanê xo de bi ziwanê xo Kurdîyî qisey kerdêne. Mi nê qedexeyî ra zaf fehm nêkerdêne. Mi seba ke mabên de bi Kurdî qisey kerd, ez gerre kerda û mamostayî mi rê heqaret kerd û ez Kurdîtîya xo ra şermayeya.

HEYECANÊKO PÎL AWAN KERD

Bi şoreşî ziwanê Kurdî kewt dibistanan. Cuya ma wendekaranê Kurdan de prosesêko newe destpêkerd. Verî tayê zor da ma. Çunke yew ziwanî ra derbazê ziwanê bînî bîyayîş zehmet o. La bi hetkarîya mamostayan, ma xo ver da û bi ziwanê xo perwerde dî. Mi nêwaştêne ke ez dibistane ra şora keye.

TENA KURDÎ NÊVURÎYA

Mamostayî ma rê zaf başî bîyî. Sey mamosteyan nê, sey maya ma, sey embazê ma têgêrayêne. Ma pêro problemê xo mamostayanê xo de pare kerdêne. Ma fikrê xo zaf rehet kerdêne eşkera û vatêne. Yanê ma tena bi Kurdî perwerde nêdîyêne. Îdare, fikiryayîş, nêzdîbîyayîş: her çî vurîyabi. Stîlê perwerdeyî vurîya. Stîlo dogmatîk amebi terkkerdene. Ma dibistane de ders û perwerdeyê neweyî dîyî. Nê dersî dibistananê rejîmî de çinîbî. Mesela ma dersa Jîneolojî dîye. Seba mi dersêka muhîme bîye. Ma coxrafya û tarîxê Kurdan nas kerd. Bi nê sîstemî ma ziwanê xo ra hes kerd.

DEWLETA TIRKÎ HÊRIŞÊ MODELÊ MA ZÎ KERD

Dewleta Tirkî, esasê xo de hêrişê nê hêz û îradeyî kerd. Waşt ke modelo ke Efrîn de ameyo awankerdene û pêroyê dinyaye de sey nimûne do biameyêne musnayene mabên ra wedarno. Naye ra zî bi hawayê barbarîye hêrişê Efrînî kerd. Hêrişê dibistananê ma kerd û talan kerdî.

MA BI XOVERDAYÎŞÎ DEWAM KENÊ

Ma ke Efrîn ra vejîyayî, zaf şî zorê mi. Ez fikirîyêne, mi nêzanayêne ke ez reyna resena dibistan û kitabanê xo. Yew menge ra dima, ma ameyî pêser, dibistanê ma abîyî. Her çiqas çadir, yan zî bananê xirabeyan de perwerde bivînê zî, ma zerîweş ê. Awanîya ke nika ma a kerda dibistane, wextê rejîmî de hepisxaneyê domanan bîya û tîya de domanan rê îşkence ameyo kerdene. La nika ma kerda dibistane û nika na awanîye de huyayîşê domanan beno berz. Helbet zor û zehmetîyî estê, kîtabê ma çin ê, awanîye rijyaye ya. La îradeyê ma yo xoverdayox esto. Ma wazenê ke wa pêro dinya bizano ke şarê Efrînî girêdayeyê ziwan û kulturê xo yo. Ewro ma bi hawayê zor û zehmetî dewamê perwerdeyê xo kenê û no zî musneno ke dewleta Tirkî nêresaya armancê xo.”

MI SÎSTEMÊ ÎNAN QEBUL NÊKERD

Sîyabend Feqîyî zî 5 serrî dibistananê rejîmê Surîye de perwerde dîyo, bi destpêkerdişê prosesê şoreşî, bi nimitkî beşdarê perwerdeyê Kurdî yo ke keyeyan de ameyêne dayene bîyo. Naye ser hêzanê rejîmî keyeyê ey rê tedayî kerdê, la ê reyna zî peyser game nêeşta. Feqî, nika Şehba de lîse de perwerde vîneno û bi hezaran wendekaranê Efrînijan ra yew o. Feqî wina vano: ”Her tim waştêne ke ma goreyê sîstemê înan tê bigêrê. La ma no qebul nêkerd. O wext ez grûba folklorî de bîya. Ez û embazê xo ma beşdarê veyve û dawetan bîyêne. Mamostayê mi no heşnabi, venga mi da û ez kuwaya. Zaf şîbî zorê mi.

MA VERÎ KEYEYAN DE DEST PÊKERD

Efrîn de, bi destpêkerdişê prosesê şoreşî, keyeyan de perwerdeyo Kurdî ameyêne dayene. O wext dibistanan de Kurdî qedexe bî û ma bi hawayê nimiteyî perwerde dîyêne. Tedayê rejîmî zaf bî. Seba ke ez beşdarê perwerdeyê Kurdîyî bîya pîyê mi tepişt, la mi pêyser game nêeşte. Mi perwerdeyê xo dewam kerd. Dewa ma de tena yew mamosta bi, ê xeylî çîyî musnayî ma. Bi saya ey ma ziwanê xo, kulturê xo, tarîxê xo musayî. Sinifa 9’ine de mi hêz û îradeyo ke mi de awan bîyo ferq kerd.

Dewleta Tirkî bi çekanê giranan hêrişê Efrînî kerd û o wext ma mecbur mendî û bar kerd ameyî Şehba. Nika ma Şehba de xo ver danê. Tîya de perwerdeyê xo vînenê. Ne rejim ne zî dewleta tirkî eşkenê verê ma bigîrê û heqa perwerdeyê ma asteng bikerê.”

MA KURDÎTÎYA XO NAS KERDE

Cemîle Mihemede zî sinifa 6’ine de beşdarê perwerdeyê Kurdî bîya û wina vana: ”Merdim ke yew ziwanî ra derbazê ziwanê bînî bibo, helbet zor yeno  ci rê. La mi zaf astengîye nêante, çunke ziwanê mi bi. Nika ma xeylî çîyanê neweyan musenê, xeylî dersan vînenê. O wext tena ma eşkayêne Kurdkî bimusê. Ma tarîx, coxrafyaya xo musayî. Rastîya Kurdîstanî dîye. Perwerde, bi ziwananê bînan zî ame dayene. Erebkî, Franskî, Îngilîzkî perwerdeyî ameyî dayene. Ma heqaret û tedayan ra xelesîyayî ra û çîyo tewr muhîm, seyyewbînîye nas kerde û dîye. Mamostayî ma rê zaf başî bîyî û her kes sey yewbînî dîyêne.

MA DO BI RUHÊ LEYLA GUVENE SER BIKEWÊ

Wexto ke ma termînê verênî de bîyî, dewleta Tirkî hêrişê Efrînî kerd. Hêrişê dibistananê ma zî kerd. 35 embazê ma, nê hêrişan de bîyî şehîd. Ma mecbur mendî ke Efrîn ra bivejîyê. Ma ameyî Şehba û kesî bawer nêkerdêne ke, ma do reyna bêrê pêser û perwerde bivînê. Hem komun û meclîsê ma newe ra ameyî viraştene, hem zî dibistanê ma ameyî akerdene. Na dibistana ke ma nika tede perwerde vînenê, wextê rejîmê BAAS’î de hepisxaneyê domanan bîyo. La ma tîya kerd cayê zanayîş û roşnîye. Ma odayanê ke tede îşkence ameyo kerdene kerdî roşnî û nika huyayîşê domanan ci ra beno berz.

Dewleta Tirkî, bi zîhnîyetê xo yê îşxalkarî wina zana ke Efrînî kerdo vîndî. La Efrînî nêkerd vîndî. Ma do vera zordarî û koletîye mucadele bikerê.”