Sûcê dewleta tirke yê vera Efrînî ameyî eşkerakerdene

Rêxistina Heqanê Merdiman a Efrînî derheqê sûcanê deweleta tirke û çeteyanê ci yê hîrê serranê peyênan ê ke Efrîn de kerdî de raporêk eşkera kerd.  Rapor de ame vatene ke dewleta tirke sîvîlî kişti, remnayî û mekteb û dezgehê weşîye vêşnayî.

Kombîyayîşê Huqûqî yê 2. ê binpaykerdişê heqanê merdiman dewam keno. Kombîyayîş seba ke bale bianco sûcanê dewleta tirke û çeteyanê ci ke adara 2018 ra nata Efrîn de kenê, ame organîzekerdene.

Rapor de ca dîya nînan:

''Dewleta tirka îşxalkere 20ê çeleyê 2018î de hêrişê îşxalî yê vera Efrînî da destpêkerdene. Hêriş de çeke giranî ameyî şuxulnayene. Netîceya hêrişan de binawanîye herême û dezgehê sîvîlî çîn bîyî. Bi hezaran sîvîlî ameyî qetilkerdene û qirkerdişo etnîkî ame kerdene. Bi se hezeran kesî mecbur mendî ke herême ra bar bikerê û bi desan qirkerdişî ameyî kerdene. Nê rapor de binpaykerdiş sûcê dewleta tirke yê ke hîrê serran de ameyî kerdene estê. Zafê înan ameyî belgekerdene ê bînî zî hem dewleta tirke nimitî hem zî şertanê zehmetan ra ma nêresayî mexdûran.

Dewleta tirke 20ê çeleyê 2018î de pê 72 teyarayanê şerî û xeylêk tankan hêrişê kantonê Efrînî kerd. QSDyî vera hêrişî xoverdayîşo bêhempa da. Badê xoverdayîşê 58 rojan dewleta tirke û grûbanê cîhatkaran Efrîn îşxal kerd. Badê îşxalî şarê Efrînî ra se ra 80yî bar kerd şi Şehba, Heleb û bajarekê Til Rifatî.  Prosesê îşxalê 3 serran de 400 hezar xerîbî qeza û dewanê Efrînî de ameyî cakerdene. Netîceya hêrişê dewleta tirke û çeteyanê ci de 498 sîvîlan cuya xo vînî kerde. Netîceyê îşkenceyî de 82 kesan cuya xo vînî kerde. Netîceya bombardumanan de 303ê înan doman, 213ê înan cinîyî temamî de 696 sîvîlî birîndar bîyî.

Goreyê Komîteya Musayîş û Perwerdeyî yê Efrînî netîceya hêrişan de 64 meketebî rijîyayî.Verê hêrişê îşxalkeran hûmara wendekaran 50 hezar û 855 bî la nika têna herêma Şehba de 13 hezar wendekarî estê. Dewleta tirke Unîversîteya Efrînî zî tede heme dezgehê perwerdeyî qefilnayî. Heme meteryalê ziwanê dayîke (kurdkî) ameyî wedarnayene û herinda înan de erebkî û tikrkî ameyî mecburkerdene. Reyna heme kesena rê kitabê dersî yê dînê îslamî yenê ferzkerdene.

2018 de 943 kesî ameyî remnayene û mirênayene. 76ê înan pê îşkneceyî ameyî mirênayene. 2019 de hûrmara kesanê ke ameyî remnayene û fîdye ame waştene 6 hezarî ra ravêrte. Keyeyê 500 kesan ra fîdye ame waştene. Aqibetê 330 kesan bewlî nîyo. Goreyê belgeyan 700 kesî raştê îşkenceyî ameyî. Cinî û domanê ke ameyî remnayene dîmenê îşkenceyê înan keyeyanê ci rê ame şawitene. Fîdye ge-ge 100 hezar dolarî ra rafêr bi. 54 kesî netîceya îşkenceyî de merdî. Netîceya bambardumanan de 41 kesî ameyî qetilkerdene. 2 rojnamegerî rîyê bombardumanan ra merdî û 670 sîvîlî birîndar bîyî. Netîceya teqayîşê mayînan de 730 kesî birîndar bîyî. 2ê kanûna 2019î de Til Rifat de netîceya bombardumanê dewleta tirke de 8ê înan domanî 20 kesî şehîd bîyî û 9ê înan domanî 17 kesî bi giranî birîndar bîyî. 2018î ra heta 2019î  4 cinîyî ameyî qetilkerdene, 128 cinîyî birîndar bîyî. 60 kênayê qijkekî raştê tecawuzî ameyî. 5ê înan xo kişt. 270 cinîyî ameyî remnayene.

2020 de 58 kese ke 9ê înan cinî bî ameyî qetilkerdene. 987 kesî ameyî remnayene. Cayanê sîvîlan de 39 teqayîşî qewimîyayî û netîceya înan de 170 merde û birîndarî estê. Reyna 35 cinîyî ameyî remnayene. Doman û astengdarî zî tede 67 cinîyî raştê tecawuzî ameyî. 5 domanê kênayî bi zorê çeke dîyayî çeteyan. Reyna ame belgekerdene ke camêrdan rê zî şîdeto cînskî ame kerdene. Elewî û êzidîyan rê zext ame kerdene ke wa kultur û bawerîya xo bibedilnê. 23 dewanê êzidîyan ê Efrîn de nufusê 25 hezar kesan bi 7 hezar. Merkezê tarîxî ê dînî açarîyayî axûran. Banî ameyî rijnayene. Efrîn de qet yew ganî qirkerdişî ra bê derbgirewtiş nêvejîya. 300 hezar zeytûnêrî û 150 hezar darê bînî ameyî birnayene. 11 hezar darî ameyî vêşnayene.  10 hezar donumê erazî ame veşnayene.''