Babeta ‘Heqê hêvîye’ bi qiseykerdişê Serekê MHPyî Devlet Bahçelîyî ra 22yê teşrîna verêne ya 2024î ra newe ra bi rojdem. La hema zî babete ser o karêk nêameyo kerdene.

‘Heqê hêvîye’ heqêk o ke mîyanê ferasetê Mehkemeya Heqanê Merdiman a Ewropa (MHME) de est a. 2013 de Dewaya Vinterî de hetê MHME ra reya verêne heqê hêvîye ame caardene. Tepişteyan Robert Vinter û John Mitchellî Îngilîstan de muracatê MHME kerd û vat ke cezaya înan a muebede goreyê Peymana Heqanê Merdiman a Ewropa nîya. Naye ser o MHME bire daye ke nêbeno ke tepişteyî hendê dergî zîndan de bimanê û heqê hêvîye destê nînan ra bêro girewtene.

Tirkîya de zî ‘heqê hêvîye’ mîyanê qanûnan de nîyo. Qanûnê Têkoşînê Vera Terorî seba ke cezaya muebede bêra caardene amebi amadekerdene. Oyo ke heqê Rayber Apoyî û tepişteyanê bînan binpay  keno na madeya qanûnî ya. Hetê bînî ra îstîsnayêk sey erkê efû yê Serekkomarîye est o.

MHME fikrê xo yê serê ‘heqê hêvîye’ yê Rayber Apoyî bi bira xo ya adara 2014î eşkera kerde. MHME bi biranê Kayran, Gurban û Boltanî hukm da ke wa Tirkîya heqê hêvîye bîyara ca. MHME bira xo ya serê Rayber Apoyî de zî vat ke cezaya muebede qedexeyê îşkenceyî û heqê hêvîye binpay kena.

Hukmatê AKPyî vera biranê MHME bi eşkerayîyanê manîpulatîfan xîret keno ke proses nêaro ca. Rixmê muracatanê Rayber Apoyî zî hema gamêke nêameye eştene. DEM Partî derheqê ‘heqê hêvîye’ de temmuza 2024î de vernîyaz qanûnêk pêşkêşê Meclîsê Tirkîya kerd. Vernîyazê qanûnî de ame waştene ke hezar û 453 kesê ke cezaya zîndanî ya muebede dîyaya nînan, wa heqê hêvîye bişuxilnê.