Saît Bîlgîno ke dewa Kelaxsî ya qezaya Dara Hêni ya Çewlîgî ra yo, bi serran o mîyanê komelê kurdan ê Almanya de xebatan keno. Hemserekê Meclîsê Komelê Kurdan ê Demokratîkî yê Bremenî Saît Bîlgînî qala xoverdayîşê keyeyê xo yê bi serran kerde.

Bîlgînî da zanayene ke o hezîrana 1957î de Xarpêt de dadîya xo ra bîyo û vat: ''Dadî û babîyê mi o çax Xarpêt de keyeyê apanê mi yê pîlan de meyman bîyê coka ez uca de dadîya xo ra bîya. La mi dibistana verêne Kelaxsî de wende. Dima mi Xarpêt û Amed de wende û ez Enstîtuyê Perwerdeyî yê Çewlîgî ra mezûn bîya û bîya mamosta. Mi hîrê-çar serrî Çewlîg de mamostatîye kerdei dima ez surgunê Konya bîya. Konya de mamostatîya mi ameye betalkerdene, ez zî agêraya dewe. 

Wextê Serewedaritişê Şêx Seîdî yê 1925î de pîrikê mi Şêx Huseyîn û kekê ci Şêx Şerîf kadroyanê verênan ra bîyê. Şêx Şerîf hetê Şêx Seîdî de ame îdamkerdene. Pîrikê mi Şêx Huseyîn remeno û koyan de vera hêzanê dewlete çalakîyanê xo rê dewam keno. 1927 de pîrikê mi Şêx Huseyîn şerwananê kurdan reyde derbazê Binxetî (Rojawan) beno. 1928 de Şêx Huseyîn îlanê efû ser o wazeno abigêro dewe la rayîr de vera ey dafike ronîyena. Şêx Huseyîn 20 guleyan gêno la xelisîyeno. 1930-31 de Şêx Huseyîn tepişîyeno û zîndananê Xarpêt û Amedî de maneno. Zîndanê Amedî de Şêx Huseyîn pê jehrî şino rexme. 

O çax dewa ma zî yena vêşnayene û rijnayene. 7 serran keyeyê ma dewa Tanzuxî de maneno û dima vera vera agêreno Kelaxsî. Ma pê goşdarîkerdişê qehremanîyanê 1925î bîyî pîl. Ma zaf goş na xoverdayîşanê Yadîn, Qasim, Zulfo, Şêx Huseyînî ser. 

Apê mi Mehmet Bîlgîn dewaya 49an de amebi muhakemekerdene la o çax o qeçax bi. Reyna Feyzî Bîlgin Têgêrayîşê 68î de kesêko serkêş bi û wexto ke dîploma girewte MÎTî o kişt. MÎTî no çi 1989 de qebul kerd. 

Wexto ke Hemleya 15ê Tebaxa 1984î amebî îlankerdene leşkeran ma tepiştî û hewteyêk nêverdayî. Xora xebera ma pê têgêrayîşê azadîye est bîye la hayîya ma pê çalakîya Dihî û Şemzînanî çin bîye. 15ê Tebaxe ra dima dewlete pê 150 wesayîtan dewa ma girewtbî binê ablûqa. 1984 ra dima dewlete herêma ma vurnaye kerde zîndanî. Leşkeran tim eştêne dewa ma ser. Embaz Xebat (Omer Hayrî Konar) dewa ma de bi, îxbarî ser o leşkeran eşt dewe ser. Embaz Xebat rema û leşkeran ma destbend kerdî. Leşkeran goreyê keyfê dewijan rê her çi kerdêne, îşkence kerdêne. 

Temmuza 1985î de gerîlayan eşt bi qereqolê Îstasyonî ser ke nêzdîyê dewa ma bi. Ney ra dima leşkeran dewa ma kerde hedef. Leşkeran eşt dewe ser, merdimê ma, apê ma destbend kerdî. Mi Siddik û apê xo ra vat ke ma şorê la înan nêwaşt. Ez şîya qeza la leşkeran ez tepişta û mi rê îşkence kerd. Dima leşkeran ez berda dewe, qereqolê Îstasyonî. Dewe de mi dî ke dewijî pêro hê îşkence vînenê. Siddik Bîlgîn uca de şehîd bi. 

Reyna ma dewe teriknaye. Dima ma reyna agêrayî dewe. Mi zîret û heywankarîye kerdêne. Embazan vatêne ke ganî ez şora teberê welatî la mi qebul nêkerdêne. Wexto ke efûya Turgut Ozalî vejîyaye her kesî vatêne ke ganî ez abigêra mamostatîye. 

Siddik Bîlgîn lajê apê mi bi. Cinîya ey û cinîya mi zî wayê yewbînan bîyê. Wexto ke babîyê cinîya mi Ayfere dinyaya xo bedilnabî domanê babîyê mi û apê mi qij bîyî. Lezgîn, Rodî, Mehmet Siddik merdimê holî bîyê. Babîyê mi sey şêxanê bînan nêbi, ma xizmetê şarî kerdêne. Her kesî babîyê mi ra hes kerdêne.

Lajê apê mi Abdulhamîtî Rodî lîse de bi ez 1992 de ameya Ewropa. 1993 de mi îltîcaya Almanya kerd. Lezgîn wexto ke ez Kelaxsî de bîya tewrê gerîlayan bibi. La 6-7 mengan ra dima Rûbarok de şehîd bi. Wexto ke ez tîya de bîya dewlete narey tedaya Rodîyî kena. Cinîya mi Ayfere Rodî û ê bînan bena Xarpêt. Rodî tîya de Gurbetellî Ersoz de xebatanê çapemenîye keno. Rodî îxbarêkî ser o tepişîyeno. O çax ez Almanya de tepişîya û Zîndanê Hamburgî de bîya. O çax teşrîna peyêne ya 1996î bîye. Rodîyî zîndan de pêvînayîş de Ayfere rê vato ke o do bikişîyo. Mi zîndan de xebera şehadetê ey wende. 

Hende teda û kerdişan ra dima keyeyê ma zî xo her çî ra dûrî girewt. Xora keyeyê ma tim wayîrê têgêrayîşê azadîye vejîya la hînî serkêşîye nêkerde. Serebûtan keyeyê ma de travmayî viraştbî. 

Babîyê mi vatêne verê cû leşkeran kokimanê kurdan rê zî pilîye kerdêne. La têgêrayîşê azadîye ra dima kurdî resayî kesayetê xo. 

Mi qetî nêwaşt ke teberê welatî de bimana la şertan ra semed menda. Ez hem welat de hem zî Almanya de zîndan de menda. Dima ke tîya de ez zîndanî ra vejîya mi bire daye ke keyeyê xo zî bîyara. Mi hêverî muracat kerd la Wezîrîya Karanê Zereyî mudaxele kerd û pasaportê mi betal kerd. Ma lajê Siddikî yo pîl bi rayîrê zanîngehî ard, dima mi kênaya ey û kênaya xo arde. Ayfere bi rayîranê qeçaxan ameye. Dima pêro domanê mi û Siddikî ameyî. Teyna Zelale uca de menda. Zelale hemşîre bîye la pê KHKyan gureyî ra ameye girewtene û tepişîyaye. Cezaya zîndanî ya 9 serran dîyaye aye û nika a Zîndanê Sîncanî de ya. 

Ma kenê ke tîya de surgun de biciwîyê. Ma hêvî kenê ke şarê ma û welatê ma hînî azad bibê.''