Her cayê Kurdistanî ra ma her tewir nebatan ra feyde gênê. Bi taybetî wisar de nebat û vaşê çol û koyan û mîyanê zîyanan benê zergûn û vejênê vernîya ma. Nebat û vaşê seke kenger, reng, tozmazik, pirpar, sîrik, tolik, qinbar û sewbîna bale ancenê serê xo. Nê nebatê ke seke adetî yenê vînayene, bi hezar serran o hetê dewijan ra yenê werdene û faydeyê înan zaf ê. 

Nê nebatan ra yew zî tozmazik o ke eleqeyêkê pîlî vîneno . Tozmazik, tewirêke pincaran o ke yeno werdene. No nebat her cayê awîye de benê zergûn û no nebato her cayê herême de beno zergûn û folklorê kurdan de zî ca gêno.

Dewêka qezaya Farqînî ya Amedî de Hulya Samûr (38) tozmazik kom kena. Hulya vana, bi taybetî bala cinîyan serê nebatan de esta û qiseykerdişê xo wina dewam kerd: "Wexto ke hawa êdî beno germ û ver bi wisarî şino, ma zî kewenê mîyanê çol û zîyanî. Ma ewro seba seyranî amebî la mi nê tozmazikî dîyî û arê dayî. Vaşî xeylêk bala mi ancenê.'' 

Hulya da zanayene ke faydeyê tozmazikî xeylêk ê û vat: "Ma tozmazik kom kenê û şunê. Yan verê werdî de wenê yan zî kenê mîyanê selete. No vaş zafêr nêpewjîyeno, wina kal yeno werdene. La helbet faydeyê ci zî esto. Tozmazik tansîyon, nêweşîya şeker û seba qewetê bedenî sey derman o. Ma sey cinîyan nê nebatan sey çimeyê şîfa vînenê. Coka tewr zêde ma tewirê nebatan nas kenê û ma zanenê ke faydeyê înan çita rê esto."