Paytextê Afganîstanî Kabîl de cinîyê ke bi nameyê Neteweyanê Yewbîyayeyan (NY) xebat kenê hetê kesanê ke nasnameyê înan nîno zanayene ra bi hewayêkê orgînazîkerdeyî yenê tacîzkerdene û bi mergî yenê tehdîtkerdene.

Badê tehdîtan xebatê tay cinîyan sey demdemî ameyî vindarnayene û projeyê hetkarîye yê mîyanneteweyîyî kewtî bine rîskê giranî.

Tewr tay goreyê zanayîşanê ke hîrê dezgehanê ke pabesteyê NYyî yê dayî peynîya menga gulane de xebatkarê cinîyî yê NYyî yê ke karî ra vejîyayî heta keyeyanê înan ameyî teqîpkerdene. Kesê çekdarê ke înan teqîp kenê bi hewayêkê eşkera cinîyî bi vatişê “Eke siba ti bêrî karî ti do bimirî” tehdît kerdî. Eynî wextî de babî, mêrde û birayê nê cinîyan zî seba ke cinîyî mexebitê ameyî tehdîtkerdene û dîmenê nê helan zî ameyî antene.

Ame vatene ke nê cinîyî pêro eslê xo de afgan ê û ajansanê mîyanneteweyîyî de xebityenê. Mîsyonê Afganîstanî yê Cinîyan ê NYyî  (UNAMA) eşkera kerd ke înan derheqê nê de zanayîş dayo selahîyetdaranê Talîbanî û tehdîqet dîyayo destpêkerdene.Wezîrîya Karanê Zereyî ya Talîbanî zî vat “berpirsîyarî do bêrê cezakerdene.”  

La goreyê gerarê ke rejîmê Talîbanî 2023yî de semedê qedexekerdişê xebityayîşê cinîyan girewtî nê hêrişî sey parçeyêkê zextê sîstematîkî yenê erjnayene. Sekreterê Pêroyî yê NYyî António Guterresî cuwa ver vera nê qedexeyî nêrazîbîyayîş mojna bi û no sey çîyo ke nîno qebulkerdene name kerdbi.

Rîyê nê tehdîtan ra NY û xeylê ajansan ê sey Programê Gida yê Dinya (WFP) semedê cinîyan modelê keyeyî ra xebityayîşî sey demdemî vist dewre. WFPyî eşkerayîya xo de vat, “Eke xebetkarê ma yê cinîyî mexibitê, hetkarîya merdimî ya semedê cinîyan îmkan çîn o ke bireso cinîyan.” 2024 de têna WFP resa nizdê 10 mîlyon cinî û domanan. Nufusê Afganîstanî sey 40 mîlyonî yeno texmînkerdene û yeno îfadekerdene ke hetkarîya merdimi ya NYyî resena 23 mîlyonan.