Artêşa tirke ya îşxalkere 14ê nîsane ra nata hêrişê Başûrê Kurdîstanî kena û nê hêrişan de çekanê kîmyewîyan zî şuxilnena. Seba cigêrayîşê nê hêrişanê kîmyewîyan Yewîya Doktoran a Mîyanneteweyî ya Vera Şerê Atomî (IPPNW) mabênê 20-27ê êlula 2022yî de heyetêk şawit Başûrê Kurdîstanî. La heyet hetê Îdareyê Başûrî ra ame astengkerdene.

Rixmê astengîyan zî heyetî raporêk amade kerd. Serekê IPPNWyî yê Swîsre Dr. Beppe Savaryî û Çimdarê verênî yê Çekanê Bîyolojîkan ê Neteweyanê Yewbîyayeyan Dr. Jan Van Akenî raporê xo de dîyar kerd ke delîlê xurtî est ê ke dewleta tirke sûcê çekanê kîmyewîyan kerdê û venga Rêxistina Qedexekerdişê Çekanê Kîmyewîyan (OPCW) da ke wa cigêrayîş bida destpêkerdene.

Heyetî ra Dr. Beppe Savaryî derheqê raporî de ANFyî rê qisey kerd.

Dr. Savaryî îfade kerd ke înan Silêmanî de derheqê hêrişanê kîmyewîyan ê artêşa tirke de zaf belgeyî vistî destî û vat: ''Ma rê ame vatene ke dewêka Amedîyê de keyeyêk çekanê kîmyewîyan ra birîndar bîyo. Seba ke ma şorê Amedîyê PDK û YNKyî reyde têkilîye naye ro. YNKyî ma asteng nêkerdî la qeymeqamê Amedîyê vat 'Ma nêeşkenê şima bipawê' û ma asteng kerdî. Eke ma no zîyaret bikerdêne do hol bibîyêne. Tedawîya kesanê ke bi çekanê kîmyewîyan birîndar bîyê babetêka girînge bîye.''

Dr. Savaryî vist vîrî ke Wezîrê Pawitişî yê Tirkîya Hulusî Akarî vatbi ke 'ma gazê çimvêşnayîşî şuxilnayî' û vat: ''Warê leşkerî de şuxilnayîşê gazanê kîmyewîyan qedexe yo. Nê vateyê Akarî îtîraf ê. No vate bes o ke OPCW cigêrayîşêkî bido destpêkerdene. Nê prosesî ra dima hînî muxatab OPCW û Neteweyê Yewbîyayeyî yê. Nê dezgehan Sûrîye û welatanê bînan de zî seba cigêrayîşê şuxilnayîşê çekanê kîmyewîyan xebatî kerdbî coka ganî Başûr de zî bikerê.''

Dr. Savaryî pare kerd ke belgeyê ke înan vistê destî ganî nêrê peygoşkerdene û derheqê înan de wa xebatî bêrê kerdene. Dr. Savaryî vat: ''Ma wina fikirîyenê ke Almanya û Swîsre seba nê belgeyan do Tirkîya hişyar bikerê. Her çiqas dewlet û OPCW bêveng bibê zî girîng o ke îdarekarê dewleta tirke bizanê ke tay kesî seba cigêrayîşê nê sûcan xîret kenê. Beno ke no verê şuxilnayîşê çekanê kîmyewîyan bigêro.''

Akarî çi vatbi?

Wezîrê Pawitişî yê Tirkîya Hulusî Akarî dima ke Operasyonê Garê bin kewt Meclîs de qisey kerd û vat ke înan operasyon de gazê çimvêşnayîşî şuxilnayo ke warê leşkerî de şuxilnayîşê nê gazî qedexe yo. 

Wina yeno texmînkerdene ke gazê ke Akarî qala ci kerda bombayê CSyî yê ke serranê 90-2010an de hetê artêşa tirke ya îşxalkere ra bi kodê ''MKE MOD 251'' virazîyayê. Bombayê CSyî waranê sergirewteyan ê sey şikefta û tunelan de benê sebebê mergî.