Ewro roja dayîkan a.  Êyê ke rîyê erdî de dayîkanê kurdan rê cehnemî danê ciwîyayene ewro vilikan vila kenê û vanê cenet binê linganê dayîkan de yo. 

Roja dayîkan her serre şemeyê dîyinî yê aşma gulane de yena bimbarekkerdene. Yunano Entîk de sey festîvala wisarî  ya ke semedê homaye Rhea ya ke mîtîlojîya yunanî de sey dayîka homaye û homayan yena zanayene virazîyayêne. Bado zî romayîjanê entîkan 250 serrî verê bîyayîşê Îsayî semedê homaya dayîke Kibele dest pê na festîvale kerde.

Dewro tewr nizdî de zî Amerîka de bi têkoşînê cinîya bi nameyê Anna Jarvîs roja dayîkan 9ê gulana 1914 sey fermî ameye qebulkerdene û heme dinya ra vila bîye. Jervîse waşt ke na roje de wa qiymetê dayîkan bêro vîrardene û bi heskerdiş û eşqî bêro bimbarekkerdene.  La na roje bîye malzemeyê bazirganîye. Jervîse dima  xîret kerd ke na roje wedare la şerê huqûqî de ser nêkewt.

Roja dayîkan a ke zanîyê dayîkan pê  vîlîkan û dîyarîyan xemilîyenê de zanîyanê dayîka kurde ser o herinda qutîya dîyarî de qutîya ke esteyê lajê ci tede yê nîyena ro. Êyê ke tim û tim qîrênê û vanê dayîkî bimbarek ê, cenet binê linganê dayîkan de yo meyîtê egîdan pê kargo  dayîkan rê şawenê.

Êyê ke vanê ma rayîrê heq de yê û xo wasifnenê ke pabesteyê îtîqadî yê hêrişê erjanê bimbarekan kenê. Goran şanenê we. Meyîtan goran ra vejenê û merdimanê şehîdan ra vanê bi destê xo gorê qijanê birijnê. Ewro Kurdîstan de dayîkî seba ke goranê qijanê xo bipawê goristanan de nobet tepişenê. 

Verê nê dejê dayîkan de erd lerza, asmên berma, ko qelişya, kerra helîyaye, vîlîkî helisyeyî, awe pêsaye, têr û tûr lal bîyî. La êyê ke bi ruhê koletîye homayanê xo rê girêdayeyê û tim herinda hêrişkaran de xoverdayoxan sûcdar kenê hûnca kerr, lal û kor ê.

Kurdîstano ke  herra ci de merdimîye bena zergûn û hawayê ci heskerdiş o de dayîkî hela ke zanîyanê xo ser gergûşanê xo lewinenê xeyalê rojanê rindan kenê. Gergûşê ke çijeyê dayîkanê xo sipenê pê laçikanê înanê sîpîyanê ke dormeyê ci reng bi reng ameyî viraştene kay kene û cêrî ra  ewnîyenê çimanê dayîkanê xo yê ke heskerdişî ra beriqîyene û asmêno koyeyî ra û hela ke benê pîl  wazenê ke xeyalanê dayîkanê xo raşt bikerê.

Nê qijê çêrî yê ke mîrê înan de eşq esto û pê heskerdişî ameyî elawitene çend benê pîl zafêr dayîkanê xo yê delalan sînenê û eşiqê welatê xo benê.  Nê lajî û kênayî bi eşqê welatê xo û heskerdişê dayîkanê xo semedê cuyeyêka azade û secîye  verê xo danê koyanê Kurdîstanî yê ke tede  boya  azadîye virsena.

Cuye ra hende hes kenê ke semedê ci ganê xo danê. Hela ke mirenê zî xo şarê xo rê deyndar hesibnenê.

Ne şerwanê azadîye mîyanê têkoşînî de dayîkanê xo ne zî dayîkê egîdan qijanê xo yê xoverdayoxan çirey xo vîra kenê. Her tim bi heskerdiş û vîrkewtişî hêzê danê yewbînan pê yewbînan serberz ê.

Semedê dayîkan dejo tewr pîl  mergê qijanê înan o la  êyê ke vanê dayîkî bimbarek ê dejo giranêr dayîkan rê danê antene. Merg înan rê qîym nêkeno. Meyîtan û dayîkan rê îşkence kenê. Dayîkanê ke pê keda pîle qijê xo kerdî pîlî û zanîyanê xo de înan rê sanikê eşqî vatî dejêko xofdar zî şehdetê qijanê xo ra dima ancenê.La rixmê heme dejan dayîkê egîdan bi vindertişê xo yê bêhempa  lapata tewr pîle danê kiştoxanê qijanê xo ro.

Dayîkî peyşê xo ra dejan û talîye şananê ro û xo semedê rojanê azadan amade kenê. Ê zanê ke hemrayê qijanê înan ê ke qijikê înan rê estareyî rişîyayî do xeyalanê embazanê xo bîyarê ca û rojêk dayîkanê egîdan rê mîyanê vilikan de welatêk dîyarî bikerê. A roje do tîlîlîyanê dayîkan ra erd û asmên bizimê.