Sey ewro 14ê gulana 1997î de artêşa tirke ya îşxalkere pê paştdayîşê PDKyî vera Zapî hêrişê îşxal û îxanetî da destpêkerdene. Bi des hezaran leşkeran, tank, top û teyarayanê şerî waşt ke debikewê Zapî la gerîlayan xîretê înan bin kerdî.
Xoverdayîşo çekdar ê bi serkêkîya PKKyî serranê 90an de hînî derbazê şerê xorinî bibi. Mabênê artêşa îşxalkere û gerîlayanê Kurdîstanî de şerê çetinî qewimîyayêne.
Dewleta tirke pê pêro îmkananê NATOyî û welatanê Ewropa bi beşdarîya bi des hezaran leşkeran, tank, top û teyarayan vera gerîlayan 'operasyonê leşkerî' kerdêne. Artêşa îşxalkere tewr verêne 1995 de bi 'Çelîk Harekati' hêrişê waranê gerîlayan ê Başûrî kerdbî.
La no operasyon de tewr tay 50 hezar leşkerê tirkî raştê îradeyê Artêşa Xelisîyayîşê Şarî ya Kurdîstanî (ARGK) ameyî. Artêşa tirke serrêke ra pey adara 1996î de bi 'Operasyonê Atmaca' hêrişê Zap û Heftanînî kerd. Rixmê hende bombarduman û hêrişanê erdî zî artêşa îşxalkere nêeşkaye Şikefta Birîndaran bivisna destî û dima ke vera gerîlayan bin kewte xo apey girewt.
Artêşa tirke bi rojan sînor de mende
Wisarê 1997î de dewleta tirke reyna pê destûrê Amerîka, paştdayîşê PDKyî, bi desan leşkeran, yewinanê taybetan û komandoyanê SATî ver bi sînorê Başûrî şîyî. Tewr tay 100 hezar leşkerê tirkî serê sînorî de ca bîyî. Fermandarîya Merkezî ya ARGKyî bi eşkerayîyan artêşa tirke hişyar kerdêne û vatêne ke ''Îşxalî ra fek vera bidê. Pêro xîretê îşxalî do pûç bibê.''
La ê rojanê verênan ê gulane de gerîlayan pey ra hetê Vakurê Kurdîstanî ra derbî dayî leşkeran ro. Mabênê artêşa îşxalkere û gerîlayan de bi rojan Serê Girê, Ertûş û Çayirliyî yê qezaya Çelê de pêkewtişê giranî qewimîyayî. Leşkerê tirkî sînor de heps mendî.
Reyna Silopî de yewinê seyyarî bîyî hedefê gerîlayan. Xoverdayîşê gerîlayan ra dima artêşa îşxalkere hêzê xo yê hewayî vistî dewre la gerîlayan 8ê gulane de Silopî de helîkopterê Skorskyî da war û pêkewtişî heta hewteyê diyînî yê gulane dewam kerd.
Serê sibayî yê 14ê gulane: 250 tankî û 50 hezar leşkerî
14ê gulana 1977î de artêşa îşxalkere pê 250 tankan, bi desan teyarayan û 50 hezar leşkeran 'Operasyonê Çekîçî' da destpêkerdene û sînorî ra derbazê Başûrî bîye. Artêşa îşxalkere hedef kerdêne ke qasê 40 kîlometreyan şora û Zap de gerîlayan çin bikera. Medyaya tirkan bi manşetanê sey 'Pakîya Pîle', 'Kampê PKKyî tarûmer ê' ûsn. serfîrazîya artêşa tirke qetî mojnayêne.
Ê helan de hêzanê PDK zî seba ke gerîlayan bigêro çemberî têgêra. Verî gerîlayî û hêzê PDKyî kewtî pê. Wexto gerîlauan Berbizana, Lêlikan, Bercîme û Xakûrkê yê Biradostî de derbî dayî hêzanê PDKyî ro, PDK mat mend.
PDK çira bi 'Hêzê Operasyonî'?
Operasyonê Çekîçî de PDKyî bi hawayêkê zelalî paştî daye artêşa îşxalkere. Serranê 90an ra dima PKK bibi têgêrayîşêko neteweyî yê kurdan, tesîrê ci zêdîyabi, gerîlayî sey hêzê artêşa kurdan hesibîyayêne û Başûr de PKK waranê polîtîk, kulturel û sosyalan de estbîyayîşê xo mojnayene. La PDK pê naye qayîl nêbibi. Hetê bînî ra dewleta tirke seke Vakur de kerdbi Başûr de zî waştêne ke sîstemê qoricîtîye rona.
Xora Serekwezîrê Tirkîya Necmettîn Erbakanî tay rojan ra dima 19ê gulana 1997î de rojnameyan rê vat: ''(Mesûd) Barzanî mesuldaranê girîngan ê na herême ra yew o û nêwazeno nê cayan vînî bikero. Barzanîyî waşt ke kerdişanê PKKyî asteng bikero coka Tirkîya ra ardim waşt. Ma zî cewab da nê waştişî.''
16ê gulane: Hewlêr de hêrişo namerd
PDKyî dima bi hêrişêkê namerdî waşt ke qesasê gulana 1997î bigêro. 16ê gulana 1997î de Hewlêr de PDKyî û MÎTî pîya eşt nêweşxaneyêkê Heyva Sore ya Kurdîstanî ser o û 9 gerîlayê birîndarî dayî guleyan ver. Dewleta tirke û PDKyî dima şubeyê YNDK û MKMyî, merkezê rojnameyanê Welat û Welatê Rojê dayî guleyan ver.
Rixmo ke Qirkerdişê Hewlêrî yo ke tede 60 welatperwer û şorişgêrî şehîd bîyî, 25 serrî xo pey de verdayî hema zî cenazayê tay şehîdan nêdîyayî. Qirkerdişî ra dima Radyoyê Dengê PDKyê qirkerdiş bi xebera 'Hewlêr de 300 PKKgîrî kişîyayî' îlan kerd la no qirkerdiş tarîxê kurdan de dejêko pîl akerd. Şehîd Hozan Serhadî bi deyîra 'Hewlêrî' no qirkerdiş ard ziwan.
Fermandarê Merkezê Pawitişê Şarî Murat Karayilanî kitabê xo 'Anatomîya Şerêkî- Kurdîstan de Xeta Leşkerîye' de wina qala qirkerdişî kerdêne:
''Pêkewtişanê 1995î ra dima têkiilîyê bi PDKyî aver şîbî. PKK pêkewtişanê YNK-PDKyî de bêteref bi. PDKyî bi paştdayîşê Saddamî YNK Başûrî ra vetbi û herêmêka pîle ya YNKyî vistbî destî. Hewlêr binê kontrolê PDKyî de bi. Uca de Rojnametê Welatî, KMK, nêweşxane û tay dezgehê ma yê bînî est bîyî. O çax têkilîya ma hol bîye.
La gulana 1997î de dima ke PDK tewrê îşxalê dewleta tirke bibi prosesêko newe virazîya. Ma verî no ferq nêkerd coka Hewlêrî ra embazanê ma xo apey nêgirewt. Xora embazê ma uca de tedawî biyêne. PDKyî Hewlêr de nêweşxane û dezgehan de hêrişê embazanê ma kerd û teslîmîyet ferz kerd.
Nêweşxane de sere de embazî Salîh (Hasan Agaç) û Hêlîne zafê ci birîndarî 60 embazê ma şehîd bîyî. Reyna embaz Ozan (Omer Ozsokmenler) zî seba ke teslîm mebo mîyanê pêşmergeyan de xo ser de, bomba teqnaye. Embaz Ozan wextê DDKOyî de Dr. Şivanî reyde hetê PDKyî ra Başûr de erzîyeno zîndanî. Seba ke o qij bi Lubnan de vera dîyeno la ê bînî kişîyenê. Embaz Ozan 1991 de tewrê têgêrayîşê ma bi û 25 serran ra dima seba ke reyna nêbo esîr xo îmha kerd.''
