Goreyê raporê peyênî yê UNESCOyî kirdkî gefê çinbîyayîşî dir têrî ya. Weqfa Hetkarîya Merdimîye û Koçî menganê peyênan de raporê bi nameyê 'Herêmanê Qiseykerdoxanê Kirdkî de Şuxilîyayîşê Ziwanî û Texmînê Serê Amyoxî' weşana. Rapor netîceya cigêrayîşanê 6 şaristanan de weşanîya.

Sereka Weqfa Hetkarîya Merdimîye û Koçî Çîgdeme Ertak derheqê raporî de Yeni Ozgur Politika rê qisey kerd.

Çîgdeme Ertak verî bale ante ser ke semedo ke kurdkî (kirdkî-kirdaskî) ser o teda û qedexeyê dewlete estê coka Vakurê Kurdîstanî de wird ziwanê kurdkî kirdkî û kirdaskî zî binê tehlukeyî de yê.

Çîgdeme Ertak vat: ''Ganî pêro ziwanê pê qanûnan bêrê pawitene. Tay wextan de Tirkîya û Vakurê Kurdîstanî de qedexeyê vera ziwanî nerm bîyî. Mîsal wextê prosesê çareserîye de dersê kurdkî sey 'derso ke eşkîyeno bêro weçînayene' kewt mufredat. A raşte cara Tirkîya goreyê peymananê mîyannteweyîyan ca bida kurdkî. Xûlasa nê welatî de ma nêeşkenê perwerdeyê têdûştî ra qal bikerê. Tirkîya de hişmendîya netewe-dewlete esta ke na hişmendîya asîmîlasyonê ziwanan ê bînan ferz kena. Ronayîşê Komara Tirkîya ra nata ziwanê bînî ameyî qedexekerdene. Seke mi vat ge ge nê babetan de tay nermîye dîyaye la reyna zî ma nêeşkenê vajê ke qedexeyî bi temamî wedarîyayî.''

Ertake pare kerd ke rixmo ke wezîfeyê dewlete pawitişê ziwanan o semedo ke vera çinbîyayîşê kirdkî tedbîrî nêameyî girewtene ewro qiseykerdoxê kirdkî vera kêmîyenê. Ertake vat: ''Semedo ke ziwanêk vîn nêbo ganî bêro qiseykerdene û neqlkerdene. Domanî semedo ke bi kirkdî perwerde nêvînenê ziwanê xo ra benê dûrî. Semedo ke verê çinbîyayîşê kirdkî bêro girewtene ganî bernameyêko xurt bêro viraştene ke no bername bikero ke qiseykerdoxê kirkî bi kirdkî binusê û biwanê.

Ma raporê xo de grûbê serranê 6-9, 10-13 û 14-17î referans girewtî. Nînan ra grûba serra 6-9î se ra 52, grûbê bînî se ra 80 wazenê bi kirdkî qisey bikerê. Ganî na babete de verî dadî û babîyî bêrê hîşyarkerdene ke wa bi ziwanê xo domanan de qisey bikerê. Reyna dewan de kirdkî goreyê şaristanan zêdêr şuxilîyena. Tîya de qedexe û tewirê dewlete dîrekt tesîrê xo eşkera kenê.''

Ertake qala ci kerde ke şaristanan de domanê kirdkî se ra 90 bi tirkî kay kenê û vat: ''Zaf girîng o ke domanî pê ziwanê xo kayan kay bikerê û xo îfade bikerê. Tîya de derheqê şuxilnayîşê ziwanê dayîke de hîşyarkerdiş zaf girîng o. Têna qiseykerdiş û famkerdişê ziwanêkî semedê estbîyayîşê ê ziwanî fayde nêkenê. Heta ke perwerdeyê bi ziwanê dayîke nêro dayene, ziwan û kulturê bînî pê qanûnan nêrê pawitene ziwanî çin benê. Ganî verî heqê ziwanê dayîke yê domanan bêro dayene û domanî semedo ke bi ziwanê xo biciwîyê bêrê hişmendkerdene. Semedê nînan zî bernameyê xurtî mejbûrî yê.''

Kesê ke wazenê eşkenê tîya ra çim bierzê raporê weqfe: