Kurdîstan de guleyo verên 1984 de hetê Têgêrayîşê Azadîye ra erzîya û bi nê guleyî xoverdayîşê PKKyî dest pêkerd. No xoverdayîş nika 50 serre yo û a roje ra nata Kurdîstanî serewedaritişê heybetînî dîyî.

Nê serewedaritişan ra yew zî 28ê adara 2006î de qewimîya. Serewedaritişê Amedî.

Îlankerdişê Konfederalîzmê Demokratîkî

21ê adara 2005î de Amed de Newroze bi coşî ameye fîrazkerdene. Newroze de nameyê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî ser o 'Konfederalîzmo Demokratîk' ame îlankerdene. Serekê DEHAPî Tuncer Bakirkhanî Newroze de nêzdîbîyayîşê AKPyî yê bi meseleya kurdan rexne kerde û vat: ''Eke AKP wina dewam bikero aqîbetê ANAP û DSPyî do bêro sereyê ci zî. Temsîlkarê kurdan amade yê ke meseleya kurdan hîrê mengan de çareser bikerê. Ewro a roj a ke fikrê Konfederalîzmê Demokratîkî yê Abdullah Ocalanî nîqaş beno.''

Zûra 'meseleya kurdan meseleya min a'

Îlanê 'Konfederalîzmê Demokratîkî' seba çareserîya meseleya kurdan gamêka zaf girînge bîye. 12ê tebaxa 2005î de Serekwezîrê ê çaxî Erdogan Amed de qisey kerd û vat: ''Meseleya kurdan meseleya min a'' û çareserîya demokratîke sey adresî mojnaye.

O çax Têgêrayîşê Komelê Demokratîkî (TCD) reya verêne modelê rêxistinîya xo mîyanê komelî de kerde û netîceyî vistî destî. Kampanyaya 'Rayraşîyayîşê Gemlîkî' û 'Rayberîye îradeyê min o' nînan ra çend hebî bîyî.

21ê adara 2006î de reyna Newroza Amedî de reyna war pê waştişê azadîye debi.

24ê adara 2006î de warê Şenyayla yê Mûşî de 14 gerîlayê HPGyî pê çeka kîmyewîye ameyî qetilkerdene. Vatişê 'meseleya kurdan meseleya min a' ra serrêke pey dewlete ancî rîyê xo yo raştikên eşkera kerd. La kurdan vera nê qirkerdişî cewabêko heybetîn da ke destpêkê Serewedaritişê Amedî bi.

28ê Adare: Kerraya Verêne

Û Serewedaritişê Amedî dest pêkerd. Têgêrayîşê Sîyasî yê Kurdan pêro mekanîzmayê xo yê rêxistinbîyayeyî vistî mîyanê şarî. 27ê adare de girseyî seba ke şehîdan Nêweşxaneyê Dewlete yê Meletî ra bigêrê kewtî rayîr. 6 cenazayî Amedî rê, 2 cenazayî Êlih û Sêrtî ra erşawîyayî.

Bulwarê Medîne yê Rezanî yê Amedî de şarî konvoy pêşwazî kerd. A roje pêro esnafan dikanê xo padayî. Goristanê Yenîkoyî de şar ame pêser.

Dima ke cenazayê Bulent Tanişik, Mûzaffer Pehlîvan, Fatîh Çetîn û Mahmût Gulerî ameyî definkerdene Wekîlê DEPî Hatîp Dîcleyî vat: ''Dewlete bi qirkerdişî cewab da waştişê haştîye yê şarî. Na vera kurdan behûrmetî ya.'' Hêzanê polîsanê taybetan pê panzeran dormeyê goristanî girewt ke şarî vila bikerê. Ciwananê Kurdîstanî 'kerraya verêne' eşte û şero verên dormeyê Qereqolê 10 Nîsanî yê Rezanî de dest pêkerd. Na kerraya verêne pêro Kurdîstan de vurîyaye bîye serewedaritişêko pîl.

Polîsan pê çeke û bombayan hêrişê şarî kerd. Serewedaritiş derbazê Peyas, Yenîşehîr û Sûrî bi, uca ra zî vilayê pêro Kurdîstanî bi. Amed de nêzdîyê 70 kesî birîndar bîyî, 29ê ci domanî tewr tay 100 kesî ameyî destbendkerdene. Mehmet Akbûlût (18) û Halîl Sogut (78) ê ke birîndar bibî dima dinyaya xo bedilnaye û bîyî şehîdê verênî yê serewedaritişî.

Roja verêne 28ê adare de selahîyetdaranê DTPyî û Şaredarê Amedî Osman Baydemîrî selahîyetdaranê dewlete de pêvînayîş kerd û pêkerdişî ser o saete 21.30 de şer qedîya.

'Înîsîyatîfê Şarî yê Amedî seba wayîrvejîyayîşê serewedaritişî veng da'

29ê adare de serê sibayî şer bi pîl. Esnafan reyna dikanê xo qefilnayî û bendî ronîyayî. Şar resa Zanîngehê Dîcle û dersî ameyî boykotkerdene. Polîsan bi keyfî merdimî destbend kerdêne. A roje 28 kesî bi çeke birîndar bîyî. Tarik Ataykaya (22) û Îsmaîl Erkek (8), Mehmet Işikçi (19) dima tewrê karwanê şehîdan bîyî.

Înîsîyatîfê Şarî yê Amedî û Kongreya Neteweyîye ya Kurdîstanî venga kurdanê Ewropa û kurdanê dinya da ke wayîrê serewedaritişî vejîyê. Serewedaritiş vilayê Êlih, Colemêg, Riha, Sêrt, Şirnex, Mêrdîn, Dêrsim û Wanî bi.Faşîzmê AKPyî reyna artêşe viste mîyanê şarî. Xeylêk tank û wesayîtê leşkerî herêma Îstansyonî û taxa Ofîsî de ameyî cakerdene.

29ê adare de walîyê ê çaxî Efkan Alayî îdarekaranê DTP û xoverdayoxan de pêvînayîş kerd û şan şer vindert. A roje 3 kesî şehîd bîyî, 200 kesî ameyî destbendkerdene û 130 polîsî birîndar bîyî.

30ê adara 2006î de xoverdayîş bi pîl û faşîzmê AKPyî ancî hêrişê şarî kerd. Seba definkerdişê şehîdanê Serewedaritişî şar Bulwarê Medîne de ame pêser. Verê qereqolê 10 Nîsanî de şerî newe ra dest pêkerd. Guleyanê qereqolî ra Enes Ata (6) û Îsmaîl Erkek (8) şehîd bîyî. Mahsûn Mizrak (17) nezaret de ame vînîkerdene, 5 rojan ra dima cenazaya ci dîyaye. Xebatkarê çapemenîye Îlyas Aktaş 30ê adare de birîndar bi û 7ê nîsane de şehîd bi.

31ê adara 2006î de Amed de şer newe ra dest pêkerd.Faşîzmê AKPyî bire daye ke cenazayê Enes Ata û Îsmaîl Erkek serê sibayî saete 05.00 de têna bi beşdarîya keyeyan bêrê definkerdene. Cenazayî mîyanê bêvengîye de ameyî definkerdene.

Serewedaritişê Amedî de 200ê ci domanî 563 kesî ameyî destbendkerdene, 91ê ci domanî 382 kesî tepişîyayî. Serewedaritiş de 161 kesî birîndar bîyî, 7ê ci domanî 14 kesî ameyî qirkerdene.

1ê nîsane de Serewedaritişê Amedî yê 2006î ke bi kerraya yewîne dest pêkerdo, sere de Amed de her cayê Kurdîstanî de vera bêhuqûqîya faşîzmê AKPyî resa armancê xo û bi dewranê tewr girîngam ê Têgêrayîşê Azadîye ra yew.

Derheqê serewedaritişî de vîrameyîşêk

Rojanê verênan ê Serewedaritişî de Erdoganî vatbi ''Hêzê ma yê asayîşî çi doman çi cinîye çi kam beno wa bibo her kesî mudaxeleyê lazimî kenê.''

Endamê Komîteya Perwerdeyî yê PKKyî Nurettîn Demîrtaşo ke serebûtî dîbî û tede bibi, roportajêkê xo de ard ziwan ke ê Mudirîya Asayîşî debîyî û nînan rê di waştişî ameyî kerdene. Demîrtaşî nê di waştişan ser o wina vatbi:

''Înan waşt ke ma serewedaritişî vindarnê. Ma cewabêko zelal da 'Ma nêda destpêkerdene ke ma bieşkê vindarnê. No vera qirkerdişî cewabê şarî yo.' Waştişo diyîn zî no bi 'Murat Karayilanî rê vajê ke eke çalakîyan vindarno, bi taybetî endamanê Hêzanê Taybetan ê HPGyî meşawo şaristanan Erdogan do seba çareserîye prosesêkê sîyasîyî bido destpêkerdene.' Ma ra waşt ke ma ney raşta raşte ey rê vajê.''