Dêrsim xoserîya xo ya etnîke, nasnameyê sosyo-polîtîk û tarîxî û taybetmendîyanê xo yê cografîkan reyde şaristananê tewr rindan ê Kurdîstanî ra yew o.

Dêrsim de her parçeyê xoza sey fîrazî yeno dîyene la şaristan bi têkoşînê xo yê vera awbend, seydwanî û madenkarîye tim rojdem de yo. Seke ame tesbîtkerdene warêkê bi 62 hezar û 285 hektarî de destûrê cigêrayîşî yan zî sondajî dîyayo.

Eke nê projeyê madenî bêrê caardene Dêrsim de tewr tay 50 dewe û bi desan dewekî binê tesîrê madenan de bimanê, warê daristanan ê mabênê merkezê Dêrsimî û mabêmê Pulir-Xozadî bi temamî çin bibo. Seba nê projeyan destûrname ameyo girewtene û eke destûrê qanûnî pêro bêrê girewtene dêrsimijî do bêca bimanê.

Qaro ke sea projeyanê zerdi baqir, krom û zirîçî destûrname dîyayo ci, 62 hezar hektaran ra zêde yo. Koyanê Munzur, koyanê Helî û dormeyê Koyê Bagirî yê Pilemurîye de, xeylêk herêmanê Demenan, Haydaran, Qisle û Koyê Buyerî de madenkarîye yena kerdene. Eke nê projeyî bêrê caardene talan û qirkerdiş do pîl bibê.

Tay cayê ke binê tehlukeyî de yê nê yê:

"Derindere, Mercimek, Yeloren Mah, Işiklar Mevki, Kolankaya, Yenikoy, Akbayir  (Cankurtaran), Tozkoparan, Çevirme, Gunbogazi, Gozen, Kurukaymak, Yuceldi, Buzlutepe, Uzundal, Doludibek, Karaoglan, Aktaş, Bilgeç, Kuşluca, Elgazi, Kizik, Sogutlu, Hanuşagi, Topuzlu, Burnak, Karayonca, Aşlica, Sarisaltik, Garipuşagi, Bagirpaşa Dagi, Karagoz, Dagbek, Saglamtaş, Kirdim, Aşagi Bostanyurdu, Yukari Bostanyurdu, Işikvuran, Otlubahçe, Çemberlitaş, Kozluca, Hanife Mahallesi, Geyiksuyu, Atadogdu, Taşitli, Uzundal, Aşlica, Cevizlidere, Karataş."