Cemalê Dursî serra 1947 de dewa Gimgimî ya Uskara de ameyo dinya. Durs nameyê kalikê ci yo û o zî dengbêj bîyo. Peynameyê Dursî kalikê xo yê dengbêjî ra gêno. Domanîya ci dewe de derbaz bena. Dibistane dewe de waneno û badê wendişî caverdano. Hardlezê 1966 de maya xo keno vîndî.

Xortanîya xo de dewan de, veyveyan de kilaman vano. Wexto ke Cemalê Dursî û hevalanê xo (Usênî Cemedî, Hesê Farizî, Şukê Çaçî, Alê Qerê Talî, Kekilê Dugîtî) veyveyan de kilamanê govendan vanê welat de hîna dawul zaf vila nêbîyo. Xortanîya Cemalê Dursî bi nê karan derbaz bena. 

Cemalê Dursî serra 1967 zerrîye kena yew kêneke û naye ra tepîya cuya zî bi temamî bedilîyena. Çiqas biwazo zî keyeyê kêneke kêneke nêdanê ci û o zî heta peynîya cuya xo bi derd û kulê na kêneke kilaman vano. Hama hama heme beste û kilamê Cemalê Dursî seba na kêneke ameye viraştene û vatene.

Cemalê Dursî serra 1974 de, Edîrne, Uzunkoprûde askerîya xo keno. Serra 1977 de zî  xanima xo Sadîya reyde zewejîyeno û keyeyê xo beno Îzmît. Îzmît de heta teqawut karê pakî de xebitîyeno. Qet domanê xo nêbenê. 

Cemalê Dursî domanîya xo ra nat zereyê huner û muzîkî de beno pîl. Bitaybetî keyeyê ci nê karî de rolêko baş kay keno. O bi xo zî yew roportajê xo de wina vano: ”Welatê ma de dengbêjê zaf tarîxî bîy. Ez kî reşto ci şaîrê pîlo dengbêj Evdilê Zeynike, ju jî Xelîl Çavuş ra Eşref bîyo Uskura ra. O şaîrêde zaf helw bî. Pîyê mi a welat de namlî şaîr bî, Mistê Dursî vatêne ey ra, kilamê ke pîyê mi vatêne kesî nivatêne. Yanî howt saatî kilama Memê Ala, Kilama Kerr û Kulekî hîrê saatî-hîrê saatî nêm, Kilama Hesenê Alîkî, Kilama Dewrêşê Ewdî, Kilama Xezala Memdalî Axay, kilama Bedranî, mesela Rizgan Axayî, Hemze Palîwanî... Nê kilamî zaf derg ê ve tarîxî yê. Nê kulî hebê kilama, hebê mesela amêne vatene. Nê kilamî pîyê mi vatêne."

Cemalê Dursî sey şaîr û hozananê bînan ê Gimgim û welatî zaf nêameyo şinasnayene. Çiheyf ke kilamê ke ey vate nika kasetanê kehenan de wina qeydkerde yê. Tayê nînan youtbe de ameyê parekerdene. Kilama ey a ke tewr zaf yena zanitene "Uskura Biveşo" ya. Na kilame eynî wext de hetê hunermenda kurd a namdare Ayfer Duztaşe ra zî ameye vatene. Ayfer Duztaşe yew albumê xo de ca dayo na kilama Cemalê Dursî zî.

Dengbêj Cemalê Dursî serra 2021 de Îzmît-Tavşan Tepe de cuya xo bedilnaye.

Seke ma cor de zî vat, babeta kilamanê Cemalî Dursî hîna zaf eşq, dejê eşqî, birîye, teynatîye û îsyanê kesê ke bêkes û xerîbî est o. Cemalî Dursî hîna zaf binê têsîrî Husnîyê Canesera û kilamanê Silê Musî maneno. Labelê tarz û qeydê Cemalê Dursî dengbêjkî yo. O hîna zîyade kilamanê xo tarzê dengbêjanê kurmancan vano. 

Ziwanê Cemalê Dursî -ha kirmanckî ha kurmanckî- ziwanêko herêmkî yo. Yanî ziwanê herêma Gimgimî yo. Ziwanêko dewlemend, pak û rindek. 

Ma do cêr de çend kilamanê Cemalê Dursî bivînê. 

 

USKURA BIVEŞO 

Lê daye rebene Uskura biveşo bextê min û to rê kemer û dar o

No bênamuso zerê mi ewro to rê zê vergo har o

Bêqelw û bêqerare, derba ke to da can û cîgera mi ra

Bi meravê Girê Boxayî bo xilasa mi çîn a, ez birîndar o

Xilasa mi çîn a ez birîndar o, birîna xo ra zaf xedar o

Kes bi hal û meraqê min û to nizano

Zerê mi veşeno, cîgerê mi jan danê, ez ewro derdê xo to rê vano

Dîlber yaman ma qa zonê to lal nîyo cêreno,

Destê to kutî nîyê lewînê, lingê to seqet nîyê cêrenê,

Çimê to kor nîyê mi vînenê, goşê to kerr nîyê mi heşnenê

Wey ez birîndar o, ax û zar o, întîzar o, meraxdarê bejna tu yo

Ti bi Heq û pêxamberî sînena bê sate kerem ke qarşiyê mi de ronşîye

Binê çimanê sîyayan û melulan ra qaytê mi ke, binê lew û pirnikanê şemşîya (şîmşera) de mi de bihuye

Bi meravê Xizirê Kal bo no huyayîşê to serê nê kul û birînanê mi de beno derman waaay

 

De wîy lo lo lo lo, wîy lo lo lo lo lo lo wîy lo lo lo lo wîy lo lo lo lo

Wîy lê lê lê le wîy lê lê lê le wîy lê lê lê lê wîy lê lê lê le ez birîndar o wax

 

Lê dayê rebene Uskura biveşo bextê min û to rê koyî ver de

Reben ezo, Uskura biveşo bextê min û to rê koyî ver de

Şodranê sîya Kela Şema kay kena cor de êna ser de

Waxto ke bimbarekê rojî sarê xo vet, ez xo rê el-pençê vineto ver de

Mi destê xo girê dayî, vilê xo kerd çewt mi va: “Ya nurê Mihemedê homete

Bes o, ez feqîr o, ax û zar o, întîzar o, birîndar o, bêkes o, bêheval o

Nafa na derba zalima xedare to mi ra mede, be çimê ram û keremî

Nafa na kewa min a gozela nazike nazerîne mi rê verde wax”

 

De wîy lo lo lo lo, wîy lo lo lo lo lo lo

Wîy lo lo lo lo wîy lo lo l olo ez birîndar o waax

 

Dayê rebene Uskura biveşo bextê min û to rê kemer û dar o

Reben ezo Uskura biveşo bextê min û to rê kemer û dar o

Hela goşê xo serne kamî dîyo kamî vînito nazika mi vana:

“Cemo lawo bi hard û azmên bo ez guvenmîşê to nibeno”

Zerê mi veşeno, cîgerê mi nalenê ez cêreno gule vera vano:

“Çêne qusur û qebatê mi çik o mi ra vaje.”

Vana: “Qusurê to çîn o, ez hona fermanê to vejeno

Kefenê to birneno, mezela to kineno, bi hard û wad bi weşîye ez to kişeno”

Her çîyanê ke derdê zerrî dîyo ez dîna ra perseno vano:

“Lawo bêrê lê mi, qaytê derdê mi bikerê nêzo halê mi se beno way”

Vano: “Lawo Heq û pêxamberî sînenê sate bêrê lê mi, goş derdê mi ser nê

Nêzo hal û meraqê mi feqîrî se beno”

 

De wîy lo lo lo lo, wîy lo lo lo lo lo lo wîy lo lo lo lo wîy lo lo lo lo

Wîy lêl ê lê le wîy lê lê lê le wîy lê lê lê lê wîy lê lê lê le ez birîndar o wax
 

EMAN EMAN 

 

Limin eman eman limin eman eman

Eman eman hey eman eman way

 

Heyran mi va  reben ezo, nêzo mi rê se bîyo

Şewa kitir û kane derbaz bîye, kamaxo hewnê mi heremîyo

Heyran mi va şewa kitir û kana mi derbaz bîye hewnê mi heremîyo

Zerê mi veşono, kezebê mi nalenê, şefaqî da piro ez xo rê hebê xerbelîyo

Hewn de mi gula xo dîya ke bêmiruz û bêmadî ya, tewr bala xo mi niverdana

Ez pey ra kewte ro dime, cêreno vera vano:

“Nazike derdê to çik o, ti qey nîya kena ewro to rê se bîyo?”

Kewa gozele mi ra vana: “Lawo be Heqî sînena îşê to bi mi çîn o

Cemo Xiziro Kal bo ez ewro to ra miradîyo way”

Ez duşmuşê xo beno tewr qusur û qebatê mi çîn o

Qusurê mi o ke mi hîrê dolimî hewn de to dîya, hewn de ez maşiqê bejna to bîyo

Bêqewle, bêqerare, vîjdansize, xortxapîne, sozyalane

Çênê şeş aşmî ez qule bu qule, kuçe bi kuçe, soqaq bi soqaq, zê derguşa, to dime fetelîyo

Hondayê to pê xo de qayt kerdêne ke, qey çimê to kor bî ke rojê to ez nêdîyo way

 

Limin eman eman eman eman

Limin eman eman eman eman way

 

Heyran mi va reben ezo, welat xerîb o sebrê mi nêno, bîna mi teng a ez se kerî

Erê zalime qewl û qerar ortê min û to de esto, ez nîşkîno namê to kilama xo de zuhur kerî

Bi Xiziro Kal bo to ra zaf hes keno ez nîşkîno gerrê to berê kamcî ulî û welî û nebîyê Heqî de bikerî

Kerbê zerê xo ra ez ewro to ra vano bêqewle, bêqerare, vîjdansize, zurekere way

Çê kewa gozela mi persena çêya ra yan o

Reben ezo çê kewa mi persena ewro çêya ra yan o

Usar o, her vaş koka xo ser a oncî çîçeg dano way

Vara welatê ma helîna, Xiziro Kal bo oncî her vaş koka xo ser a çîçeg dano way

Çênê kam ke ortê min û to de fesîdîye, şeytanîye keno

Hazira ra dûrî goyîn ronşîyo, pepûg biwano

Bi meravê Xizirê Kal bo, gerçegê Girê Boxay bone, Heq na heya mi to rê nêverdano

Rojê nê rojê hurdî-hurdî, yawaş-yawaş lew û pirnikanê to ra ano

 

Heyran mi va, keko na kewa min a gozele xo şaş kerdo raye nibena

Reben ezo ewro nazika mi xo şaş kerdo raye nibena

Zerê mi veşeno, kezebê mi nalenê ez derdê xo ci rê qese keno

Bêbave kerr a, lal a mi niheşnena way

Reben ezo mi va zerê mi veşeno, kezebê mi nalenê ez derdê xo ci rê qese keno

Bêbava çêna bêbava kerr a, lal a mi niheşnena

Tersa mi a tersa  rojê zalimê bêro, mi erzena

A çax femanê mi vejena keko

Xiziro Kal bo bi weşîye teze mi kişena

 

Limin eman eman eman eman

Limin eman eman eman vajîne eman

 

Mi va reben ezo zerê mi veşeno, cîgerê mi jan danê

Fekê mi lewîno, zonê mi cêreno, çimê mi cor de to rê hesîro varnenê

Dîlber her çîyanê ke derdê zerî nidîyo bi hal û mereqê min û to nizanê

Her çîyanê ke derdê zerrî şenik dîyo belkî mi ra ê xeber danê

Herçîyê zê mi axûzar ê, întîzar ê, meraxdar ê nêzo mi ra ê se vanê

Juyode zê mi bîrindar o, axûzar o, întîzar o, amo keyf û halê mi perseno

Vano: “Bîrindar derdê to çik o?”

Mi va: “Derdê mi gul a.”

Va: “Lawo gule bêqewl a, bêqerar a, vîjdansiz a, xortxapîn a, sozyalan a

Gelê hebî xapitê bi Xizirê Kal bo ê zî zê to bîrindar ê”

 

Limin eman eman eman eman

Limin eman eman eman vajîne eman
 

WEY DINYAYÊ

Digo berxo bi heyran  vê sibê min yarî kir kurê kurmalbavê te yaranî kir

Wî delal ez bi heyran vê sibê mi yar kir dilber yeman te yaranî kir

Çend salên mi temam bû li welatê xurbetê çavên mi li muhuba dilê min neket

Gava çavên mi lê ket sankî dinya tarî ye teze ji min ra ronanî kir

Min û kewa gozal me destê hev zû girt awa berjêr meşîyan

Li kêleka hev rûniştin ji derdê dilê rezîl ê bênamûs me ji hev ra têr qezî kir

Pîreke kopek a cadûkar di gundê me da hebû wî kerpêhatî

Li min û muhuba dilê min berxo guhdarî kir

Çûye cemata mezin a rûspîyan û porspîyan da rûniştî

Yek rast e pênc derewê xwe kir li min û muhuba dilê min derdo derdo têr gilî kir

Kes bi hal û mereqê dilê min nizane derdê dilê rezîl ê bûnamûs

Goştê mi xwar hestîyê mi çurik kir emrê mi nêvî kir

Were ax were were were ez gune me

Lê dêrûsê gunda da nexweş bêhal im berxo bê fayde me

Kes bi hal û mereqê dilê mi nizane sebeba bejn û bala zirav

Li çol û çolistana da daîmcar e stûyê mi xwar e

Sebeba bejn û bala zirav xezal ez şerpeze me lo

Digo wey dinyayê wey dinyayê wey dinyayê fanî dinyayê

Berxo digo wey dinyayê wey dinyayê fanî dinyayê

Îro dîsa welat xerîb e dikim nakim sebra mi teng e bîna min nayê

Tu were min û vî hikmet û vî tofan û vê belayê

Dil ketîye bejn û bala zirav ray lê nabe

Kî ku orta min û te da fesadî û şeytanî kirî

Min dawa wan da Hesen û Husênê Deşta Kerbelayê

Belkî bi van xas û ûlwî û welîyê Xwedê haya mi jê hebû

Pozê te jan bike bêqewlê bêqerarê heyanî tu sax î li rûkê dinyayê

Were were were were dilber ez gune me

Digo berxo wey dinyayê wey dinyayê

Va dinya dinyakî derewîn e

Îro kewa min a gozel bejna xwe girê dabû bi qeydan û perza

Jorda têye yawaş yawaş çep û hevrazê li bejna xwe dixîne

Qîzê felek xayîn e va dinya kesî ra baqî namîne

Guvenmîşê mal û melanê dinya nebe boş e betal e sonîya xwe tu nîn e

Rokî qasidê qolfelekê li ser sîngê te rûdine ruhê te distîne

Wê gavê va dinya ji min û te re fanî ye

Awa tê awa tere boş û betal e sona xwe tu nîn e

Ax were were were were were ez gune me

Dilber sebeba bejn û bala zirav ez îro dîsa nexweş im

Berxo ji xwe re nexweş û bê hal im bê feyde me