Hunerê şîîre de her çî ra raver çîyo tewr muhîm “şîîre” bi qeydeyanê estîk, toşe, rîtm û tesewiratî yena nuştene. Şîîre tekstanê bînan ra, hetê toşe û mana ra, hetê ziwan, rîtm, estetîkî û harmonîyê vengan ra cîya ya. Şîîre de tesewirat û metaforî cayêko girîng gênê. Xora bê nînan şîîre şîîre nîya. Şîîre bi tesawirat û metaforan êna nuştene, çekuyî zî kemerê dêsê tesawiratan ê. 

Her çiqas tecrubeyê şima yê cuye bibo zî eke xebera şima qaydeyanê estîkî ra çin ba, çîyê ke şima nuştê nêbenê şîîre. Çunke şîîre de ganî yew melodî, rîtm û aheng bibo. Bêguman şîîre tena karê hîsan nîya û reyna binê hukmê aqilî de zî nîya. Şîîre wayîrê awanîya têmîyankewtî ya. Yew şîîra başe, şîîra ke tewr nêzdîyê mukemmelî ya, a ya.

Edebîyatê kirmanckî de şaîrê cinîyî goreyê camêrdan zaf şenik ê. Şîîrê şaîranê cinîyan de hîs û problemê cinîyan babetê bingeyin ê. Ewro edebîyatê kirmancan de cinîyan cayê xo dîyar kerdo û rengêko newe dayo edebîyatê kirmanckî. Înan ra yewe zî Xecê (Hatîce Kiliç) a.

Xecê (Hatîce Kiliç), Edene de ameya dinya. Pî û maya ci dewa Palî Zuvêr ra yê. 1984 ra pey Ewropa de ciwîyena. Hêverê Almanya de menda û uca mekteb wendo. Badê cû şîya Swêd de ca bîya. 

Wendişî xo yo berz Unîversîteya Stockholmî de ziwanî swêdkî ser o temam kerdo. Mamostaya Swêdkî ya. Nika Swênd de ciwîyena. Zewejîyayî ya û çar qicê ci est ê.

 

Eserê aye ke hetanî nika weşanîyayê:

 

1- Xecê (Hatîce Kiliç), Hesret û Hêvîya Bêsînor, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2015, 48 rîpelî

 

                                    ***

 

Şîîranê Xecê (Hatîce Kiliç) ra çend nimûneyî:

 

EZ LEZ ŞÎYA

 

Ez şîya şîya, niresa yew çey zî

Zaf raharî mi cerebney û tira şîya

Lingî mi kotî kerrûn a, ez gina erd’, warîşta we

 

Ez zaf şîya şîya, çê nivinderta

Mi vatên derey qeymûn ra pey sinacêr yenî

Raharî mi tim qeyme bi

Tede kerre zaf bi, kaş û kuş bi

Ez zaf gina erd’ û hûnê warîşta

Ez çê nivinderta, gueştarîyê xwi nikerd

Mi xwi ra niva “Tu aqil perno?”

Se ra pê in lingûn darbicûn a!

In cigero vêşaye ya?

 

Ez vazda, mi va “Wa cigêr mi hûnê nivêşû.”

Wa huzn mi nirasû

Ez vazda seke qereburê  mi dima bû

 

Hesretî xuera sey guîna har bî

Tim guînê mi sipitîyen

Xerîbê sey Cehenemî Vîkîngûn bî û zaf serdin bî

 

Ez vazda, ez niresa çey zî

Huzn, hesretî, xerîbê ez rehat niverda

Ez hesretê tîjê ma

Hesretê Awkê Muradî

Hesretê virsey darûnî guazêrûn menda

 

Homa zûn, ez zaf lez şîya

Ez zaf lez şîya, la niresa çey zî

 

                        Stokholm, 2013

                                 (Hesret û Hêvîya Bêsînor)

 

HESRETÊ MI

 

Hesret mi rî ûmêya,

Seg îqbalî mi bi,

Sey yew kerra ya kota zerrê mi

Şew û ruec  ez ha xwi di çarneni

Girûnê ina kerra û decî yê tîna ez zûn.

 

Mi hesretê xwi rî zerrê xwi di

Yew wade kerd ra û mi yew pencera vista de

In wadey min o, tîna ez eşken tira bigêrî

Pencerey yi ra tîna ez eşken bûnî.

 

Rey-rey wexto zerrê mii bena teng,

Berî wadî benû a û vengî yew dêr yenû mi

In vengî hesretê min o

Ho veng dûnû ruhî mi dî,

ez şin hîdî-hîdî tira gêren.

 

Her cayî in wadî pê hesret a ûmo xemelnayîş,

Wertê wadî di yew derb tim ha jûn dûna,

Tîyemîyonkotê ya û dermûnî yê çîn o!

Kîştê derb id yew gul esta tim ha buya weş dûna,

Çi feyde ki zaf telîin a.

 

Xeyaletê meyîtûnî mi yenî in wade ra gêrenî

Rey-rey ma ûnîn yewbînûn ra û yewbînûn fehm kenî

Yî mi ra vûnî:

“Zerrê ma diz î kerray bî,

Zaf girûn bî,

İnkey ma kerray berdî eştî Awkê Muradî,

Awkê Muradî kerray ma şutî,

Hesret ra kerdî pak û eştî verî ruey,

Hinî zerrê ma bîya şenik,

Ma hê welatî xwi di gêrenî”

 

Rey-rey yew xeyal yenû verî çimûnî mi,

Ez vênen ez ha vazden,

Zerrê çengi mi di yew kerra esta

Bacî ez rasen verî Ruey Muradî

Awkê yi lingûnî mi kena hî

Û kerra çengî mi ra xwi bi xwi veradîyena,

Awki di şina şuwîyena,

O hadî bedenî mi benû şenik,

Tîc mi kena germin,

Hewa destunî xwi alişkunî mi ra çarnenû,

Yew weng dara mazêra ezîz ra vicîyenû,

Ya zî mi ra vûna:

“Bê lêr, bê binî virsey mi di rueniş!”

 

            Stokhol, 1998

                                 (Hesret û Hêvîya Bêsînor)

 

REŞ Û HÊVÎ

 

Hesirî zerdî kerdên war darûn

Guîn mexlêbî pelûnî şilîyûn

Mîrçikî hinî niwîçên 

Mil nabi a vilûn

Demeter bestbi hûncî reşî xwi

Reşî yê, cengî yê, hendey qudretî yê bi

Cemednên, pêsnên, pilûznên û kerdên wişk

Merg ûmebi tebîat rî

 

Demeter dayîk îb, xaliq ib erdî yê

Persefone hûnê vênayîş bi

La reşî deykûnî kirdûn ardên yîn

Qevdey vilikûn hunzarûn rişya verardê yîn ra

Ho ça di qudretî reşî daykûnî kirdûn?

Ça d’ ha nimitey hêvîyê yîn?

Verardê yîn senî hûncî vilikûn dûna?

Pê çinê ya ho ciwîyenû ruhî ma kirdûn?

Ça ra ma rî ûmeya ina hêvîya hunzar serrin?

Hêvîya  azadbîyayîşî

Vac, ti ha ça di nimitey?

 

Belkî guînê bedenûnî ma di,

Nîyû zî şitî deykûn di?

Nê, nê, lûrîyê yîn ê hunzar serrûn id

Deyrûnî yîn ê hesretmendûn id

Û hesrûnî yîn ê bêvengûn id

Qudretî reşî ma hendey hêvîyê ma yo

Hêvîyê ma ha zûnî ma û vilikûnî ma di

Bîyayîşî ma, çinbîyayîşî ma,

Qesasî ma û ruhî ma di...

           

                                          Stokholm, payîzo peyên 1991  

                                            (Hesret û Hêvîya Bêsînor)