Kirmanckî de mewlido nuştekî yo hîrêyin mewlidê Mehemed Elî Hûnî yo. Nameyê mewlidî Mewlidê Pêxemberî yo. No mewlid kirmanckî de esero nuştekî yo pancin o.

Kirmanckî de mewlido nuştekî yo hîrêyin mewlidê Mehemed Elî Hûnî yo. Nameyê mewlidî Mewlidê Pêxemberî yo. No mewlid kirmanckî de esero nuştekî yo pancin o. “Mela Mehemed Hûnijî mewlîdê xo serra 1971 de temam kerdo. Mewlidê Pêxemberî  266 beyîtî yo. Mewlid 16 heceyan ser o ameyo nuştene.” 

Hetanî nika kitabê (mewlidê) Mehemed Elî Hûnî kirmackî de sey kitabo nuştekî yo hîrêyin ameyêne qebulkerdene. Labelê dima xebata Bîlal Zîlanî na rewşe vurîyaye. Yanî kirmackî de kitabê hîrêyin û çarinî yê Şêx Muhemmedê Şêx Ensarî yê. Mewlidê Pêxemberî sey esero nuştekî esero pancin o û mîyanê mewlidan ra zî mewlido nuştekî yo hîrêyin o. “Kitabê Şêx Muhemmedê Şêx Ensarî Meʿlûmatê Dînîye derheqê fiqihî de yo. 

Raro Raşt û Meʿlûmatê Dînîye hem hetê şekilî ra hem zî hetê mewzûyî ra nêzdîyê yewbînan ê. Raro Raşt û Meʿlûmatê Dînîye destpêk ra hetanî peynî bi şekilê mesnewî nusîyayê. Mesnewî yew şekilê nezmî yo ke bi beytan nusîyeno. Di misrayî yew beyte ra anê û nê misrayî mîyanê xo de bi qafîye yê. Kitabê Raro Raşt û Meʿlûmatê Dînîye bi eynî şekil û bi eynê wezn û qalibê erûzî nusîyayê. Her di zî şekilê mesnewî de, bi behrê muteqaribî yê nesalimî nusîyayê ke qalibê ey feʿûlun feʿûlun feʿûlun feʿûl o.(1)”  

Mewlidê Pêxemberî  hetê edebî û hunerî ya mewlidêko zengîn o. Hem mîyanê misra (rêz) hem zî peynîya her misra de kafîye esta. Ziwanê mewlidî Mehemed Elî Hûnî ziwanê şarî yo. Yew ziwano sade, pak, zelal û tehmdar o”(2).  

No mewlid M. Selîm Uzun û W. K. Merdimînî transliterasyonê herfanê latinkî kerdo û 2004 de Weşanxaneyê Vateyî de sey kitabî çap bîyo. 

Ma do nika cêr de ‘Mewlidê Pêxemberî’ ra çend nimûneyan bivînê.

MEWLIDÎ PEYXEMBERÎ

Bîsmîllahîrrehmanîrrehîm

 

Namey Homay vaj hêverî, pey namey Homay ak berî

Xebêr mewlîd weş xeber î, biwan mewlîd peyxemberî

 

Peyxembêr zaf aşiq resnaw', yi qelbî aşiqan veşnaw'

Mewlîd peyxemberî beşnaw, biwan mewlîd peyxemberî

 

Peyxember pîl peyxember û, ha peyxemberûn ra ver û

Şerêf yi zî hemîn ser û, biwan mewlîd peyxemberî

 

Wi yew sayê sêr tebsî yo, beyîş peyxember ebsî (3) yo 

Ameyîş yi peynesî  (4) yo, biwan mewlîd peyxemberî

 

Ameyîş yi yew rehmet o, mewlîd yi di çîn zehmeto

Homay ma berû cenneto, biwan mewlîd peyxemberî

 

Homay wi yew rehmet dawo, vatiş mewlîd rind peymawo

Mewlîd peyxemberî ma wo, biwan mewlîd peyxemberî

 

Şima mewlîd yi gueştarî, dinya k' esta hezey warî

Homay xwi rî bikîn zarî, biwan mewlîd peyxemberî

 

Gueştarî mewlîd yi keko, may xwi pî xwi ra yewek o

Wi holek o, wi xasek o, biwan mewlîd peyxemberî

 

Peyxembêr ma rind' rindûn o, peyxembêr însûn, cindûn o

Wi serekî hemînûn o, biwan mewlîd peyxemberî

 

Peyxembêr peyxemberûn o, wi rehberî rehberûn o

Wi me'denî xeberûn o, biwan mewlîd peyxemberî

 

Ti bizan peyxembêr tu kam, yûndes beytî verîn temam

Vaj "esselatû wesselam", biwan mewlîd peyxemberî

 

Ti wazenî xeyrû temam, vaj "esselatû wesselam"

Ti wazenî cennet meqam, vaj "esselatû wesselam".

* * *

Yew wesîyyet ken qey tu rî, mewlîd ra ver ti hêverî

Yew fatîha biwan mi rî, biwan mewlîd peyxemberî

 

Tu ra wazen yew fatîha, tu ra wazen ez yew du'a

Ruhî tu rî z' bena şîfa, biwan mewlîd peyxemberî

 

Kami k' yew fatîha biwan, wi mûnî rehmetî d' biman

Wi 'ef Rebbî ra pey nîman, biwan mewlîd peyxemberî

 

Mewlîd zaza beşnaw mi ra, yew şîret ken qey tu r' bira

Yew fatîha wazen tu ra, biwan mewlîd peyxemberî

 

Fatîha bid' çiqas nebî r', fatîha bid' çiqas welî r'

Fatîha bid' Mehmed Elî r', biwan mewlîd peyxemberî

 

Wazen akîr enî berî, cewherû vec rîy teberî

Hurmet bikir mewlîd yi rî, biwan mewlîd peyxemberî

 

Mevaj peyxember êrên û, wi yew peyxember verên û

Nûr' yi Adêm ra gîrênû, biwan mewlîd peyxemberî

 

Adêm ra şi çarey' Hewa, Adem pî ma w, ya may' ma wa

May' peyxemberûn îz ya wa, biwan mewlîd peyxemberî

 

Şerêf peyxemberû bi pîl, nûr gina Îbrahîm Xelîl

Weyra pey resa Îsmaîl, biwan mewlîd peyxemberî

 

Îbrahîm ra yi vîst yew ber, bera rind ra mevêc teber

Peyxember pîl yew peyxember, biwan mewlîd peyxemberî

 

Ena ber nîya putperest, heramî r' derg nîkerd yew dest

Pey zerrey xwi qena'et best, biwan mewlîd peyxemberî

 

Çiqas bera mubarek a, çiqas yew bera holek a

Çiqas yew bera xasek a, biwan mewlîd peyxemberî

 

Ti wazenî tarîx akîr, bera pak tarîx id ca kîr

Cewherûn mewlîd yi pakîr, biwan mewlîd peyxemberî

 

Ti Adem' ra bê ûnvari(5), ti Îbrahîm ra vambari

May-pî yi ra vîjêr dîyari, biwan mewlîd peyxemberî

 

Îbrahîm ra vîst û yew ber, 'Ebdullah ra otir yen cêr

Eno yewek bi peyxember, biwan mewlîd peyxemberî

 

Ti bizan peyxembêr tu kam, yûndes beytî dîyin temam

Vaj "esselatû wesselam", biwan mewlîd peyxemberî

 

Ti wazenî xeyrû temam, vaj "esselatû wesselam"

Ti wazenî cennet meqam, vaj "esselatû wesselam".

 

                        (Mewlid & Yusuf û Zelîxa & Qasîdeyê Kerbela)

 

HEKETEY YÛSUF Û ZELÎXA RA QISMÊK  (6) 

"Bîsmîllah" vac ak Qur'anî, akir sûrey Yûsuf(7)  banî,

Heketey Yûsuf biwanî, hey veyn Yûsufî Ken'anî(8).

 

Mi heketey Yûsuf cawut, pey nezma zazakî vawut (9) ,

Şima birarû rî şawut, hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Ena heket mi ra beşnaw, destî (10) mi ra bişim yew aw,

Veyn Homay Qur'an   id(11) se vaw, hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Homay vaw "ehsenu'l-qeses"(12), rindey heketû bik hewes,

Beytî ma se w pûncas di, bes; hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Yew ruec Yûsuf duyesserre, ber' pî xu ra ame zerre,

Va "Mi yew hown dî, ken gerre", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Va "Mi hown id dî zaf sarey, aşm û ruec yondes astarey,

Mi r' secde bî sarey, sarey", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Pî va "Birarû rî mevac, yew ruec birey tu ser bên gac,

Ez û yî ma tu r' bên muhtac", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Des birarûn yi eşnawut, amey yew ca, yew fend vawut,

Ruec ame fursêt xu pawut, hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Yew ruec lacî bî asparî, va "Bawko, ma şin cey warî,

Yûsuf berşaw wa buk yarî", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Ye'qûb va "Cey warû dur î, tersen vergî z' Yûsuf bûrî",

Yîn va "Meters, ma ûn tu rî", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Yîn Yûsuf eyşt zerrey yew bîr, 'eceb ena yena kûm vîr,

Yî şûn d' amey, yî bermey pî r', hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Yî amey bermey pey nazî, va "Tu qedêr xu bib razî,

Vergû Yûsuf werd pey gazî", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Yîn senî ena fend vawut, guyna zurey paç yi sawut,

Paça guynin pî xu r' nawut, hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Ye'qûb va "Yîn Yusuf birna, la qey pirên yi nîdirna?"

Va "Eqil mi qet nîbirna", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Va "Hey ven dîn cinawurû", va "Hey ven dîn nî gawurû,

Ez ken safî enî gurû", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Des heme lac vicey dewû, hetta resey lewey kûyû,

Nîrakewtî ruecû-şewû, hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Yîn tepîşt yew vergey lîrû, kerd derbice (13)   yîn pey tîrû,

Ard pî xu het pey zencîrû, hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Vergey lîrû va "Ya Nebî, lîr mi bî vîn, nuzûn(14)  se bî,

Şew-ruec geyren çim mi debî", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Verg va "Ya Nebî, rind bizûn; destûr bid mi, şen (15)  vergû ûn,

Ma wanenî tu rî yew sûn", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Ye'qûb Nebî kerd yew nimac, verg amey dor-male d' bî gac,

Yîn va "Ya Nebî, hey di vac", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Ye'qûb va "Şima Yûsuf werd", vergû va "Wellah ma nîwerd!

Se kerd-nîkerd lacûn' tu kerd", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

"Ma verg î, ma cinawur î, ma nîşkenî şima bûrî,

Wellahî ma tira dur î", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Yî şî, Ye'qûb ame zerre, va "Ya Rebbî, tu r' ken gerre",

Qey yi r' bermey herr û kerre, hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Ma hîn îta d' Ye'qûb ca verd, yew karwanî Yûsuf vet berd,

Resna Misir hey veyn se kerd, hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Karwan Yûsuf rût pey perû, yîn da Qitfîr serêk serû;

Yûsuf bi yew axay berû, hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Mêrdey Zelîxa Qitfîr û, 'ezîz Misir û, wezîr û,

Zaf axa w la bêr  (16)  nemîr  (17) û, hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Wu nemîr û, qic yi çin î, Zelîxa ra va "Ya cînî,

Ma r' yew ewlad tepîş inî", hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Yûsuf xerîb, sêrr yi debî, key Zelîxa d' wu bi nebî,

Hey veyn Zelîxa sur se bî, hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

Ena dunya çerx' felek a, Zelîxa yew çavbelek a,

Tu vûn qey yew hûr-melek a, hey veyn Yûsufî Ken'anî.

 

                                     (Mewlid & Yusuf û Zelîxa & Qasîdeyê Kerbela)

1.  Ç.c., r.194
2. M. Selîm Uzun, Mewlid û Edebîyatî Kirdkî de Cayê Mewlidî, Vate, Kovara Kulturî, Nr. 40, Payîz 2013, Îstanbul, r. 63.
3. ebsî: verên, ewilîn
4.  peynesî: peyên
5. bê ûnvari: bê anver/ûnvar/ûmvar/ovor; bê war, bê diwar, bê cêr (bi tirkî "aşaðı gel").
6. Mela Mehmed Elî, Heketey Yûsuf û Zelîxa bi herfanê erebkî nuşta. No nuşteyî ey çap nêbîyo. Ma dest de destnuşteyî ey esto. Mi no destnuşte herfanê erebkî ra tada herfanê latînkî ser (transkrîbe kerd). Mela Mehmed Elî, Heketey Yûsuf û Zelîxa band (kaset) de zî wenda. No bandî ey ma dest de esto. Beynateyê (beyntarê) wendişî bandî û destnuşteyî de tayê ferqî estî, mi notanê cêrênan de nê ferqî nuştî.
7. Destnuşteyî Mela Mehmed Elî de sere ra heta peynî "Yûsuf" nusîyenû la band de o bi xo se "Wisif" waneno. Heta ge-ge se "Wûsuf", "Wusûf" û "Wusif" zî telaffuz keno.
8. Band de herindê na misra de beytê cêrên vaneno: "Qaley Zelîxa biwanî, hey veyn Wusufî Ken'anî Qaley Zelîxa biwanî, tewrî Wusufî Ken'anî." 
9. vawutiş: vawitene, riştene; mûnayene, munitene (bi tirkî "örmek")
10. Band de vano "desta
11. id: de, di
12. ehsenu'l-qeses: (erebki de) hîkayeya tewr weşe, hîkayeya en weşe
13. derbice: birîndar, darbice
14. ez nuzûn: ez nêzana, ez nêzonû
15. Band de vano "şin".
16.  bêr: ber, dol, nesil
17. nemîr: keso ke qicê (domanê) ey nêbenî