Ma ke ewro ra tarîxî amadekerdişê ferhengan de nîyabidê vînenê ke ferhengî hîna zaf bi di ziwanan ameyê amadekerdene. Merdimî seba ke ziwananê bînan bimusê hewcadarîya ferhengan kerda.  Ferhengî teyna ferhengê klasîkî nîyê, yanî teyna yew war de nêameyê amadekerdene. Ziwan waran de ameyê amadekerdene. Mavajê sey, tip, sosyalojî, psîkolojî ûsn. Ewro hîna zaf waran de zî yenê amadekerdene.

Çekuya ferhengî tewr verê serra 1255 de hetê John Garlangî ra ameya xebitnayene, yan zî wina yeno qebulkerdene. 

Ziwanê kurdkî de ferhengo tewr verên ferhengê Ehmedê Xanî yê “Nubîhara Biçûkan” o. Eslê ci de ferheng beşêkê kitabê “Nubîhara Biçûkan” o. No ferhego qijêk kurdkî û erebkî yo.

Kirmanckî/zazakî de ferhengo tewr verên ferhengê Malmîsanijî yo. Nameyê ferhengî  “Zazaca-Türkçe (Ferhengê Dımılki-Tırki)“ yo. No ferheng verê Jina Nû de serra 1987de çap bî, badê zî, serra 1992 de Weşanxaneyê Dengî ra vejîya. No ferheng 431 rîpel o. 

Ferhengê Kirmanckî (Zazakî) yê ke heta nika weşanîyeyê goreyê weşanayîşê tarîxan wina yê:

- Malmîsanij; Zazaca-Türkçe Sözlük/Ferhengê Dimilkî-Tirkî, Weşanên Jîna Nû, Uppsala, 1987, 432 r. Çapa Dîyine: Weşanên Deng, İstan- bul, 1992, 431 r.

- Munzur Çem, Ferhengê Kurdî-Tirkî (Zazakî), Stockholm 1994, 589 r.

- Malmîsanij; Ferhengekê Kirdkî-Pehlevkî-Kurmanckî, Stockholm, 1997, 38 r.

- Mesut Ozcan; Zazaca-Türkçe Sözlük, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1997, 240

- Turan Erdem, Ferheng Zazakî-Tirkî/Tirkî-Zazakî, Doz Yayınları, İstanbul, 1997, 222 r. 

- Grûba Xebate ya Vateyî, Ferhengê Kirmanckî-Tirkî, Avesta Yayınları, Îstanbul, 2001, 256 r. [Çapa Yewine]

- Grûba Xebate ya Vateyî, Ferhengê Tirkî-Kirmanckî (Zazakî) û Kirmanckî (Zazakî)-Tirkî, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2004-2016, 939 r.  

- Mehmet Aydar, Zazaca-Türkçe Sözlük, 1.baskı, İstanbul, 2003, s.10-11

- Grûba Xebate ya Vateyî;  Ferhengê Kirmanckî (Zazakî)-Tirkî, Çapa Pancine ya Hîrakerdîye, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2016, 939r. (Çapa Pancine)

- Seîd Verroj,  Ferheng Kurmancî-Dimilî-Tirkî/Tirkî-Dimilî-Kurmancî, Weşanên War, Îstanbul, 2003, 512 r.

- Hüseyin Çakmak, Türkçe-Dersimce (Kırmancki-Dımılki-Sobê) Sözlük, Kalan, Ankara, 2004, 272  r.

- Roşan Lezgîn, Ferhengê Îdyomanê Kurdkî (Kirmanckî-Zazakî), Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2005, 210 r.

- Musa Canpolat, Zazaca-Türkçe Sözlük, Can Matbaacılık, ?, 2006, 922 r

- Harun Turgut, Zazaca-Türkçe Sözlük, Do Yayınları, İstanbul, 2008, 410 r

- Ali Ekici, Türkçe-Zazaca Sözlük, Kardelen Yayıncılık, İstanbul, 2010, 223 r

- Çeko Kocadag, Ferheng, Kirmanckî (Zazakî)-Kurmancî, Kurmancî-Kirmanckî (Zazakî), Weşanên Komkar, Berlîn, 2010, 1075 r.

- Ferhenga Pirzimanî; Nûbîhar Yayınları, İstanbul, 2011, 239 r. 

- Roşan Lezgîn, Ferhengê Kurdî (Zazakî)-Tirkî û Tirkî-Kurdî (Zazakî), Weşanxaneyê Roşna, Dîyarbekir, 2013, 358 r. 

- Kasımoğlu, Ahmet (Ehmedê Dirihî); Ferhenga Navên Nebatan a Kurdî/Kürtçe Bitki Adları Sözlüğü, Artuklu Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Yayınları, Mardin 2013, 1168 r.

- Azad Yüce, Ferhenga Min a Kurdî ya bi Wêne, Weşanxaneyê Hîva, Dîyarbekir, 2015, 48 r. [Kurmanckî & Kirmanckî & Îngilizkî]

- Ali Beytaş, Türkçe-Kırmancca (Zazaca) Sözlük, Babek Yayınları, İstanbul, 2020,  536 r.

- Şaban Şenateş, Ferhengê Zazakî (Dimilî, Kirmancî, Kirdî), Nûbihar, İstanbul, 2022, 2294 r.