Muzîkê kurdkî pabeyê wayîrvejîyayîşî yo

Cigêrayoxe Zeynepe Yaş dîyar kerd ke xazîneya muzîkê kurdkî hewceya arêkerdox, arşîvkar, cigêrayox û akademîsyenanê pisporan o.

ZEYNEPE YAŞ

Tarîxê muzîkê kurdkî reseno heta 1900an. Darulelhan (Dibistana muzîkî ya destpêke ya Osmanîyan) teyna 1916 de 850 deyîrê kurdkî qeyd kerdî. Goreyê cigêrayoxan muzîkê kurdkî de qeydo verên 1902 de ameyo kerdene. Qeydê ke hetê cigêrayoxe Zeynepe Yaş ra ameyê dîyene tede Yûsûf Begî deyîrê 'Qasim Begê' û 'Li minê', Nazli Xanime 'Xelîlo Lawo' û 'Lo Dilo' û Alîyê amedijî deyîra 'Diyarbekira Şewitî' vatî.

Zeynepe Yaş ANFyî rê qisey kerd û vist vîrî ke kurdan bi xo 1950an ra dima dest pê qeydkerdişê muzîkî kerd. 

Zeynepe Yaş vat: ''1902, 1905 û 1908 de antropolog, arkeolog û etnologanê ewropayîjan û dima muzîsyenanê armenî û sûryanîyan 1978 de muzîkê kurdkî qeyd kerd. Xora ma bi zehmetî xo resnenê nê arşîvan. 1926 ra dima Sowyetan ra heta Amerîka, Iraq, Îran, Misir, Lubnan û Kuweytî xeylê dewletan sebebanê sîyasîyan ra radyoyanê xo de ca de muzîkê kurdkî.''

Zeynepe bale ante ser ke kurdî wayîrê tradîsyonê kulturê fekkî yê û vat: ''Mabênê neslan de kurdan bi vatişî rîtm û qiseyî pawitî. Muzîkê kurdkî rixmê hende mudaxeleyan zî xo pawit. Heta ke kurdan dest pê qeydkerdişê muzîkî kerd estanik, kilam, meseleyî ûsn. vurîyayî zî. Mîsal Zembilfiroş destanêk o ke bi rojan dewam keno. La dengbêjan na kilame kilm kerde ke wendişê ci rehet bibo. 

Mîyanê kurdan de bi taybetî Vakur de kulturê dengbêjîye wextêk zaf xurt û gandar bi la wextêk zî erjê ci kêmîya. 1990an ra dima bi zêdîyayîşê kanal û radyoyanê kurdan, bi zêdîyayîşê nufusê dîaspora û bi girîngîya nasnameya sîyasîye têkilîya kulturê tradîsyonelî xurtêr bîye û ancî bîye qîmetîne.

Muzîkê kurdkî yew xazîna ya. Bi averşîyayîşê teknolojî xazîneya muzîkî beno ke 20 serran ra dima do nêmana. Coka xazîneya muzîkê kurdkî hewceya arêkerdox, arşîvkar, cigêrayox û akademîsyenanê pisporan o. ''