Veysî Altay xoverdayîşê cinîyan ê hemverê DAÎŞî nê belgefîlmî de serê 3 cinîyan ra qal keno. La ramojneno ke mîsyono tek ê cinîyan şerê hemverê DAÎŞî nêyo. Altay bale anceno ke îdeolojîya cinî û mucadeleyê hemverê sîstemê camêrdî yê serdestî cinîyan ano têhet. Ma Veysî Altayo ke şoriş û mucadeleyê cinîyan rê bîyo şahid reyde qisey kerd…

NÛJÎN TENA PERÇEYÊKO QIJ Ê XOVERDAYÎŞÎ YO

Eslê xo de ez seba ke fîlm yan zî belgefîlm biancî nêşîya Kobanê. Ez seba ke derheqê ûcayî de hayîdarîyan bidî yanî sey rojnamger şîya. Çunke dinya Kobanê meraq kerdêne. Ma tena waştêne çîyê ke ûca benê biresnê dinya. Ê xoverdayîşî de xeylî kesan cuya xo vîndî kerde û mîyanê înan de kesê ke mi fotografê înan antîbî yan zî roportaj kerdibi zî estbî. Mi zî seba vîrardişê embazanê ke cuya xo vîndî kerdebî qerar da ke belgefîlmêk virazî.

Çîyê ke Kobanê de bî çîyê cîya bî. Ganî merdim biciwîyayêne û bivînayêne. Ez bawer nêkena ke tu dîrektor eşkeno heqê çîyanê ke Kobanê de ameyî ciwîyayene bido. Nûjîn tena perçeyêko qij ê xoverdayîşî yo. La ez aver de wazena ke serê dîmenanê ke mi Kobanê û Rojava de antîbî ra xebatêka hîna hîraye bikerî.

KOBANÊ XOVERDAYÎŞ Û ŞORIŞÊKÊ CINÎ YO

Serkêşîya xoverdayîşê Kobanê de cinîyî estbî. Xora amacê belgefîlmî zî no bi ke hîs û fikranê ê cinîyan ê ke xoverdayîşî mîyan de bî biyaro ziwan. Înan tena hemverê kamera de yan zî vatiş de nê pratîk de şoriş kerdêne û waştêne ke no şoriş hemeyê Rojakewtena mîyanêne de virazîyo û dinya de vila bibo. Kobanê na yewe ra xoverdayîş û şorişêkê cinî yo.

Kobanê û Rojava de camêrd û cinî pîya mucadele da. Îdeolojî û fikrê cinî ê wextî de hetê camêrdan ra zî amebî qebûlkerdene. Gama pîya mucadele dayêne zî serkêşî destê cinîyan de bî. Hetêna ra zihnîyeto serdest ê camêrdî esto û problemêko pîl bi. No Ereb, Kurd, Fars û Tirkmenan de zî estbi.

XOVERDAYÎŞ CINÎYAN ANO TÊHET

Derheqê cinîyan de hedê mi nîyo ke çîyan vajî la no netîceyê îdeolojîyêk û netîceyê mucadeleyê 40 serran de vejîya werte. Reyêk de cinîyî Kobanê de nêvejîyayî meydan û nêvat ma hê tîya xover danê. Bingeyê nê de hêzo organîzekerde yê têgêrayîşê cinîyan ê Kurdan estbi.

Nûjîn de şerwana newî Elîfe, Vîyane (Peymane) ke tewr tay 15 serrî mucadeleyê gerîlayîye mîyan de bî û cinîyêka sivîle esta. Vatiş, xoverdayîş û qerardarîya hîrê hemine zî yew a. No zî ramojneno ke nê mucadeleyî serê heme cinîyan de tesîrêko cidî verdayo. Nê tesîrî dima ra xo camêrdanê Rojakewtena mîyanêne ser o zî ramot.

Ma Ewropa de 300 ra vêşêr ramotişî kerdî. Normal de kîtleya ma ya Ewropa ya temaşekaran zafane Kurdan ra ya. La ez eşkena vajî Nûjîn de teberê Kurdan de zî kîtleyêka muhîme amîbî. Derheqê xoverdayoxanê Rojava de tayê çîyî şinawitibî la fikrê înan zaf çinbi. Coxrafyayêka sey Rojakewtena mîyanêne de serkêşîya cinîyan bi înan ecêb asayêne. Ma ra zaf persî ameyêne kerdêne. Çunke problemê cinî tenya Rojakewtena mîyanêne de çinyo, zihnîyeto serdest ê camerdî tay ra zaf her cayê dinya de bi heman hawayî yo.

BELGEFÎLM TIRKÎYE DE YENO MUHAKEMEKERDENE

Ma fîlm 2015 de Batman de ramot. Afîşê fîlmî ameyî arêdayene, kesê ke viraştî ameyî destbendkerdene. Mesela Agirî de polîsan eşt serê sînemaya ke ma do ûca fîlmî ramotêne. Înan tekerlekê wesîyatê ma kardî kerdî. Amed de dimayê galaya fîlmî ra polîsan hêriş kerd û xeylî kesî destbend kerdî. 2016 de derheqê fîlmî de Mehkemeya Cezaya Girane ya 2. de dewa amî akerdene. Menga vernîya ma de yewna roniştişê ma esto.

Ê çîyê ke ameyê ciwîyayene muhakeme kenê. Na tam komedîyêka absurd a. Eke dewlete dewletêka demokratîk bîyêne mi vatêne çira ma rê dewa akerda, la seba Tirkîya ez nê nêvana.    

NÛJÎN XEYLÎ WELATAN DE XELATÎ GIREWTÎ

Belgefîlmê Nûjînî (Cuya Newî) ke dîrektorîya ci hetê Veysî Altayî ra û viraştoxîya ci zî hetê Mezopotamya Sînema ra amî kerdene Festîvalê Fîlmî Mîyanneteweyî yê Weyauwega yê Amerîka de; Festîvalê Babelî yê Îtalya de û Festîvalê Fîlmî yê Mîyanneteweyî yê Colombia Atlantîkî de xelata belgefîlmo tewr rind girewte. Belgefîlmî Festîvalê Fîlmî yê Mîyanneteweyî yê Hîndistanî yê 4. ke tarîxê 12-14ê Teşrîna verêne de virazîyabi zî xelata jurî ya taybete girewte.