Seba baleantişê zextanê ke ziwanî ser o yê, 21’ê Sibate hetê UNESCO’yî ra sey Roja Ziwanê Dayîke ya Mîyanneteweyîye ameye îlankerdene. Roporo ke UNESCO’yî 2018’ de weşana de dinya de 6 hezar ziwanî yenî qisekerdene labelê nînan ra 2500 ziwanî binê tehlukeyê vindîbîyayîşî de yê. Tirkîya de zî 18 ziwanî binê tehlukeyê vindîbîyayîşî de yê û 3 ziwanî zî rew ra vîndî bîyî.

UNESCO: 30 SERRÎ EMRÊ ZAZAKÎ MENDO

Kirmanckî ya ke welatê ma de ziwanê dayîke yê 4-6 mîlyon merdiman a binê tehlukeyê vindîbîyayîşî de ya û goreyê raporê UNESCO’yî 30 serrî emrê ci mendo. Koma Tîyatroyê Gimgimî Îzmîr de seba ke ziwan biciwîyo heme kayanê xo bi Kirmackî kay kena. Koma Tîyatroyî hetê  Varto- Der’î ra serra 2016 ameya awankerdene û skeçanê xo banê şaredarîya Çiglî ya Îzmîrî de  ramojnenena. Koma bi cehdkerdişê xo û paştdayîşan kincan û aksesuran xo kena amede û skeçanê xo bi Kirmanckî virazena. Koma bi skecê ‘Sınıf‘î, hîkayeyê ke serran 1970 wendegehan de bîyê xo rê kerdê babete. Koma skecê “Sinife“ de bale ancena serê zext û asîmîlsayonê ke teberê ziwanê Tirkî de ziwanê ke herêmanê bînan de yenê qiseykerdene.

ASÎMÎLASYON KEYE DE DEST PÊKENO

Kaykerdoxanê Kome ard ziwan ke asîmîlasyon verê keye de dest pêkeno û vat, “Wexto ke wendegeh dest pêkeno ziwanê ma hêdî-hêdî yeno vîrrakerdene. Beno ke ma erey kewtê la çîyo muhîm ganî heşarê ci bibê û nê rayîrê bikerê xo ver. Çîyo ke ma wezenê nê ziwanî rê wayîr bêro vejîyayene. Ma wazenê ke merdimî paşte bidê ma çunke ma binê şertanê zaf giranan de yê û cehd kenê ke ziwan biciwîyo. Ziwanî ser o ganî kultur û ziwanê xo bidê ciwîyayene. Çunke kesê ke ziwanî çin kenê ma bi xo yê. Eslê ci de asîmîlasyonê ziwanî keye de dest pêkeno. Beno ke tersan ra zî nêameyo qiseykerdene. Nê ziwanî teyna maye û pîyê ma qisey kenê. Nê ziwanî rê wayîrvejîyayîş deynê ma hemeyan o.“

GANÎ MA ZIWANÊ XO QISEY BIKERÊ

Kaykerdoxan bale ante serê tehlukeyê vindîbîyayîşî û vat seba ke ziwan bi serran o qedexe yo ewro zî warê ziwanî de persî dewam kenê, no semed ra karê tewr giran doşanê dayikan de yo û vat “Ganî ma ziwanê xo bimojnê domanê xo. Eke dayikî nê ziwanî ke bimojnê domananê xo no ziwan ciwîyeno. Tirkîye de qiymet nêdanê ziwanê ma. Roja verî ra ziwanê ma nêwazenê. Ma ke de dewan de pîl nêbîyêne beno ke ma zî nika ziwanê xo nêzanêyene. Ziwanê ma ziwanê Xizirî yo. Her kes ziwanê ma qisey bikero. Ziwanê merdimî anorê merdimî yo.“