Artêşa tirke ya îşxalkere 8ê teşrîna peyêne ya 2019î de herêma Welika ya Mûşî de operasyonêkê îşxalî yo hîra dabi destpêkerdene. Operasyonê vera gerîlan mengêke ra zêdeyêr dewam kerd. 7ê kanûna 2019î de artêşa îşxalkere noqtayêka xonimitişî ya gerîlayan daye bombayan ver û 5 gerîlayî qetil kerdî.

Walîtîya Mûşî da zanayene ke noqta 'pê şuxilnayîşê muhîmatê termobarîkî yê dewrê neweyî' ameya îmhakerdene. Bi nê hawayî dewleta tirke îtîraf kerd ke bombaya termobarîkî şuxilnaye ke nê bombayî bi nameyê 'vakumî' zî zanîyenê û tesîrê ci yê teqnayîşî zaf o.

Dewleta tirke ya îşxalkere 24ê nîsane destpêkê hêrişanê vera Zap, Metîna Avaşînî ra nata zî zaf reyî çekê termobarîkî şuxilnayî. Nê çekê ke îmhaya tunelanê şerî de şuxilîyayê karton û qilifê ci Werxelê de ameyî tesbîtkerdene. Dîmenê nê kartonanê bi nuşteyê 'termobarîkî' 8ê nîsana 2022yî de ANF de weşanîyayî.

Dewleta tirke modelê neweyî 2020 de ber ardî

Dewleta tirke verî malzemeyê termobarîkî Rûsya û Amerîka ra hêrînayêne. 2020  ra nata hînî dewlete bi xo termobarîkî ber ana. Modelê neweyî yê termobarîkî hetê Enstîtuyê Averberdiş û Cigêrayîşî yê Sanayîya Pawitişî (TUBÎTAK-SAGE) ra yenê berardene û nê termobarîkî bîyî çekê favorî yê artêşa îşxalkere. TUBÎTAK-SAGE pê hesna ke nê çekî zaf bihêz ê, teyara û tankî zî eşkenê nê çekan bişuxilnê.

Heta raporê 2021î yê Fermandarîya Pêroyî ya Cendirmeyan de wina vajîyeno: ''Muhîmatê termobarîkê ke vera hedefanê cayanê xonimitişî, binerdî û xopawitişî şuxilîyenê test û peydakerdişê înan qedîyayî û hînî hetê yewinan ra şuxilîyenê.''

Tede tesîrê kiştişî est ê

Teqaberê verênî yê artêşa tirke nêeşkayêne tesîrê awanîyan, sîperan û baregahanê gerîlayan bikerê. La teqaberê termobarîkî yê neweyî eşkenê noqtayanê xopawitişî û şikefteyan birijnê. Seba ke nê teqaberî pêlanê şoq û vakuman yew kenê tira 'bombaya vakumî' vajîyena. Goreyê pisporan termobarîkî eşkenê bedenê merdiman bihelnê, bikişê, vengê xo ra goşan kerr bikerê û cigêran bidirnê.

Menga verêne de îdîaya Ukrayna ya ke vatêne Rûsya termobarîkan şuxilnena Komeleya Tipê Leşkerî ya Avustulya da zanayene ke çekê termobarîkî bi taybetî tesîrê goşan û cigêran kenê.

Peymana Cenevre de termobarîk qedexe yo

Şuxilnayîşê çekanê termobarîkan Peymana Cenevre de ameybî qedexekerdene. Peymana Cenevre de madeya 35. de wina vajîyeno:

''1-Pêkewtişêk de terefê şerî-pêkewtişî nêeşkenê her çeke yan zî metodê şerî biweçînê.

2- Çek, gule, malzeme û metodê şerî yê ke bi giranî birîndar bikerê yan zî bibê sebebê dejêkê pîlî şuxilnayîşê înan qedexe yo.

3-Hacetê şerî û metodê şerî yê ke texrîbatêkê cidî, giran û dergî danê xoza yan zî dormeyî şuxilnayîşê înan qedexe yê.''

Balkêş o Tirkîya 1977 de protokolê peymane îmza kerde û 2005 de zî bi îmzaya Erdoganî bîye terefêka na peymane.