Qesra Îshak Paşayî

Qesra Îshaq Paşayî ya ke kulturê kurdan de wayîra cayêkê girîngî ya, şahîdîya çaxan ê rindan û xiraban kerda. Qesra Îshaq Paşayî, Tirbê Ehmedê Xanîyî û Kelaya Urartuyî pê îhtîşamê xo merdiman erzena xo ver, ver bi tarîxî şina.

Qesra Îshaq Paşayî qasê 5 kîlometreyan Bazîdî ra dûrî ya, serê girêkî de ya. Serra 1685î de lajê Mîr Mihemed Pîrbelayî Evdî Paşayî dest pê viraştişê qesre kerd û goreyê vateyan qesre 1784 de ameye temamkerdene. Qesra Îshaq Paşayî ya ke kulturê kurdan de wayîra cayêkê girîngî ya, şahîdîya çaxan ê rindan û xiraban kerda. Ma seba ke qesre bivîne ver bi Agirî kewtî rayîr. 

Verî ke ma biresê Agirî hêverî Koyê Agirî sereyê xo mojneno. Wextê Serewedaritişê Agirî de binê Koyê Agirî kurdan rê bîyo kargehêk. Koyê Agirî koyo tewr pîl ê Kurdîstanî yo û berzîya ci 5 hezar û 137 metre ya.

Qesra Îshak Paşayî pê mîmarîya xo xeylêk balan ancena. Reyna Camîyo Kahan ê Bazidî, Tirbê Ehmedê Xanîyî û Kelaya Urartuyî  cayanê tewr namdaran ê kurdan ra yê.

Qesra Îshaq Paşayî serê girêkî de virazîyaya û tede di hewşê hîrê qatînî estê. Qesre de 116 oda, camî, dîwan, mitbax, axûr û robar estê. Motîfê qesre zî zaf eleqeyê turîstan ancenê. Qesra Îshak Paşayî qesra pîle ya verêne ya Kurdîstanî ya. Qesre Ehmedê Xanîyî zî sey wendekar û îlîmdar kerd meymanê xo. Qesre binê pawitişê UNESCOyî de ya. 1828-29 de wextê îşxalê Rûsya de bero zerdin ê qesre ame diznayene û nika zî Muzeyê Moskova de yeno mojnayene.

Qesre bi seyan reyî bîye hedefê leşkeran ê tirkan û gêrîyaye binê ablûqaya înan. Leşkeranê tirkan wextê nê hêrişan de xerîtayê dêsanê qesre texrîb kerdî.

Tirbê Ehmedê Xanîyî zî Bazîd de yo la tirb de dimenîya dewleta tirke ya vera kurdkî xo eşkera kena. Serê berê tirbî de 'Ahmed-i Hani' nusîyeno. Rixmê ney zî merdimî qefle bi qefle yenê û tirb zîyaret kenê.