Terîmê medenîyetî tewr zêdêr komelo ke terîmê kulturê pêroyî yê, safhaya şaristanî û dewlete pênase keno. Sinifbîyayîşî, şaristanîbîyayîş û dewletbîyayîş kategorîyê bingeyî yê komelê medenîyî yê. Averşîyayîşo tarîxî û musbet medenîbîyayîş, dewletbîyayîşo ke bingeyê rastîya komelê hîyerarşîkî yo karakterîze keno. Komelo medenî têkilîya sîmbîyotîke (cuya hempare) ya xoza-komelî reyde xo bi nakokîya xozayê komelkî keno musbet. No komel de mana, exlaq, hîsê estetîkî û fikrê cîyayî aver beno.

Seba bindestan vînkerdişê utopyaya cenetî û felaketî

Kifş nîyo ke seba komelî medenîyet qewimîyayîşêko pozîtîf o yan zî qewimîyayîşêko negatîf o. Hetê serdastan ra ke tarîx xo rê kerd kolonî, medenîyet qewimîyayîşêko tarîxî yo, heta o bi xo tarîx o. Hetê bindestan ra zî medenîyet felaketêko pîl û vînkerdişê utopyaya cenetî yo. Aya raste zî na ya. Komelêk de ke na nakokîye seraser ciwîyeno fikîrîyayîş, exlaq û hîsê estetîkî cîya benê ke na rastîyêka xozayê komelkî ya. Virazîyayîşê dinyaya manayan û dezgehan ê nakokan netîceyê medenîyetî yê. Şerî zî tewr zaf na rastîye îfade kenê. Şer de ke tede vînkerdişê fîzîkîyî zêdêr ê, estbîyayîşê çalakîyan ê komelkîyan têna komelêk îfade keno ke no komel seraser parçekerde yo. Parçebîyayîşê mana zî şerê îdeolojîkî îfade keno ke no zî komelê medenîyî de şerêko hegemonîk o ke sey şerê fîzîkîyî bitesîr o. Terefê nakokî yê komelê medenîyî hetêkî ra cîyatîya xo bi şeranê fîzîkî, îdolojîk û umûmîyan vejenê vernî, hetêkê bînî ra zî xo sey temamîya mana û awanîya esile îfade kenê. Nê terefî îdîa kenê ke komelo rastikên nînan ra ame meydan û komel bi nê hawayî estbîyayîşê xo ano ca. Çend ke mîyanê xo de tay dewiran ra bêra meydan û bi manayanê cîyayan xo binimna zî  rastîya bingeyî ya medenîyetî wina manena.

Sinifbîyayîş, şarîstanîbîyayîş, dewletbîyayîş û kanserbîyayîş

Komelo medenî wexto ke aver şino komelê xo bi zorbazî û kolonîkerdişî xeniqneno, hêlînano û bi nê hawayî têkilîya ekolojîk-sîmbîyotîke çareser keno, rijneno, vurneno çimeyêk, kolonî keno û hêdî hêdî çin keno. No pers rojdem de yo ke gelo komel pê nakokîyanê zereyî yan zî pê nakokîyanê ekolojîkan do vila bibo. A raste na ya ke eke medenîyet de vurîyayîşêko kokin û pozîtîf nêro meydan binê destê her di nakokîyan de zî felaketê pîlî yê yewîn û dîyinî zî teqez do biqewimîyê. Ercnayîşê sey 'Komelî bê medenîyet nêeşkenê biciwîyê' yan zî 'Komelê medenîyî komelê zengîn û bihêz ê' îdeolojîk ê û paradîgmaya elîtanê hukumdaran û kolonyalîstan nîşan dano.  Safhaya  ke sinifbîyayîş, şaristanîbîyayîş û dewletbîyayîş resayî ci hetê zanistanê girîngan ra sey kanserê komelkî yena ercnayene. (Eleqeyê kanserê bîyolojîkî zî bi ney esto.)Derheqê na babete de zaf nîşaneyî estê. Nê nîşaneyan ra verênî çekdarbîyayîşo nukleer, rijnayîşê xozayî, bêkarîya mende, nufıso zêdêr, kansero bîyolojîk, nêweşîyê cînsîyî, qirkerdişê zêdêrî yê.

Xelisîyayîşo bitemamî û destvistişê cuya azade

Modernîteya medenîyetê demokratîkî ya ke do medenîyetê nakokî û bikanserî karakterê kolonyalîstî û tahakumkarî ra do biveja û bivurna, her ke şino xo sey çareserîyêke kena alternatîf. A raste na ya ke herinda ke rijîyayîşê medenîyetê kahanî sey rijîyayîşê pêro merdimîye bêro dîyene rijîyayîşê medenîyetê kahanî sey averşîyayîşê medenîyetî ganî bêro ercnayene. Nê esasî ser o girîng o ke ganî bêro zanayene ke kulturê komelkîyî mende yê, kulturî eşkenê medenîyetan bivurnê, cîya bikerê û aver berê. Rijîyayîşê medenîyetê komelêkî ganî sey vinkerdişê girîngî nêro ercnayene. Eke no rijîyayîş bîyo semedê averşîyayîşê qewimîyayîşan ê manadaran û bingeyîyan ganî sey pozîtîf bêro ercnayene. Eke nê rijîyayîşî kerd ke medenîyet bivurîyo ma eşkenê ey sey xelîsyayîşê bitemamîyî û destvistişê cuya azade şîrove bikerê.

(…)

Felaketo komelkî

Meseleyê ke qewimîyenê, krîzî û cuya kaotîke ya ke komel visîya ci têna qanûnê karî yê azamî yê kapîtalîzmî ra semed nîyê. Nê vinkerdişê hîşmendîye, bêweşîye, bêperwerdeyî, bêkarîye, xizanîye, dûrşîyayîşê komelê yewpareyî yo ke endustrîyî bi qirkerdişê kulturelî yê netewe-dewlete tira vet ra semed ameyî meydan. Wina bi ke hînî vurnayîşê bi parçeyan yeno kerdene ke bi xo komelbîyayîşî ra cîya bi, vila bi, merkezê xo yê kontrolî vîn kerd û bêhîsger bi.

(…)

Netewe-dewlete

Têna terîmê netewe-dewlete zî eşkîyayêne ke rastîya komelê tarîxîyî çin bikero.Heta ma eşkenê vajê ke bingeyê netewe-dewlete metafîzîkê tewr bêmana ser o bi ke seba fikirîyayîşê viraştoxî û hîsan potansîyelêk awan nêkerdêne. Netewe-dewlete safhaya peyêne de têna do bieşkayêne ke faşîzm ber bîyaro. Çinkerdişê dormeyê xo û komelî ra wetêr rolê ci çinbi. Mumkîn nêbîyêne ke  cuyêka komelkîye yan zî cuyêka bîyolojîke yê ke bingeyê herdûyan endustrîyalîzm ê bêra awankerdene.

(…)

Sosyalîzm têna eke bieşko neteperwerîya kapîtalîzmî û netîceya ci ya netewe-dewlete bin bikero xo alternatîf keno û sey sîstemêk aver şino. Rayîrê ney neteweyo demokratîk û ekonomîyê pîyasa yo sosyal û bêkar o; vera endustrîyalîzmê karê azamî yê kapîtalîzmî endustrîyo ekolojîk.

…..

No nuşte kitabê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî yê bi nameyê ''Kurt Sorunu ve Demokratik Ulus Çozumu (Kulturel Soykirim Kiskacinda Kurtleri Savunmak)'' ra ame girewtene.