Cinîyî Tirkîya de vera zext û zordarîya dewlete û camêrdan dest pê Roja Têkoşîne ya 25ê Teşrîna Peyêne yê Duştê Şîdetê Vera Cinîyan yê Mîyanneteweyî kenê. Cinî xo amede kenê ke seba vurîyayîşê na rewşe bikewê meydanan û paştgîrê înanê tewr pîlî zî reyna sazgehê cinîyan ê. Nê sazgehan ra yew zî “Platformê Ma do Kiştişê Cinîyan Bivindarnê” yo. Temsîlkara Platformî Gulsume Kave ANF rê qisey kerd.

Kave ard vîrî ke 25ê teşrîna peyêne emser atmosferêkê negatîfî de êno serûberkerdene çunke emser kiştişê cinîyan hîna bîyo zêde, coka prosesê 25ê teşrîna peyêne heta 8ê adare Roja Cinîyan ê Dinya girîng o. Kave nîşan kerd ke kiştişê cinîyan problemêko giran o û ard vîrî ke êdî reqamê resmî zî na yewe îtîraf kenê.

'Polîtîkayê hukumetî benê sebebê kiştîşan’

Kave dîyar kerd ke sazîyê dewlete ke pawitişê cinîyan ra mesuldar ê wezîfeyê xo nîyanê ca û eksê Peymana Îstanbulî û Qanunê Pawitişê Cinîyan tevgerenê. Kave ard vîrî ke gore qanunî ganî cinîyê ke gef bi înan ameyo wendiş bêrê pawitene la cinî hem nênê pawitene ham zî şîdet nêno astengkerdene.

Kave vat: “Gore qanunî ganî wexto ke cinîyêke zerar dî ganî na yewe bê ceza mêra veradayene la bêcezaverdayîş hîna zî dewam keno. Êno nîşankerdene ke seba verê şîdetî girewtişî ganî polîtîkayê ke cinîyan kenê hêzdar estbê labelê warê karî de zî ma sewîya negatîfe de yê ke kar seba cinîyan çimeyêko pêt yê hêzdarkerdişî yo. Babeta bêkarîya cinîyan de ma Ewrupa de yewin, dinya de zî hîrêyin ê. Nêzdîyê nêmeyê nufusê cinîyan o ke eşkeno bixebito nêeşkeno tewrê karî bibo. Na yewe zî ver akena ke şîdet bi cinîyan rê bêro kerdene. Nê pêro faktor ê ke şîdet bi cinîyan rê bêro kerdene.”

Kave nîşan kerd ke polîtîkayê ke yenê tetbîqkerdene vera cinîyan şîdetî asteng nêkenê, eksê ci hîna kenê zêde. Kave nimûneyê nafaka da û dîyar kerd ke galî tim vera destkewteyanê cinîyan yenê kerdene. Kave reyna ard vîrî ke paketê ke îstîsmarkerdişê domanan teşwîq kenê kewenê rojevî û vat: “nê pêro çî galan teşwîq kenê.”

Kave dîyar kerd ke hetê nê pêro rewşanê negatîfan de cinî gore verî hîna zaf heqanê xo ra wayîr vejîyenê labelê hişmendîya camêrdan hîna zî nêvurîyaya. Kave ard ziwan ke heqê veradayîşî heqo tewr modern ê cinîyan o la seba ke wazenê ke nê heqê xo bixebitnê cinîyî yenê kîştene.  Kave nîşan kerd ke seba ke serra 2020î bikerê serra çareserîye çi destê înan ra êno do bikerê, têkoşînî hîna xurt bikerê û vat: “Wa 25ê teşrîna peyêne serra 2020î bikera serra çareserîye. Ma do bibê wayîrê dinyayêka winasîye ke her kes do şîdetî ra bireyo.”