Yeno vatene ke “sunetê cinî” ke pêroyîya dinya de tewr tay 200 mîlyon cinî û domanan ser o ame bicaardene serranê peyênan de bitaybetî Afrika de bîyo kemî la Rojakewtena mîyanêne de sunetê cinîyan de vêşîbîyayîşêko cidî esto.
Goreyê doneyanê Fonê Hetkarîya Domanan ê Miletanê Yewbîyayeyan (UNICEF) pêroyîya dinya de 200 mîlyon cinî û keynekan ser o wehşetê sunetê cinî ame bicaardene.
No wehşeto ke hîna zaf welatanê Afrika de û welatanê Iraq û Yemenî yê Rojakewtena mîyanêne de yeno bicaardene tesîrê 44 mîlyonî domananê ke binê 15 serrî de yê kerd.
Sunetê cinî yo ke seba vernî ro hezgirewtişê cinsî yê cinîyan bêro girewtene yeno kerdene bi xatirê xebatanê hayîdarkerdişî çende şino beno kemî.
Goreyê cigêrayîşan welatanê rojakewtena Afrîka de nisbetê keynekanê ke sunet benê des hendeyî bîyê kemî.
IRAQ Û YEMEN DE BENO VÊŞÎ
Labelê goreyê doneyan ra Iraqo ke Başûrê Kurdistanî zî tede yo û Yemen de sunetê cinîyan de vêşîbîyayîşêko cidî esto. Nê her di welatan de nisbetê keynekanê ke ameyêne sunetkerdene serra 1997 de se ra 1 bi, 2013 de resa heta se ra 15,9.
XEBATÊ HAYDARÎKERDIŞÎ NETÎCE DAYÎ
Goreyê sosyologe Isabelle Gillette tayê welatan de vêşîbîyayîş virazîyo zî bitaybetî kewtişê nisbetê sunetan ê Afrîka netîceyê xebatanê hayîdarkerdişan de yo. Gillette vat ke xebatkaranê sosyalan rê dayîşê perwerdeyî û hîsdarkerdişê rayberanê dînîyan zî kewtişê nisbetî de bitesîr bîyê.
DERHEQÊ XEYLÎ WELATAN DE DONEYÎ ÇINYÊ
Cigêrayîş de derheqê sunetê cinîyan ê welatanê sey Hindistan, Tayland, Malezya, Endonezya û Îsraîlî de doneyî çinyê. La Endonezya de yeno zanayene ke bi mîlyonan cinîyî bi zor yenê sunetkerdene.
Hetêna ra sunetê cinîyan Başûrê Kurdistanî de zî bîyo vila. Goreyê doneyanê UNICEFî Hewlêr û Silêmanîye de nîme ra vêşêr ê cinîyanê ke emrê înan mabênê 15-49 de yo û Kerkuk de zî se ra 20ê înan maruzê nê wehşetî bîyê.
