Seba Rayberê Şarê Kurdî Abdullaj Ocalanî û Têgêrayîşê Azadîye yê Kurdîstanî serrê 2006-2009î zaf zehmet bîyî. Tecrîdê Îmraliyî bibî giranêr û PKKyî zî projeyo newe yê haştîye yê 10 madeyan beyan kerd. Mîyanê nê madeyan de hêverî bira adirbirnayîşî estbî. Teşrîna verêne ya 2006î de adirbirnayîş ame îlankerdene la dewleta tirke operasyonê xo dewam kerdî.

Pêkerdişê Bush û Erdoganî ra dima 5ê teşrîna peyêne ya 2007î de Meclîsî tezkereyê şerî îlan kerd. Ocalano ke şer û operasyonî texmîn kerdêne, Konfederalîzmê Demokratîkî de israr kerdêne. Ocalanî peynîya teşrîna peyêne de bi rayîrê avûkatan na eşkerayîye daye: ''Kurdî do pê Konfederalîzmê Demokratîkî aver şorê, feodalîzmî ra bixelisê. Konfederalîzm dewlete nêazeno la vera dewlete zî nîyo. Netîce de îfadeyê xoserîye de zî azadîye esta. Mabênê Xoserîya Demokratîke û dewlete û sînoran de mesele nêvirazîyena. Xoserîya Demokratîke de kurdî azadîya xo visnenê destî. Perwerde, ziwan û beşanê bînan ê kulturelan ser o dibistananê xo akenê. Eke meseleyê ekonomîkî yê şarî estê banka û kooperatîfanê xo awan kenê. No nêno a mana ke ganî dewletêke estba yan zî dewlete bêra redkerdene.''

Peygoşîya dewleta tirke

Rixmê nê ercnayîş û vengdayîşê Ocalanî zî dewleta tirke Têgêrayîşê Azadîye yê Kurdîstanî rê konseptê şerî ferz kerd. Dewleta tirka ke hêzanê herêmî û globalan zî paştî dayêne ci, 21ê sibaya 2008î de vera Başûrê Kurdîstanî û Herêmanê Pawitişî yê Medya hêrişê îşxalî dayî destpêkerdene. Dewleta tirke vera xoverdayîşê gerîlayan bin kewte. Serra 2008î de destanê Zapî nusîya. Nê prosesê şerî de Rayberê Şarê Kurdî kewt dewre.

Şaredarîyê kurdan 38 ra zêdîyayî bîyî 99

Seba prosesêkê neweyî pêro terefî pabeyê netîceyanê weçînayîşê 2009î bîyî. Wexto ke sindoqî abîyî hem seba Kurdîstanî hem zî seba Tirkîya dewrê neweyî dest pêkerd. Partîya Komelê Demokratîkî (DTP) ya ke bi pêşnîyazanê Ocalanî xo rêxistin kerd Kurdîstan de 99 şaredarîyî vistî destî. Idîr, Wan û Sêrt zî destê AKPyî ra şîyî.

Nê netîceyan kerd ke AKP seba çareserîya meseleya kurdan tercîhanê neweyan bikero. Heyetêkê berzî yê dewleta tirke Îmrali de Rayberê Şarê Kurdî reyde pêvînayîşî kerdî. KCKyî bi vengdayîşê Ocalanî 13ê nîsana 2009î de bira mabêndayîşê pêkewtişan daye. Ê rojan de Serekkomarê ê çaxî Abdullah Gulî zî vat ke 'do her çi rind bibo.' La reyna seba ke têgêrayîşo sîyasî yo legal ê kurdan bêro tasfîyekerdene konseptêk ame amadekerdene.

Medaxeleyê vera operasyonanê KCKyî

Hema ke bira vindarnayîşê şerî ser ra 24 saetî derbaz nêbîyî 14ê nîsana 2009î de binê nameyê 'operasyonanê KCKyî' de prosesê 'operasyonanê qirkerdişê sîyasîyî' dîya destpêkerdene. Îdarekarê DTP û BDPyî, şaredarî, endamê sendîkayan, wendekar, rojnameger, akademîsyen û pawitoxê heqanê merdiman ameyî destbendkerdene.

'Birêz Ocalan' sey sûcêkî ame hesibnayene

Dewleta tirke serra 2009î de îfadeyê 'Brêz Ocalanî' sey sûcêkî qedexe kerd. 23ê gulana 2009î de kampanyaya 'Eke vatişê Birêz Ocalanî sûc o ez zî sûcdar a û xo îxbar kena' dîyaye destpêkerdene.

Na çalakîye tarîxê dewleta tirke de sey çalakîya tewr pîle ya îxbarî ca girewt. Çarçewa na kampanye de her şaristanê Kurdîstanî û Tirkîya de bi des hezaran kesan xo îxbar kerd. Menga verêne ya kampanya de tewr tay 30 hezar kesan xo îxbar kerd înan ra 495 kesî ameyî destbendkerdene û derheqê hezar û 350 kesan de tehqîqat dîya destpêkerdene.

Seba ke verê kampanya bêro girewtene waştişnameyî nêameyî qebulkerdene la narey zî bi rayîrê posta serdozgerîyan rê waştişnameyî erşawîyayî. Nê tewirî ra dima zî bi hezaran kesî ameyî destbendkerdene, bi seyan kesî ameyî tepiştene, derheqê bi hezaran kesan de dewayî ameyî akerdene û cezaya pere û zîndanî dîyaye înan.

Rayraşîyayîşê Amara

Seba ke perwerîya xo ya seba Rayberê Şarê Kurdî bimojnê bi des hezaran kurdan rojbîyayîşê ci de ver bi Amara rayraşîyayîşêk kerd. Dewlete girse asteng kerd. Dewleta tirke konvoyî vindarnayêne û mabênê şar û hêzanê dewlete de şer vejîyayêne. Rixmê nê serebûtan zî kurdî resayî Amara. Dewleta tirke ciwanê bi nameyê Mustafa Dag û Mahsum Karaoglan ê rayraşîyayîşê tarîxîyî de qetil kerdî.

29ê temmuze 2009î: Eşkerayîya hukmatî

Nameyê hukmatê tirkî ser o 29ê temmuza 2009î de Wezîrê Karanê Zereyî Beşîr Atalayî da zanayene ke înan prosesê çareserîya meseleya kurdan dayo destpêkerdene. Atalayî pare kerd ke destê înan de seba çareserîye pêşnîyazî çin ê û ê do fikrê pêro beşanê komelî bipersê.

Xerîtaya rayîrî ya Îmraliyî

Na eşkerayîya dewleta tirke ra dima Rayberê Şarê Kurdî xerîtaya xo ya rayîrî 20ê tebaxa 2009î de îdareyê Îmraliyî rê teslîm kerde. Dewleta tirke dest na na xerîteya bi 10 madeyan. Xerîta serrêke û nême ra dima resaye rayaumûmîye. La Rayberê Şarê Kurdî 23ê teşrîna verêne de pêvînayîşê avûkatanê xo de tay detayê na xerîta dayî. Ocalanî vatêne xerîtaya ci 3 safhayan ra yena meydan:

-Safhaya yewîne; dewlete wa pêro heqanê kurdan bigêro binê garantî. PKK zî do îsbat bikero ke dewlete parçe nêkeno û îlan bikero ke şîdet xo rê esas nêgêno. Na safha de şer do bêro vindartene û seba ke kurdî xo îdare bikerê îmkanî do bêrê dayene.

-Safhaya diyîne; Ekê nê şertê safhaya yewîne bêrî caardene PKK do şoro teberê sînorî.

-Safhaya hîrêyîne; dewlete garantîya ke do bida kurdan, mewzuatê huqûqî de do bimojna. Eke dewlete wina bikera cewabê pozîtîfî do bêrê dayene ci.

Grûba Haştîye ya Haburî

Hetê bînî ra Rayberê Şarê Kurdî heyetê dewlete reyde Îmrali de pêvînayîşî kerdêne. Ocalanî nê pêvînayîşan ra dima eşkera kerd ke sîyasetê demokratîkî de ge ge fatisîyayîşî yenê meydan. Seba ke verê prosesî bêro akerdene Ocalanî waştêne ke Grûbê Haştîye wa bêrê Tirkîya. Nê vengdayîşî ra dima 19ê teşrîna verêne ya 2009î de Qendîl û Mexmûrî ra 4ê ci domanî Grûba Çareserîya Demokratîke û Haştîye ya 34 kesan Berê Sînorî yê Haburî ra dekewte welatî.

Wexto ke grûbe ameye Amed dîmenê tarîxîyî virazîyayî. Tewr tay bi mîlyonan kesan bi coşî multecîyê Mexmûrî û gerîlayî pêşwazî kerdî. Dewleta tirke nê dîmenan ra dima hêrs bîye. Erdoganî derheqê dîmenan de vat: ''Peyê rantê sîyasîyî de yê.'' Atalayî zî vat: ''Şov û provokasyon ê.''

Îmrali de Darbeya 17ê Teşrîna Peyêne

Dewleta tirke payîzê 2009î de prosesê çareserîye vindarna û faturaya prosesî zî têgêrayîşê sîyasî yê kurdan û Rayberê Şarê Kurdî rê birna. Ocalanî rê ke cara binê tecrîdî de bi, cezaya hucreyî ya 10 rojan dîyaye. 'Operasyonanê vera KCKyî' zî asta berze de dewam kerd. 17ê teşrîna peyêne de zî 5 tepişteyî sewqê Îmraliyî bîyî. Heman roje mîmarîya zîndanî zî vurîyaye û konseptê 'mergê bi serran' bi xurtî kewt dewre.

Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalano nê vurîyayîşî sey 'darbeya 17ê teşrîna peyêne' pênase kerdî. Ocalanî rê odaya hîna teng, qijkek û bêhewa ameye dayene. Coka rewşa weşîya ey bîye giranêr. Tepişteyanê bînan seba sîstemê Îmraliyî dima ra vatbi ke 'tecrîdê tîya tîpanê Fyî yê bînan ra zaf giranêr o.'

Tepişteyê verênî 15ê adara 2015î de sewqê zîndanan ê bînan bîyî û herinda înan de 5 tepişteyê bînî 27ê kanûna 2015î de ameyî cakerdene. Înan ra di tepişteyî bi waştişê xo sewqê zîndanan ê bînan bîyî la Hamîlî Yildirim, Omer Hayrî Konar û Veysî Aktaş hema zî Îmrali de yenê tepiştene.

2011: Pêvînayîşo peyên ê avûkatan

Werteyê serra 2011î ra dima tecrîdê Îmraliyî yê vera Rayberê Şarê Kurdî ame girankerdene û derbazê astêka bîne bi. 27ê temmuza 2011î ra dima destûr nêame dayene ke Ocalan avûkatanê xo bivîno. 22ê teşrîna peyêne ya 2011î de pêro avûkatê ke mabênê serranê 2010 û 2011î de Ocalanî reyde pêvînayîşî kerdî, ameyî destbendkerdene û înan ra 36 avûkatî ameyî tepiştene. Avûkatî 30 mengan ra dima vera dîyayî. Nê qedexeyê avûkatan bi serran dewam kerd.