Hêrişo verên ê eskerê artêşa Tirkî bi nameyê 'Operasyonê Teqîpkerdişê  germî’ serra 1983 de ame viraştene. Serra 1983 de mabênê Enqere û Bexda de Peymana Hemkarî û Asayîşê Sînorî  ameye îmzakerdene. Bexda na peymane reyde selahîyetê operasyonî da artêşa Tirkî. Çarçewaya peymane de reyde selahîyet artêşa Tirkî rê ame dayene ke destpêk de bi qase des kîlometreyan bikewa mîyanê erdê Iraqî (Başûrê Kurdistanî). Dimayê peymane hêrişo tewr verên ê vera gerîlayanê PKK’yî 25'ê Gulana serra 1983'î de ame viraştene. Bi hewt hezar eskeran bi qasî panc kîlometreyan kewtî mîyanê sînorî. Artêşa Iraqî zî başûr ra hêrişê kampanê PKK’yî kerd.

Operasyono  dîyin ê artêşa Tirkî Teşrîna Verêne ya serra 1984 de vera kampanê PKK’yî ame kerdene. Yê hîrêyinî 12'ê Tebaxa 1986'î de ame kerdene. Gerîlayanê PKK'yî vera Qereqolê Cendirmeyan ê Çelêyî çalakîye viraşte û netîceyê na çalakîye de 14 eskerî merdî.

Operasyono çarin 4'ê Adara 1987'î de ame viraştene. Teyareyanê şerî yê Tirkî xeylî herêmê Başûrê Kurdistanî bombardûman kerdî. PDK herinde reaksîyon bido dewleta Tirkî, PKK kerd hedef.

Şarê Başûrî serra 1991'î de Ranya de dest bi serewedaritişî kerd. No serewedaritiş wextêko kilm de Behdînan ra heta Zaxo, herêma Soranî ra heta Helbebçe vila bi. Rejîmê Baasî xeylî herêmanê Başûrê Kurdistanî ra ame vetene. DYA bi nameyê ‘Hêzo Çakuç' hêzê xo herême de ca kerdî. Sînorê Başûrê Kurdistanî sey paralelê 36-42 ame bellîkerdene. Herêmî wareyê hewayî yê Iraqî rê ameyî padayene. 

DYA dimayê na game serra 1992'î de Parlamentoyê Başûrê Kurdistanî Washîngton de bi PDK û YNK'yî da awankerdene. Qeraro destpêk û tekane yê Parlamentoyî şerê vera Têgêrayîşê Azadîye yê Kurdî bi. Nê qerarî reyde PDK û YNK'yî dewleta Tirkî reyde têsere kerd û Teşrîna Verêne serra 1992 de vera Têgêrayîşê Azadîye yê Kurdî, bi nameyê 'Operasyono Sandvîç' dest bi hêrişî kerd. Nê operasyonî de dewleta Tirkî PDK û hêzê Başûrî girewtî hetê xo û vera Têgêrayîşê Azadîye yê Kurdî dest bi hêrişî kerd.

Dimayê nê hêrişî Adare ya serra 1995’î de bi nameyê 'Operasyono Çelîk' hêrişêko bîn ame kerdene. Serra 1997 de PDK da vernîya tank û wesayîtanê zirxinan ê Tirkî û heta Haci Umran, Çoman, Qendîl, dewa Pirdeşalî îşxalkaran reyde hêrişê Têgêrayîşê Azadîye yê Kurdî kerd.

Serra 2007 de hêrişî hewayî zêde bîyî. Operasyono tewr peyên ê erdî Sibate ya serra 2008 de vera Zapî ame kerdene. Nîsane ya serra 2018’î ra nata hêrişê îşxalkarîye herêmanê Xakurkê, Koyê Şekîfî, Çemê Lolanê û der û dorê ci dewam kenê.

Awankerdişê qerargehanê Tirkî

Dimayo ke Parlamentoyê Başûrê Kurdistanî ame awankerdene û qerarê destpêkî yê parlamentoyî şerê vera PKK’yî bi, Teşrîna Verêne ya serra 1992 de hêrişo gird ê vera gerîlayanê PKK’yî ame kerdene ke no eynî wext de Başûrê Kurdistanî de wextê awankerdişê qerargehanê eskerîye û îşxalkerdişê dewleta Tirkî bi. Dimayê nê hêrişê dewleta Tirkî yewîyê MÎT'î û yewîye nimitî der û dorê Duhok û Zaxoyî de ameyî cakerdene. Xeylî qerargehî awan kerdî. Qerargehê ke awan kerdê zî serra 1996 de fermî kerdî. 

Qerargeho tewr verên Selahaddîn de

Goreyê çapemenîya Tirkî qerargeho tewr verên ê dewleta Tirkî yê Başûrê Kurdistanî serra 1994 de bajarokê Selahaddînî de awan bi ke 25 kîlometreyî dûrî Hewlêrî yo. Tîya de yewîyêka tîmanê taybet ê Tirkî esta. Balkêş o qerargeh bajarokê Mesûd Barzanî de ameyo awankerdene.

Artêşa Tirkî bado yewîyê xo Hewlêr, Zaxo, Duhok, Dîyana, Batufa, Bamernê, Amêdîye, Kanîmasî de zî kerdî ca.

Qerargehê ke mîyanê 23 serran de ameyê awankerdene

Qerargehê eskerî yê ke artêşa Tirkî mîyanê 23 serran de Başûrê Kurdistanî de awan kerdê:

* Qerargehê eskerî yê Batufa

* Qerargehê eskerî yê Kanîmasî (Girêbaruxê)

* Qerargehê eskerî yê rasteyê teyara û lojîstîkî yê Bamernî

* Qerargehê eskerî yê Sinkê

* Qerargehê eskerî yê Bêgova (Girê Biyê)

* Qerargehê eskerî yê Gelîyê Zaxo

* Qerargehê eskerî yê Sîrê (Şêladizê)

* Qerargehê eskerî yê Sîrê (Şîrtê)

* Qerargehê eskerî yê Kupkê

* Qerargehê eskerî yê Qimrê yê Berwarî

* Qerargehê eskerî yê Koxê Spî

* Qerargehê eskerî yê Deriyê Dawetîya

* Qerargehê eskerî yê Koyyê Serzêrî

* Qerargehê eskerî yê herêma Zêlkanê yê Koyê Meqlubê

* Qerargehê eskerî yê Başîqa 

Merkezê MÎT’î

Teberê qerargehanê eskerî yê MÎT’î, Başûrê Kurdistanî de merkezî zî ameyî akerdene. Zafaneyê înan Duhok de yê. Hewlêr, bajarokê Batufa yê qezaya Zaxoyî de, merkezê Zaxoyî de û Duhok de merkezê MÎT’î estê.

Dewleta Tirkî serra parî ra nata xeylî cayê herêma Bradostî îşxal kerdî. Nê herêm zî wina yê. 

* Lêlîkan

* Navmêrgan

* Xelkere

* Bilasinên

* Xelîfan

* Geliyê Reş

* Araqa

* Xeme

* Bezinê

* Bênavok

* Çinaro

* Çiyayê Kitkin (Koyê Kitkinî)

* Reşmelê

* Şapanê

* Kanîreş

* Qongre

* Sosinê

Teberê nê herêman de 28'ê Gulane de Koyê Şekîf, Girê Şehîd Dervîşî, Şehîd Sarya û Çemê Lolanê yê Xakurkê de zî dest bi hêrişan kerd.

Bi tank, top û çekanê giranan des hezarî ra zêdeyî eskerê artêşa Tirkî Başûrê Kurdistanî de estê.

Reaksîyonê şarê Başûrî

Şarê Başûrî xeylî reyan bi çalakîyan reaksîyonê xo vera îşxalkarîye nîşan da. Nê çalakîyan ra tewr girde, vera ablûqaya qerargehê eskeranê Tirkî yê Amedîyê û Bamernê de bi, ke serra 2008 de wextê hêrişî vera Zapî de şarî der û dorê tank û eskerî girewt û nêverda ê qerargehan ra vejîyê û hêriş bikerê.

Reaksîyono bîn o muhîm zî verê kiştişê sîvîlan ê bi destê dewleta Tirkî 25'ê Çile de rixmê astengîya hêzanê asayîşî zî Dêraloke de ame dayene. Eynî roje şarî Şêladizê de ver bi Qerargehê Eskerî yê Sîre rayraşîyayîş kerd, kewt mîyanê qerargehê eskerîye û adir verda wesayîtanê eskerîye. Girseyê şarî sloganê “Erdogan dişmen o”, “Kiştox Erdogan” qîrîyayî. Bi hezaran kesî waşt ke eskerê Tirkî yê îşxalkarî Başûr ra vejîyê. Hêrişê dewleta Tirkî de di sîvîlan cuya xo vîndî kerde û 6 kesî zî bîbi birîndar.