Kirmanckî de nuştiş winî karêko asan nîyo. Her çiqas ewro kirmanckî û gramerê kirmanckî reşto sewîyêka başe zî hîna zaf kesî bi kirmanckî/zazakî nuştişî de zaf zehmetan ancena. Zaf sebebê ney est o…

Kirmanckî, bi taybetî ziwano stantandardo ke hetê Gruba Xebate ya Vateyî ameyo xurtkerdene ewro seba edîbanê kirmanckî tercîho verên o. Ewro zaf kesî bi nê ziwanê standardî nuseno û wanenê. Nînan ra yew zî Îbrahîmê Xaşxaşe yo. O zî bi ziwano standard şîîran nuseno. 

Îbrahîmê Xaşxaşe, sera 1961 de dewa Gimgimî Xaşxaşe de amo dînya. Mektebo verên dewa xo de, mektebo berz Gimgim de wend.

Tirkîya de jû dezgeyê wezîrîya edeletî de, 12 serî zê memurî xebetîya.

1988 de îmtanê "Fakûlteya perwerdeyê rakerdî ya Anatoliye" (Anadolu Açık Öğretim Fakültesi) yê çar serinî qezenc kerde. Hetê ra wend, hete ra xebetîya. Sera 1996 de tayê se- beban ra şî Ewrupa. A rojê ra nat dîaspora de cuyê xo dewam keno. Cîya, cîya dezgeyane kul- turî de xebetîya. Ne seranê pêyênan de, "Înstîtutê Ziwan Û Kulturê Kirmancî (Zaza) IKK e.V. Berlin" î de zê îdarekerdoxê însîtutî aktiv xe- betîno. Zewecîyayî yo û di çênekê xo est ê.

Îbrahîmê Xaşxaşe 2008î ra nat, hetê ra ju firma de xebetîno, hetê ra înstîtutî de xizme- ta zon û kulturî keno, heto bîn ra kî bi kirman- ckî şîîr û maqaleyan nivisneno.

Şîîr û maqaleyê Îbrahîmê Xaşxaşe kovar û rojnameyanê Zülfikar, Semah, Vate, Bezuvar, Newe Pele û medya sosyale de, kêyê pelganê edebîyatî de neşr bî.

Xelatê ke guretê:

1- Çalakîya edebiyatê Hüseyin Çelebî ya sera 2014îne de, şîîra "Xwezîla" xelata diyemîne gurete.

2- Çalakîya edebîyatê Hüseyin Çelebi ya sera 2017îne de, şîîra "Kewe" xelata juyemîne gurete.

Kitabê ey ke weşanîyê:

1- Îbrahîmê Xaşxaşe, Aşme Zerde, Weşanxaneyê Famî, Îstanbul, 2020, 88 r.

2- Îbrahîmê Xaşxaşe, Azad, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2023, 87 r.

Şîîranê Îbrahîmê Xaşxaşe ra Çend Nimûneyî

MI RÊ BES A

Emşo aşme guretî ya,

dinya bê roştî menda.

Mi rê qet tarî nîyo,

roştîya to mi rê bes a.

 

Mi rê bes a, mi re bes a

roştîya to mi rê bes a.

 

Ez xerîbîye de nika koçber a,

bêkes menda, tenge de ra.

Mekuye xo ver, to dakila mi,

est bîyena to mi rê bes a.

Raştîya to mi re besa.

 

Mi rê bes a, mi rê bes a,

raştîya to mi rê bes a.

 

Îbrahîmê Xaşxaşe dafike de bo kî,

zê ronî tawukê de bo kî,

xo rê derd meke ti ancîyakî,

a tanîya to mi rê besa.

 

Mi rê bes a, mi rê bes a,

haştîya to mi rê bes a.

 

Îbrahîmê Xaşxaşe Berlîn 05.04.2012.

 

GAZÎYA QEDÎMÎ

 

Çitaw ke şîlîye berve, çimanê mi ra laserî şonê.

Janê de bêfamî ver xo bi xo de fatasîna

û neçar,neçar bîrîna xo lêsena.

Her teqayîşê buriskî de,

di çimê belekinî qerqezîne çimanê mi verde.

Ez bena meftun û xeyalanê xoyê alazîyayan mîyan de

rêça Qedîmî ramena, çimbelekê xo ra cerêna.

 

Xebera sîyaye rew bî bî vila,

“ ...de lorî, lorî, dayike bi korî.

Ero vanê Qedîm kîşto,

wîî lawo, lawo ez to rê bimirî...”

 

Mi ju roja şîlîyîne de, bi na şîwara maya xo gazîya Qedîmî guretî bî.

A roja sîyaye ra nat, kîlitê tilsimî xerepîya,

tamê tarûturî heremîya

û rengê xozayî kî vurîya.

 

Dugela ma, dergayê ewlîyan a,

bêbextîye tomet a usulanê ma de.

Coka Koyê Bîngolî, zîndan û kaşî,

cinawurî, heşî, perperik û mêşî,

sîya guretene de rê hona..!

 

“Qedîmî xo eştî bî pêşê ma,

lê çi hêf ke ma qerqeşunan ra nêşevekna o “

Vanê û bêbextîya xo sebeb ra zirçêne û zirçêne.

 

Dîksilêmanî ke pers kêna, amo pêser û naleno,

pepug kî kewto kuncikê û ma rê waneno.

Ne çuçikî bi eşq vîçnenê, ne kî qazqulingî û zerancî qaqnenê.

Lulikê adirî kî bîyê lal û kilama nêvane êdî,

çimke ê kî gunekar ê, ê kî neyar ê..!

 

Kulanê mi, ker gurewto qefsingê mi de

kambaxan ke ziqitna bêwaxt,

huyayişê Qedîmî yo gulin êno mi vîrî,

tinazê ê êna mi vîrî.

“Ti şahada Dala Zerî, Îbê mi xebetîno bêzerî,

xebat to ra nêno suslîyê mi,

ti hona lajê daka domanê vizerî...” vatêne mi ra.

Hêya, hêya.

Ê lex û luqê ma, axê ma,

xem û xeyalê ma pêro kî bî şanikî.

Axx to bîrîna mina gêje, derdo bêderman,

û dejê mino hovî,

ma şima heyanî çi taw mi nîya koçenê ha..!

Ey axwa Çirî, Çilkanîya Sipîye, Girê Boxa!

Hênî bêveng mevinderê, ju kilame bilornê mi rê,

wa boya Qedîmî bêro ci ra, ma se beno.

 

Bîrîna mi,

morê zemanê bêbextî ya, gonî bel dana minitkî,

“Ne tixtorî fam kenê cira, ne kî dewrêşî aqil benê ser”.

Ya wayirê hard û asmênî...!

Ti çi taw nurê xo musnena ma,

çi taw heşnena firqanê ma, çitaw..!?

 

Êdî beso..!

Şîlîye mebervo û burisk meteqo.

Ne dejê cîgere bidilopîyo royê ma ser,

ne kî afata nîya bêfame bêro qomî ser,

durî şoro, durî şoro.

 

Îbrahimê Xaşxaşe, Berlîn, 12.04.014

 

BIZANE*

 

Çi persena batinî û zahîrê ma,

çarmîna sirê wayîrê ma,

delîlê xo deyîş û deyîrê ma,

bizane can, can bizane.

 

Ya Xizir ma rese, qom tengê de ro

Tilsim xerepîyo, her kes bi rengê de ro.

 

Duwazê ma kilamî nîyê,

eşq û kelamê wayirî yê.

Manayê xo zaf, zaf xorî yê,

bizanê can, can bizane.

 

Ya wayir ma rese, qom tengê de ro,

Kîlit xerepîyo, hergu ju bertengê de ro.

 

Sir est o zereyê siran de,

minitkîyîme ma çar siran de.

Cem girê danîme wayiran de,

bizane can, can bizane.

 

îbrahîmê Xaşxaşe nika tengê de ro,

ya wayir birese, şimirî de ceng de ro.

 

Îbrahîmê Xaşxaşe/ Berlîn, 20.10.2004 (*dêyşe)

 

HEVAL O

 

Hevalo,

dem tarî yo

qom bêhal o.

Nê mijxeleyî de

vergê ke zurenê,

ancîya ma ra nêçîr wazenê.

Bizane.

 

Xapinayîşê ma,

merdene arde ma rê.

Îman ke nêkena,

tarixê ma de nîyade.

Lazim nîyo, meşo dûrî,

Dêrsimî, Mahabad û Halebce bîya xo vîrî.

" Se bî bî, çi qewmîyay bî?"

Mi ra pers meke.

Şo kemer û kuçanê Halebce ra, Mamekîye ra,

dereyê laçî ra û Çemê Munzurî ra pers bike.

Dima kî, cad ke pelganê tarixê xo ra ke,

têser û têbine ra ke.

Wexto ke pê qayil nêbîya,

bijê biqirişne, biqirişne parçe û pirtleyî bike.

 

Hevalo,

lê xo vîrî ra meke.

Nalînê kerinî

û dirbetê xorîyînî,

qederê to nîyê.

Zê ke şaîr vano,

“Sebrê dewreşî hewnê de xorî yo

merdene ano ma rê.“

Dem, demê xowerdayen o.

Rawurze xo ser,

bi coş û hêz bilerze,

bi tamaranê xo yê êsîlan şa be,

û gaman berze.

 

Nêbone ha, metexelîye!

Serê xo tîk, girmikanê xo kîp ke,

pîştîya xo bide koyanê Zagrosî.

biqêre û tarîxê gunekarî ra hesab biperse.

Bizane ke ti neçar nîya,

ti omid bi xo ya.

Qêrayişê toyo gur bibone zê gurzê Kawayî ke

tarîtîya demî,

û hovîtîya dişmenî wa bipijiqîyo.

Qêrayişê toyo gur bibone zê ê Sêy Rizayî ke

wa qesrê Nemrudan birijîyo.

û hardê dewrêşî de, roj newe ra bivejîyo.

Îbrahîmê Xaşxaşe Berlîn 09.2016