Şaîr û Hozanê Welatî: Dilo Bargiran – 21

Edebîyatê kirmanckî/zazakî de her ke şono nuştoxê neweyî û kitabê neweyî cayê xo gênê. No zî mojneno ma ke edebîyatê kirmanckî/zazakî reşto yew sewîyeya başe.

Edebîyatê kirmanckî/zazakî de her ke şono nuştoxê neweyî û kitabê neweyî cayê xo gênê. No zî mojneno ma ke edebîyatê kirmanckî/zazakî reşto yew sewîyeya başe. Çunke êdî edebîyatê kirmanckî bingeyo xo pêt girewto û tewir bi tewir eserî her serre yenê weşanayene.

Nê kitaban ra yew zî “Girêyo Kor”ê Dilo Bargiranî yo. Dilo Bargiran, serra 1984 de qezaya Xarpêtî Mîyaran de ameyo dinya. Ey 2005 de Xarpêt de Enstîtuyê Perwerdeyî qedênayo. 2006 ra nata çend bajaran de mamostetîye kerda û hama zî dewam keno. Hetanî nika şîîre û nuşteyê ey rojnameyê Newepel, kovara Şewçila, kovara Herd û kovara Vateyî de weşanîyayê. Bi nameyê “Girêyo Kor” şîîra ey musabeqaya şîîran ya dîyine ya kovara Vateyî de xelata yewine girewta.

“Girêyo Kor” nameyê kitabê şîîran ê Dilo Bargiranî yo. No kitab serra 2024 de weşanxaneyê Vateyî ra vejîyaya û kitab 69 rîpel o.

 Kitab de dîwes şîîrî ca gênê. Nê şîîrî bi sernameyan wina yê: Janê Zerrî, Dej, Pîya, Eşqo Bêmerg, Girêyo Kor, Birîna Zerrî, Pêlê Eşqî, Birênî, Bê, Hêvî, Jehr, Ti Şîya. Heme şîîrê ke kitab de baş û balkêş ê. Babete şîîran, eşq, birîye, gêrayîş, Jehr, dej ûsn.

 Şîîranê Dilo Bargiranî ra çend nimûneyî:

JANÊ ZERRÎ

1.

Na qîrîya çendin a çingena mezgê mi de

Sey dirrike pêşîyena rehê mi ro

Wexto ke ez xo têv dana, gonî çilkena rîyê erdî

Dima rêça dilopeyan ra pîyareyêk virazîyena

Ad û wad bo

Homayî ra nizdî tîtikê koyan de gêrena ez

Û heme hîsanê xo eşkawena

Bi hîkmet feselnena

Newe ra derzena

Rojî ganîyan rê, şewe merdeyan rê bermena

2.

Mi leteyê nanê xo yê peyênî morceleyan rê ferikna

Xezalan destanê mi ra sole lîşte

Perperikan lewanê mi ra awe şimite

Ez zana

Kermê harî zereyê merdiman kojenê

Wa bo

Mi kerreyî bestî pîzeyê xo ser o

Mi va ez neçîrwan a

Tena seydê guneyan kena

Ax, sipî û sîya kewtê têmîyan!

Çira mîlçikî tayî keyeyan ser ra nêfirenê

Û çira gonîya xozan hende erjan a

Mi va çimanê xo tarî ra pak bikê

Mi va berê behiştê xo akerê

Mi va û ruhê mi de çîyêk qerifîya

3.

Ez heme bajaran ro vîyarta

Dewan ro û mezrayan ro

Mi kuçeyî peymawitî

Zifqêra beran de rêça xo ca verdaya

Sey şewşewokan quncik bi quncik gêraya

Kes mi rê nêbi sitar

Janê zerrîya mi bîyo xedar

Ez zana

Wext heme birînan weş nêkeno

Sey camî

Sey esteyî qorî

Eke şikîyayî, pê nêdusîyenê

4.

Wisar ame

Xoza xo kerde newîye

Gan herikîya her çî bi candar

Ez a reben sey qilancika  perşikitîye

Bi nequra xo kerm û kêzan dir lej de ya

Ez acîz a xo derman kerdişî ra

Cey ez mar nîya ke verîya xo bifîna

Yan dilbêre nîya tole bierza

Sey yew kokimî nîdarîya gora xo kena

Reyayanê dara wişke ro çem biherikîyo çi fayde

Gil û gilçeyê ci puyayişî ra nêxelisîyenê

5.

Gama ke şewe ez kerda virara xo

Û asmên bi hêrs, xo kerd meqlub

Mi dîyî cehenemê na dinya

No qewxeyo çendin o

Nê şûr û şimşêrî dişmenê kamî yê

Binê simanê estoran de xeyalê kamî vay dîyêne

Çira leşkerî zerrîya xo de lej nêkenê

Ax, her kes verî cû qatîlê xo yo!

Her cellad tewr verî xo darde keno

Roşnê çimanê şima birişê

Dest û lingê şima biqerifîyê

Kundo kor keyeyê şima de biwano

Mi va û bi mîlyonî estareyî viirisiyayî

6.

Hetanî nika çend herfê mi kêmîyayî

Cey ti zana

Kamcîn şîîra qedexîye de fermanê mi vejîyayo

Vateyê mi halumê çend tifingan de hepsî yê

Cey ti zana

Ad û wad bo

Tîj û aşme şade bê

Tena dest û lingî diyenî kelemçeyî ro

Û ez şîîran wanena

Hêvîyan xemilnena

Asîman de firnena

Beno ke çimanê domanan de halîn bivirazê

7.

Ez bengînê hostayê çekuyan a

Bengînê qelem û hubrî ya

Ke bezreyê xo zerrîyan de ramenê

Bê lome, mi çend lewî nayî destanê lerzokan ra

Û bulîşîya rêça risipîyan dima

Gama ke awirê xo tadayî bi mi

Ez virar şîya roşnîya tîje ro

Û mi zana

Zerrîya tayî kesan qet nêmirena

BIRÊNÎ

1.

Zereyê yew goristanî de qedîyenahîkayeya mi û yê her kesî

Helbet her kes agêreno keyeyê qedîmî, cuya newa

Kam bi hesiranê xo gurr’ keno adirê xo, kam zî wele

Zerrîya mi de tersê mergî, çimanê mi de hewrê wesarî

Bi destanê xo yê lexeran mi amade kerd mezelê xo

Ax, her kes paweyê mergê xo yo!

2.

Nê daran key pind da, biyî kesk, biyî zerd, pelê xo rişnayî

Nê koyî key biyî zergun, biyî wişk, biyî veyveke

Verê linganê mi de mezelê mi bîyo xirae û mi fehm kerd

Ez warişta mi xo kerd pank û bi çimê xo yê raştkênî ewnîyaya

Eke zereyê mi de yew doman ha beno ganî

Ax, çira ez bîya leyirê zimistanî!

3.

Mi elba xo bi sole kerd pirî û dest pêkerd raywanîya Bab-i Ezîzî

Bi ezmê morceleyanê xebatkarî û eşqê ruhê serxoşî

Koyan û deştan, zinar û zindaran de çekule best linganê mi

Dar û nebatan, heme heywanan bi karê xo zikr de bî, mi dî

Nê janê ke leşê mi veşnenê nêdî derdanê xo rê yew daru

Ax, her kes dermanê xo dima vazdano!

4.

Yew şewe, ber mizgefte de sey gedeyan mi her di destê xo akerdî

Kes mi nêhesîya û kesî nêdî çimanê mi de awirê bi hêvî

Mi heme hîsê xo nasilnayî, zafê dêran şîya, şewe berê xo qefelnabî

Bi kincanê sipîyan merdiman dima şîya ez, her çi zûr

Mi destê şêxê xo maç kerd, heme estareyan pey xo tada bi mi

Ax, raşt çewtîya tarî de bîya vindî!

5.

Tenatîye ez kerda virarê xo û mi yew kunc de xo nimit

Ez qayil nîya kes mi bivîno çimkî mi ra vanî serserî

Bi kelawa xo ya keske merdiman ayîn kerdinî, mi zî dûrî ra temaşe

Her çî mi rê xerîb, riyê her kesî zimistanî ra parçeyêk

Berê heme mabedan de kokiman kerra bestbî pîzeyê xo ser o

Ax, kes derdê kesş fehm nêkeno!

6.

Ey nêweşxaneyo namdar, îlmê sihetî,kitabanê xo akerê

Çend serrî de destan û lingan ra kerda ez nêweşîya Eyub pêxamberî

Yan wa riyê mi de gulî akerî yan zî bi yew tîre mi biveşnî

Bes nîyo, nêzîndanî de emrê mi qedîya, tenatîya xo de puç bîya

Ez hesreta yew vizika roşnî ya et tîja pîroze

Ax, her kes zindanê xo de hepsî yo!

7.

Mi va ez newe ra ganî bikera sey teyra Sîmurxî, wela xo ra

Hîkayeya xo newe ra binusa, bi engiştanê xo sala dest xo de

Mi heme fikrê xo yê tarî kerdî binê Çolê Sehra û çemê Ganjî de xo şut

Ey şikefta Zerdeştê Kalî, berê xo akere, hevalanê xo kom bike

Keda gulale nîya yê mi, xebata zerrîya min a şorişgere ya

Ax, na hesrete mi kişena!

8.

Mîlçikanê Ebabîlî mi rê embazîye kerde hetanî Kabe ez şa bîya

Zerrîya mi de roşan, heme wesleyê mi kewtîbî govende û dîlan

Hêdî-hêdî ez şîya Hîra, yew dest dergê mi bi, destêko aram

Mi va ez newe ra yew welat awan bikerî bi ayetanî Homayî

Domano ke zereyê mi de bi, ame dinya pîr û pak û ez bermaya

Ax her kes bi bêrî paweyê domanê xo yo!