Dengbêj Tekîn Morsumbul serra 1956 de Çewlîg-Gêxî de ameyo dinya. Kalikê ci 1943 de Nazmîye ra, Dêrsim ra ameyê Gêxî. Domanîya ci Gêxî de derbaz bena. Dibistane ra tepîya wendişî caverdano. Xortanîya xo de yew traktor gêno û bi nê traktorî îdareyê xo nano ro.

1981-82 şono bi Gimgim û uca de zewejîyeno. Çar domanê ci benê. Tîya zî îdareyê xo bi traktor, badê zî yew kamyonê gêno, îdareyê xo nano ro û dewam keno. Semedê probleman ekonomîkî ra serra 1989 de keyeyê xo bar keno şono Îzmîr. Îzmîr de heta beno teqawut karanê cîyayan de xebitîyeno.

Heto bîn ra seba ke vengê xo rindek o dewam de govendan û tayê cayanê bînan de kilaman vano. Eleqeyê Dengbêj Tekîn Morsulbulî domanîye de dest pêkeno. O yew roportajê xo de wina vano: “O waxt Erîwan Radyosî bîye. Rodyo kê her kesî de çîne bîye. Ma belê kerdêne saate çar de, çarê şanî de, heşte şewe de programê dîna bî. Kavîs Axayî, Meryem Xanê, Xerabê Xeco, Arabo Şemo. Namê ke aqilê mi de, goşê mi de mendê, nîna kilamî vatêne. Henî hewesê mi bî, doman bîme a waxto def û zurna çînê bî, estrumantalî çînê bî, alet-gereç çînê bî. Nîya gencî, yaşliyê ma destê jumînî gurotêne ma govende kay kerdêne. Na raye îna vatêne ê kilamê îna mi tek-tek gurotêne. Hewesê mi uca ra ame. Yanî ez des û hîre, des û çar serrî ez zana, ez mekteb de vengê mi weş bî. Waxto ke muzîk dersî bîyêne malimî ez vetêne. Hama naye vajî Radyo Erîwanî mi ser o zaf tesîr kerd.”

Dengbêj Tekîn Morsumbul bi taybetî Avdalê Zeynikê, Şêx Sile, Reş, Şakîro ra hes kerdo û hîna zaf goştarîya kilamanê nê dengbêjan kerda. Xora o herçiqas kirmanckî qisey bikero zî zafêrî kilmanê kurmanckî vano. Yanî tarzê xo tarzêko dengbêjkî yo. Lbelê hîma besteyê ci kirmanckî yê. Ma ey zaf cematanê dengbejan de vînenê. Mavajê,  Dîyarbekîr de ey û dengbêj Seyîtxanê Boyaxçî bi saetan kilamê dengbêjan vanê û ûsn.

Dengbêj Tekîn Morsumbul welat de zaf nêno şinasnanyene. Hîna zêde Gêxî û Gimgim de milet ey nas keno. Nê serranê peyênan de tayê televîzîyonan de ca girewt labelê reyna zî şarê ma zaf heşarê ci nêbî. Kilamê ke ey vatê tayê kasetan û înternet de bîyê vila. Labelê lokal.

Ziwanê Dengbêj Tekîn Morsumbul ziwanêko herêmkî yo. Fekê herêma Karerî xebitneno. Ziwanêko zelal û dewlemend.  Kilamanê Dengbêj Tekîn Morsumbul hîna zêde eşq, dej, birîya welatî, cîyabîyayîş, kerde, hesret, ax û zar esto.

No dengbêjê ma yo delal di serrî verê cû bêveng û bêvaj darîya we û şî; dinyaya xo bedilnaye. Tew kesêk heşarê ci nêbî û nê zî cayê de derheqê ey de yew nuşte û xebere vejîye.

Nika ma cêr de çend kilamanê ey bivînê.

HEY WAX MI RÊ 

Hey wax mi rê, hey wax mi rê,

A roje mi to ra nêva ez bitersî Hesen pê na derbe ti bimire wîy…

Mi va ke: “Hesenî persena dîyarê kaşan o

Usar qedna, amnan o, waxtê vaşan o.”

Mi va: “Cemîla Hesen senên o?”

Va: “Emser nêweş o, perîşan o.

Hey wax mi rê, hey wax mi rê,

A roje mi to ra nêva ez bitersî pê na derbe ti bimire wîy

 

Mi va ke: “Kê Hesenî persena raye ra cor ro”

Va: “Hesen gureto berdo Anqara doxtorû 

Doxtorû rapore da Hesenî, va: Nêweşîya Hesenî qanser o.”

Hey wax mi rê, hey wax mi rê,

A roje mi to ra nêva ez bitersî pê na derbe ti bimire wîy…

 

Ez şîya welatê ma Karerî Darebîye

Tekaye Kê Kolî verde persena dara tuye 

Mi dî xebere de sîyaye Xormeçikan  

Tamamê Emeran* de vila bîye wîy…

Hey wax mi rê, hey wax mi rê,

A roje mi to ra nêvat ez bitersî pê na derbe ti bimire wîy…

 

Ez şîya Emera biveşo çem û kanî

Mi dî cîranî verê kêver de top bîyê, şîyê kîşta banî

Mi va: “Se bîyo gelê der û cîranî?”

Va: “Ti nêzana wefat kerdo Hesenê Qehremanî”

Hey wax mi rê, hey wax mi rê,

A roje mi to ra nêvat ez bitersî pê na derbe ti bimire wîy…

 

Mi va: “Bîyarê mektubê yazmış bikerê,

Biruşnê dima Husenê Lacî

Hesen bira şehîdê Heser Babay bo

Goşkar Babay bo zerê mi to rê veşa zê adirê binê sajî

Ez heyanî weş bî cem û cemata de ronîşî

Derdê xo to rê mirdî vajî.”

Hey wax mi rê, hey wax mi rê,

A roje mi to ra nêvat ez bitersî pê na derbe ti bimire wîy…

 

Mezela Hesenî berde mîyanê mezela Helê Serî

Şima mebermê gelê der û cîranî

Meratî însan rê gereke cayê xo beno meratê qederî

Ez se bikerî nê camêrî  rê qebul nêbî, pul û perî wîy…

Mi va: “Merga Qerî biveşo vîyalede teke”

Mi va: “Felek kê to biveşo 

derezayê mi heyf o, pîyê mi nazik o, Hesen gunek o

Madem to berdê canê dîna hardê çurmuş meke 

Hey wax mi rê, hey wax mi rê,

A roje mi to ra nêvat ez bitersî pê na derbe ti bimire wîy…

WELAT WELAT 

Lê daye welat welat welat

Oy babo welat welat welat

Erê mîyanê m’ to rê bîyo di qat

Rinda m’ ewro sarê xo şuto, porê xo hît o

Poro sîya pey de munito

Kêne bi ê Şehîdê Heser Babayî bo, Duzgin Babayî bo 

Ti henî ke rindeka zerya m’ kewta to

 

Oy welat welat welat

Daye welat welat welat

Wile mîyanê m’ to rê bîyo di qat

 

Erê mal amo malê perojî

Mal şanito verê verojî

Erê Heqî miradê min û to bîkerdêne

Qe jî ke emrê ma bibîyêne di rojî 

Ax welat welat welat welat

 

Erê mal amo malê berîye 

Helba şitî da helîsîye

Ez yavaş yavaş şîya vernîye

Kêne mi va: 

“Ti ê Goşkar Babayî, Heser Babayî, 

Duzgin Babayî kena vinde lewê nana to ra.

Mi ra hêrs mebe, memradîye

Daye welat welat welat

Erê mîyanê m’ to rê bîyo di qat

AX LÊ DAYÊ

Ax lê dayê hey hey hey hey hey wîy

Ax lê dayê hey hey hey hey hey limine wîy

Lê dayê şodîr bî ez kê xo ra vejîya 

Şîya raya Seyderê derazayê xo

Veranê Qemerî bîya

Ez qayt bîya va êno vayê koyan o 

Va şaneno pelê daran o

Derazayê mi nîşto ro duşmuş beno

Mi va: “Ti qey nîya kena?”

Va: “Emser qelbê mi lo dejen o?” 

Wîy heywax heywax hey

 

Ax lê dayê hey hey hey hey hey wîy

Ax lê dayê hey hey hey hey hey limine wîy

 

Hela vinde qayt be nasîmê mi Îbrahîma Bîngol ra uştî ra

Mi kê xo bar kerd ez ama na meratê Îzmîrî, 

Ana Çîglîya veşayî de pêya pîya

Ma Çîglî persena, veroc o, kemer o, pêro kaş o

Welat ra telefon mi rê ame vat:

“Tekîn mevinde bê vanê, ‘Pîyê to agir o, zaf nêweş o.”

 

Ax lê dayê hey hey hey hey hey wîy

Ax lê dayê hey hey hey hey hey limine wîy 

 

Ez şîyane qerajanê Îzmîrî gêrîya espar bîya

Şîyane Bîngol de pêya bîya

Bîngol dewa ma Îbrahîma persenê 

Bîngol ra nêzana dayê çiqas yana

Ez şîya dewa ma de roj şîyo ko ro, bîyo şan o

Verê kêberê keye  derazayê mi de şîn û şîwan o

Ez şîya çimê mi gina piro

Gineno waro, derzayê min o şêr o, bi sed biran o

 

Ax lê dayê hey hey hey hey hey wîy

Ax lê dayê hey hey hey hey hey limine wîy 

 

Ma çimê mi gina piro mi nêzana mi rê se bî

Çi bî, çi cinîya,  qam û qudumê mi şîkîya 

Şewe tarî ya dormê xo de gêra, nêgêra

Mi va: “Nê derezayê xo berî Bîngol, serê dixtorî”

Şewe tarî ya dormê xo de gêra, nêgêra

Ne cîb a, ne dolmuş a dayê, ne taxsî ya wîy

 

Ax lê dayê hey hey hey hey hey wîy

Ax lê dayê hey hey hey hey hey limine wîy 

 

De mi va, Îbrahîma biveş o, deşto banî,

Keyê felekî biveşo, na germê amnanî 

Mi ra gurotî berdî zewncê sermîyanî

Xwezila a roje tu yê derazayê mi amêne verê kêberê ma, binê sîya dare

Ma destê jumînî gurot şîme serê bimbareka zîyare

Felek kê to biveşo to emser mi ra gurotî berdî kerdî lo axa sarê

 

Ax lê dayê hey hey hey hey hey wîy

Ax lê dayê hey hey hey hey hey limine wîy 

 

De cawo ke pî-derazayê mi panya ci no

Ez şima rê ca bikerî ca bi ca

Xwezila a roje mi destê dîna gurot 

Ma şîme serê Qerê Babayî, Karer Babayî, Heser Babayî

Ma cor de gêrayme amayme warê deşta, serê şêxe late ware deşte

Ma şîme serê zîyara reqî, şehîde derê layî

Mi va: “Dayê kanê pî û derzayê mi?”

Va: “Ogul heftero mi kerdî yolcîyê Kerbelayî”

Mi va: “Yarabî, şikir emro xirare to layî.”

BIRÎNDAR O

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Birîn kûr o, birîn xedar o hey hey hey hey hey…

 

De Emera biveşo çem û kanî

Emser çendeko çend serro qir û qotik kewto mîyanê der û cîranî

Usar o, pepûg waneno serê gilê daran o

Emera de roj şîyo, ko ro, bîyo şan o

Se yazixê mi êno kiştena caniko (û) camêrdan o

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Lo birîn kûr o, birîn xedar o hey hey hey hey hey…

 

De Emera biveşo, Qasima verde 

Emera toplantî virazenê toplantî ser de

Axwa sîyaye bêro serê çimanê kêna wo cênîya serde

Mi va: “Mahmudî pêbigê, rameverdê”

 

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Lo birîn kûr o, birîn xedar o hey hey hey hey hey…

De usar o, pepûg waneno serê gilê daran o

Emera de roj şîyo, ko ra bîyo şan o

Sed yazixê mi êno kiştena caniko (û) camêrdan o

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Lo birîn kûr o, birîn xedar o hey hey hey hey hey…

 

Mi va: “Bêrê ma şîme dîyarê şehîdê Merge”

Ma şîme Koyê Qerê Babayî, Heser Babayî, Koyê Çepanike

Gul û sosina bîçînê, melemanê Loqman Hekîmî virazê 

bîyarê birîna Mahmudî sernê

 

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Lo birîn kûr o, birîn xedar o hey hey hey hey hey…

De usar o, pepûg waneno serê gilê daran o

Emera de roj şîyo, ko ra bîyo, şan o

Sed yazixê mi êno kiştena caniko (û) camêrdan o

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Lo birîn kûr o, birîn xedar o hey hey hey hey hey… 

 

De usar o, mi dî refê qaz û qulinga 

Urfa û Mardîn û Dîyarbekîrî ser de derbaz bî

Ame Bîngolo Cebaxçûrî de lejo pewraz da dormê xo 

çerexîya Şî Koyê Çepanike de vengê qaz û qulinga birîya

Derba Mahmudî derba sarî ya

Vanê: “Gonya Mahmudî zê laser şîya.”

 

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Lo birîn kûr o, birîn xedar o hey hey hey hey hey…

De usar o, pepûg waneno serê gilê daran o

Emera de roj şîyo, ko ra bîyo şan o

Sed yazixê mi êno kiştena caniko (û) camêrdan o

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Birîndar o, birîndar o, birîndar o, birîndar o

Lo birîn kûr o, birîn xedar o hey hey hey hey hey…*