Edebîyatê Kirmanckî de Mewlîdî: Mela Kamilê Puexî - 6

Nameyê Mewlidê Mela Kamilê Puexî “Mewlidê Nebî” yo. Ey mewlidê xo 1999 de nuşto. Mewlidê ey 104 beytan ra yeno meydan. Hergu rêza xo yewendes heceyan ra pê yena.

MELA KAMILÊ PUEXÎ

Mela Kamilê Puexî 1938 de Puex de ameyo dinya. Puex Çewlîg de nameyê yew mintiqa û eşîre yo. Ey Puex de dewa Duedûn de dest bi wendiş kerdo. Wendişê xo Az, Sipênî û Xezik de dewamnayo. Dima, Dîyarbekir û Mêrdîn de tehsîlê medreseyî qedênayo.

Tehsîlê medreseyî dima Mela Kamil dewa Mîyûnin de dest bi fexrî îmamîye kerdo. Dima şono dewa Duedûn û uca de newês serrî maneno. Qanuno Bingeyî yê 1982yî yê Komara Tirkîya ke yeno ray dayene, seke çewlîgijan zêde-zêde nê Qanunê Bingeyî rê “ney” vato, umûmê Çewlîgî de şeştî û çar melayî ameyê nefî kerdene. Mela Kamilê Puexî zî nefî bîyo bi Dara Hênî, uca de, dewa Rotcûn de nêzdîyê çar serran mendo. Mela Kamil uca ra teqawit bîyo, demêk esnafîye kerda.

Nameyê Mewlidê Mela Kamilî “Mewlidê Nebî” yo. Ey mewlidê xo 1999 de nuşto. O vano, mi rojêka zimistanî dest pêkerd, mîyanê des-pancês rojan de mewlid temam kerd. Mewlidê ey 104 beytan ra yeno meydan. Hergu rêza xo yewendes heceyan ra pê yena.

Yê Mela Kamilî mewlid ra teber bi kirmanckî xeylê şîîrê xo zî estê.

Ma do nika cêr de “Mewlidê Nebî” ra çend nimûneyan bivînê.

MEWLIDÎ NEBÎ -1

Bîsmîllahîrrehmanîrrehîm

           

Pey Allay Mewlîd Nebî xwi r' wûneno

Allah wahar canûn û camîdûn o

 

Weqta g' Allay waflti g' mexluq yi vînû

Pey emrî "kun" 'erd û ezmûn ard meydû

 

Allah zat û sifetûn xwi d' yo ten û

Bê yi çewnê Reb nêken, nêvînenû

 

Sey dinya zaf çî viraflt, hey êsenî

Aflm û ruej, seyyarey, astareyî

 

Çi ko flima pey çimûn xwi vînenî

Qey flima ya virazyo, hem bizûnî

 

Hemd û flikir Allay xwi r' dewam kirîn

fiewûn, ruejûn tim vajîn, terk mekirîn

 

Bûn' dinya ra, geyrena, tadîyena

Qey xatîr tu nî'metûn bedilnena

 

Çî ko çîm tu vînenî, eflnawenî

Hem çîyo g' nêvînen, nêeflnawenî

 

Pîyor qey tu, ti qey yo çî virazyey

Xafîl mebi Allah kûm û, ti çine y?

 

Çi ko tu ra wazîyen, ey xwi r' bikir

Ti yi ra mevêjî, cehde flafl mekir

 

Her teref tarî, cehalet hakim bi

Zulm û heqaret qetl û qîtal zaf bi

 

Ey Muhemmed, ey ti enwaru'l-huda!

Hem sened û mesnedî kurey dinya!

 

Werre yî r' ku ti flinasney, vîneyî

Tabî' ummet, pêl kufrî qerefneyî

 

Ummetê tu d' flan, fleref xwi r' vînenû

Tu peyxamber, dîn tu heq flinasnenû

 

Ti umîdî cin û hem însanûn î

Hem flafî' û muflfîqê wir dîyûn î

 

fiu'le da tu wertey dinya, Mekke de

Ruafln tu tarî wera da derûn de

 

'Eflq û can ra flima bîyarîn selewat

Muhemmêd ser, al û eshabûn yi pîya

 

Îrado ezelî weqta g' ûmi hal

Waflt Allay Adêm virazû zaf delal

 

Ven da Cebraîl ra va: Hela bê îtya!

Parçêk herr bigir erdûn ra bîya îtya!

 

Ûme erdûn ra guret herr ta bi fiam

Yo çeng zî qebrê Nebî ra wesselam

 

Awkê Yenî Tesnîm kerd mîyû, têdîya

Mîr virazîya, zaf zemûn ser d' vîyert ra

 

Va Cibrîl ra: Bigeyr 'erd û ezmûnûn d'

Hem behrûn û flerq û xerbê etrafûn d'

 

Ûme geyra, behs' Adêm qet çine yo

Dar, kerri pîyor vûn "Muhemmed nebî yo".

 

Bajnê gelêk zemûn ûme vîyert ra

Pey destûn xwi Adem viraflt, ca d' ruena

 

Guret eflt cennet, va: Îtya d' tu r' dewam

Bê ina dar werdîfl her çî tu r' helal

 

Her kês pafltê Adêm sêr kerdîn dewam

Lewra nûr Muhemmed tede flu'le da b'

 

Pîyor ûmên vatîn: In çi y’, çine nyo?

Yin ra va: In nûr' Muhemmed Nebî yo

 

(Mewlidî  Nebî)
 

MEWLIDÎ NEBÎ – II

Adem geyrên cennet de her cîns dînî

Cîns xwi d' çewnê nê dînî nê vînênî

 

Allay Hewa viraflt hem bedên yi ra

Dest kerd piri her terêf cennêt geyra

 

Hewa yo ruej ûnya pafltê Adêm ra

Va: Ey Adem! In çi nur ho pafltê tu da?

 

Va: In nûr peyinê peyxemberûn o

Hem seyyîd û rehberê her kesûn o

 

'Eflq û can ra vajîn flima selewat

Muhemmed ser al û eshabûn yi pîya

 

fieytûn hesûdey xwi berd, fli cey yino

Va: Îtya zaf rind û, merg çine bîni.

 

Yin va: Merg çi yo? Ma nê dî nê vîna wo?

Yi va: Merg her kesî beno herr îtya wo.

 

Yin va: Çarey în çi yo, çine nîyo?

Va: Çarey în werdîfl darê xelî yo.

 

Yi g' flî darê xelî ra werd, ûmeyî

Kînc ûmey war, beden zit, flarmîyeyî

 

Cennet ra êflt Adem, Hewa, fleytanû

Hem Hureyfl û Tawuso g' flerîk yinû

 

Her yo yo cay dinya d' kowtîb, bermênî

Hewar yin rasên her ca, eflnawyênî

 

"Towbe, towbe!" vatîn veng çêw nêflînî

Yo ruej sarê xwi wera da ûnyênî

 

Dîy Muhemmed nusyo kifltê Allayî d'

Va: Qey xatirî in Muhemmêd 'ef bid

 

Cebraîl ûme va: Towbey tu temam,

Hem tu ra pey kûmo g' îtya wesselam

 

Eg flima wazên cennet yedî flima b'

Muhemmêd r' selewat bîyarîn dewam.

 

Weqto g' nûrî Muhemmêd Adêm ra vejya

Ûme pafltê fiît Pêxmêrî d' flu'le da

 

Bajê ûme pafltûn pakûn d' geyrênî

Bênatê yin d' yew xirab nêvînênî

 

Ednan a cuar heta g' Adêm reso

Her kes vûnû, tede îxtîlaf esto

 

Adnan a cêr heta g' Ebdullay resû

Vîst û yew babî d' pa doxrû-durust û

 

Nûr Muhemmêd pafltûn pakûn d' geyrênî

Zaf mûcîzey tede ûmey, êsenî

 

Ey keso k' ti vînenî, eflnawênî!

Dadî, babî sulala ta Ademî

 

Pîyor flîn cennet, flubhey çêw wa çine bo

Lewra nûr Muhemmêd pîyorin d' geyrabo

 

Ey Muhemmed! Ti ruaflnê dinya yî

Pey tu flîyayê ûmê, xelîsyeyî

 

fierî'eto g' pêxmerûn ard ib dinya

Milletûn û cem'etûn rê bib' çila

 

Nûr tu ruafln da pêro dinya, hemini

Rîy erdûn d' tarî nêverda derûn di

 

Ey ti sînayê hebîbî îns û can!

Qey xatîr tu virazya erd û ezman

 

(Mewlidî  Nebî)

MEWLIDÎ NEBÎ – III

 

Umîdwarê gunekarûn pîyor ti yî

Ti sulaley Qureyflîy Haflîmûn î

 

Ûmeyîfl tu rahîbûn d' heyecûn da

"Way, way!" vatîn derûn û hem defltûn da.

 

Kahînû vatîn: "Muhemmed ûmeyo,

Îtya ra wet ma r' yew dewrûn çine yo".

 

Ûmeyîfl tu flayan ib rîy erdûn de

Kueflk -saray kesrûn rijyêb' Îrûn de

 

Eg flima wazên cennet yedî flima b'

Muhemmêd r' selewat bîyarîn dewam.

 

Mîlad-tarîx pûnc sey hewtay serri bi

Duyês rebî'ul-ewwel hem ûmebi

 

' Eynî flew Ebdulmuttelîb Ke'be d' bi

Qey ta'mîr Ke'bî xebat rê meflxul bi

 

Amîne va: Ez teyna menda îtya

Bê cinyûn, cûmêrdûn tersû ez îtya.

 

Mi dîy çar heb cinî ûmey cayê min

Zaf bedew b', rindîyê yin ruafln da min.

 

Lewûn Awkê Kewsêr werdib belû bî

Rindîyê yin d' çewnê cinî çine bî.

 

Yo raflt de yo zî çep de bîbîy mesned

Yo vernî d' yo peynî d' bîbîy perdebend.

 

Eg flima wazên nûmey yin bimusî

Hewa, Sare, Asîye û Meryem bî.

 

Raflt û çêp mi de astarey virsîyey

Qaf ra Qaf pêro dinya bîbî flu'ley.

 

Yo beyraqa kesk terefî mexrîbî

Yo terêf flerq yo zî sêr bûn Ke'be d' bî.

 

Emir kerd, Cebraîl ra va: Bê îtya!

Hem mîjdûn bid' pêro mexlûqê dinya.

 

Bîr' adîr racîyeyî, qefîlyeyî

Hûr û ridwan çîçekûn d' xemilyeyî.

 

Cebraîl towr melekûn a ûme war

Her terêf Mekkî virafltbi yo dîwar.

 

O zemûn mîr bi Muhemmed Mustefa

Nûr yi ruafln da pêro etrafê dinya.

 

Eg flima wazên cennet yedî flima b'

Muhemmêd r' selewat bîyarîn dewam.

 

(Mewlidî  Nebî)