Edebîyatê Kirmanckî de Mewlîdî: Mela Mehemedê Muradan – 7
Nameyê mewlidê Mela Mehemedê Muradan “Mewlidê Zazakî” yo. Mewlidê Melayê Muradan 7 qisman û 204 beytan ra yeno meydan. Hergu rêza xo yewendes heceyan ra pê yena.
Nameyê mewlidê Mela Mehemedê Muradan “Mewlidê Zazakî” yo. Mewlidê Melayê Muradan 7 qisman û 204 beytan ra yeno meydan. Hergu rêza xo yewendes heceyan ra pê yena.
Mela Mehemedê Muradan, Dara Hênî dewa Muradan ra yo û 1952 de ameyo dinya. Pîyê xo melayê dewe bîyo û ey leyê pîyê xo de dest bi wendiş kerdo. Dewa Muedûn de wendo, dima şîyo Mûş û uaca de tehslê xo temam kerdo.
Melayê Muradan 1976 de dest bi îmamîye kerdo û şîyo bi Çêrme. Serre û nîm uca de wezîfe kerdo, dima şîyo bi Arzeg, dewa Bongilane, uca de hîrê serrî mendo. Kenan Evren ke dest dano bi îdareyê dewlete ser, Melayê Muradan nefî bîyo bi Gêxî. Naye ser o îstîfaya xo daya û şîyo Mêrdin-Qiziltepe, medreseyê Şêx Selahedînî de hîrê serrî derse daya. Dima îstîfaya xo peyser girewta û tayînê xo vejîyayo bi Çorum. Melayê Muradan uca de serrêk ra zêdêr maneno, dima tayînê xo vejîyayo bi Parsîyan, dewa Paliyî. Dewe de medreseyê neweyî virazeno, tede panc serran ra zêdêr derse dano. Dima qerarê nefîyîye wedarîyeno, Melayê Muradan tepîya agêreno bi Dara Hênî.
Melayê Muradan wexto ke Qiziltepe de yo, dest bi şîîran û mewlidê xo keno. Hem şîîranê xo hem zî mewlidê xo pira-pira dekeno bandan (kaset), peynîya peyêne, 1999-2000 de mewlidê xo bi nuştekî temam keno. Nameyê mewlidê ey “Mewlidê Zazakî” yo.
Mewlidê Melayê Muradan 7 qisman û 204 beytan ra yeno meydan. Hergu rêza xo yewendes heceyan ra pê yena.
Yê Melayê Muradan mewlid ra teber bi kirmanckî xeylê şîîrê xo zî estê.
Ma do nika cêr de “Mewlidê Zazakî” ra çend nimûneyan bivînê.
MEWLIDÎ ZAZAKÎ -I
Allah, nûmê xaliqî mawo ’elîm,
Hem ’ezîm û hem kerîm û hem rehîm.
Ma pê yi dest kerdi mewlidî nebî,
Ay hebîbî, ay tebîbî, ay ummî.
Hemd û flukr û medh û fexrî tim dewam
Rebbî ma rî zu’l-celalî bî’t-temam.
Yi ma kerdî ummetê Ehmed’ hebîb,
Ay nebîyî, ay resûlî, ay tebîb.
O resûl ku serwerî pîyor enbîya,
Dilberî ay ewlîya û esfîya.
Wi zê yo ruej ku munewwer dilber û.
Pîyorê ’alem nûrî yi ra enwer û.
Qey xatir yi tewbey’ Adem’ bi qebûl,
Xerqê tûfan ra xelas bi Nûh Resûl,
Îbrahîm rî adirî Nemrûd xedar
Bi zê yo baxçe ke cennet nûridar.
Nûrî yi ra fayde vînen dar û ber,
Hem nebat û gul û reyhûn mu’teber.
Ma tu rî vaj’ mewlidî Ehmed Resûl,
Mertebê yi Allah heti zaf qebûl.
Ma’nê mewlîd wesf û medhî Ehmed’ î.
Vatifl û te’zîmikerdifl’ emcedî.
Guefldarî kerdifl û bi eflq û sefa
Ûmeyîfl yi ina dunya wa cefa.
Kûm ku înkar bikerû ay mewlidî,
Guefldarî wesfê yi hol û in qeydî.
O nîwazen guefldarî wesfî Resûl,
Hurmetî Peyxamberî nîken qebûl.
Guefl yi wa mekuw, wa vajû o betal,
Çunkî o fleytanî dir bîyû heval.
Hîvî ma flew û ruej tim-tim dewam.
Ehmed û Mehmud, Muhemmed wesselam.
Ger ti bulbul’ afliqê baxî cemal,
Bid’ selatû weselamî, ey heval.
(Mewlidî Zazakî)
MEWLIDÎ ZAZAKÎ –II
Bizûnê ewwelî mexlûqî îlah,
Nûrî Peyxamberî ma w’ bêîfltîbah.
Yi wa ver çine bi mexlûqêk ebed.
Xaliqî ma têna bi; wehîd, ehed.
Waflti xelqi kero mexlûqêk ’ezîz,
Yi heti flîrin bû mehbûb û temîz.
Xelqi kerdi nûrî Ehmed’ serwerî.
Seyyîdî mexlûqê pîyorin, rehberî.
Badê o nûr’ yi ra viraflti qelem,
Hem hîcab û hem melaîk o sebeb.
Yin dima lewho temîz, ’erflî ’ezîm,
Pîyori rûhî, cennet û berzex ’emîm.
’Erfl’ yi bi yo yaqutêko zaf kebîr,
Mîynî yi bi cewher ez nûrî beflîr.
Awê nûrî ay hebîb da cewhere,
Cewher bi behrêko pîl serwere.
Hûncî aw nûr ra virafltî heflt melek,
Yin ra vûnî Hemletu’l-’erfli gelek.
Yo hewayko zaf bi flîddet xelq kerd,
Koti bîn ay behrî bi flîddet û serd.
Behrî ra virazya kef û hem dûxan,
Kef’ yi bi ’erd û dûxan bi asîman.
fiîddetî heway da a aw, hem hewa,
Adirî cehîm virazya her weha.
Bêheddi melêk virazyê bêhîsab,
Nûrî Peyxamberî ma ra bê’îtab
Tikê ’erdî ser îbadet kên dewam,
Tikê ezmûn di îbadet kên temam.
Çiqas fêkî esta, sebze û nebat,
Pê nûrî Ehmêd rasena qat bi qat.
Xulasa, xaliq o, xelq kerd pîl û pîl,
O hebîb û dilber û flîrin xelîl.
Eflq û nûrî yi ra gelek dilbirîn,
Enbîya û esfîya û mumînîn.
Hem gelek wesfî yi vatû ewlîya,
Mend muheyyer medhî yi di esfîya.
Çunkî eslî her çî wo o Ehmedi,
Hem hebîb û hem resûl û emcedi.
fiew û rueji wesfî yi vajî dewam,
Qet xelas nêbenî ta ruejî qîyam.
Ay hebîb ra hes biker bi rûh û can,
Cehde û sunnet yi bigir ey ciwan!
Ger ti bulbul’ afliqê baxî cemal,
Bid’ selatû weselamî, ey heval.
(Mewlidî Zazakî)
MEWLIDÎ ZAZAKÎ – III
Kerd rîwayet Ka’bu’l-Ehbar, yarî yi,
Yo rîwayetko sehîh û vatê yi.
Vatû: Weqta xaliqî ’erd û sema
Waflt xelq ker’ rueflnayê çimûnî ma,
Ay resûlî bîyarû dunya lacerem,
Muqtedayê enbîyayê muhteflem,
Xelqi kerdi Ademî babî befler.
Nûrî Peyxamber’ resa yi mu’teber.
Şu’le da mîyn çimûnî yi d’ zê ruejî,
Nûrî ruejî nûrî yi ra w’, çi vajî?
Yi ra pê vindertî seyr kenî melek’,
Nûrî Ehmed’ Ademî di zaf, gelek.
Mend muheyyer Ademi va: Ya kerîm,
Qey min a pey vinderti în, ya rehîm?
Xaliqî va: Seyr kenî nûrî hebîb,
Pafltî tu ra ez yi vejena, edîb.
O hebîb û dilber û flîrin’ pîyorîn,
Hem reîsî ewwelîn û axirîn.
Ademî va: Ez wazena biv’nî nûr,
Qey ku qelb’ mi bivînû rahet, surûr.
Xaliqî da vînayîfl bi Ademî,
Da selati pê îmûn ardi hemî.
Va Hewa ra: Bizûnî qîymet’ nûrî
Neslê ma ra o layiq’ peyxamberî.
Weqta koti rehmê dadî laj’ Hewa
Şîsi, nûr fli rîy Hewa Dadî weha.
Şîsi ûme dunya bi keyf û surûr,
Nûrî Ehmed’ çarê yi di bi zuhûr.
Ademî va: Qîymetî nûrî bizûn,
Çunkî nûrî peyxamber’ axirzemûn.
Ti z’ weled’ xwi r’ bik wesîyyet, nîz û
Wa nîkeh bikerî cinyûn temîzû.
Xulasa nûr resa ’Ebdulmuttelîb,
Mîyn qureyflûn di reîs û hem hebîb.
Weqta varûn nivarên kerdî du’a,
Qey xatir nûr bînî meqbûl her weha.
Yi ra pey, o nûri ûme bî’t-temam,
Resa ’Ebdullah ’, babî flahî kîram.
’Alimûn’ ehlî kitabî ay zemûn
Zûnênî o nûrî Ehmed’, hem ’eyûn.
Vatî: O nûr ’Ebdullah nîyû, ay Resûl.
Dînî ma pê yi betal benû melûl.
O betal ken putperestî, kafirî.
Kûm qebûl nik’, benû ehlî adirî.
Nûri ûmi resa paka Amîne,
Kênê Weheb, hem ’efîfê, mûqine
O Weheb seyyîdî Benî Zuhrete
Neslê yi pak a, qebûl, bêflubhete.
O resûl dadî xwi ra bibi têna,
Nê bira nê wayî, meqsûd û mun.
Ger ti bulbul’ afliqê baxî cemal,
Bid’ selatû weselamî, ey heval.
(Mewlidî Zazakî)