Weşanxaneyê Vateyî ra kitabo newe: 'Malmîsanijî Va û Nuşt'
Kitabê ''Malmîsanijî Va û Nuşt'' hetê Weşanxaneyê Vateyî ra ame weşanayene. Kitab de pêro nuşteyê M. Malmîsanijî yê bi kirdkî ca gênê.
Kitabê ''Malmîsanijî Va û Nuşt'' hetê Weşanxaneyê Vateyî ra ame weşanayene. Kitab de pêro nuşteyê M. Malmîsanijî yê bi kirdkî ca gênê.
Kitabê ''Malmîsanijî Va û Nuşt'' hetê Weşanxaneyê Vateyî ra ame weşanayene. Kitab hetê Alî Aydin Çîçek û Şadê Agon ra ameyo amedekerdene.
Kitabê “Malmîsanijî Va û Nuşt“ nuşteyanê M. Malmîsanijî ra yenê pê û 664 rîpel o. Kitab de nuşte, meqale û roportajê M. Malmîsanijî yê ke kovare û rojnameyanê sey “TÎRÊJ (1980-1981)”, “BERBANG (1989),“HÊVÎ (1983-1987)”, “ARMANC (1990-1994)”, “ROJNAME (1991)”, “ÇIRA & VATE (1996-2000)”, “VATE (1997-2023)”, RÛDAW (2009)” û rojnameyê “NEWEPEL (2011) nusîyayê ca gênê.
Kitab hîrê beşan ra yena pê. Beşo yewin de ma ca da nuşteyanê M. Malmîsanijî yê ke rojname û kovaran de weşanîyayê. No beş bi nuşteyanê kovara “TÎRÊJ (1980-1981)”e dest pêkeno û dima bi rêze, bi nuşteyanê rojname û kovaranê “BERBANG (1989),“HÊVÎ (1983-1987)”, “ARMANC (1990-1994)”, “ROJNAME (1991)”, “ÇIRA & VATE (1996-2000)”, “VATE (1997-2023)”, RÛDAW (2009)” û bi nuşteyê rojnameyê “NEWEPEL (2011)”î qedîyeno. Beşê dîyinî de vateyê verên ê ke seba kitaban ameyê nuştene est ê. Nê beşî de panc vateyê verênî yê ke seba nê kitaban nusîyayê ca gênê: kitabê Hami Özyurtî “Sedefe”, kitabê Seyîdxan Kurijî “Wayê Hot Birayûn”, kitabê Mihanî Licokicî “Sanikan û Deyîranê Licê ra”, kitabê Nadîre Guntaş Aldatmaze “Folklorê Kirmancan Ser o” û kitabê Mehmet Mehdi Özsoyî “Vengê Welatî”. Beşê hîreyinî de ma ca da roportajan. Nê beşî de di binbeşî est ê. Binbeşê verênî de roportajê ke M. Malmîsanijî reyde ameyê kerdene, binbeşê peyênî de zî roportajê ke ey bi xo kerdê ca gênê. Nê heme roportajî zî balkêş ê. Roportajan de derheqê ziwan, gramer, Xebata Standartkerdişê Kirmanckî, kovara Vateyî de û persanê weşanxane û weşangerîye de melumatê mûhîmî ca gênê.
Nuşteyê daşinasnayîşçê kitabî wina yo: “M. Malmîsanijî bi fedakarîye, bi înadêkê tujî, bi israr û bi cesaretî karêko zaf giran kerdo ra xo piştî û kewto rayîr û no rayîr zî ey bi xo, bi zehmetî, bi keda zafe, bi çîle, bi mucadeleyêkê girdî seba şarê xo akerdo. Ma eşkenê vajê ke M. Malmîsanij raywanê yew ziwanî yo ke bêwayîr û sînorê mergî de yo. O, ci rê wayîr vejîyayo û bîyo roşnîya ci. Mamosta Malmîsanij tena seba kirmancan-kirmanckî ney seba pêroyê kurdan, tarîxê kurdan û lehçeyanê bînan yê kurdkî zî xeylê xizmetê qedirgiranî kerdî û ey hertim bi îmkananê xo piştî daya xizmet û xizmetkaranê tarîx û ziwanê kurdkî. Mamostayî xeylê wendekarî resnayî û vistî rayîrê xebatanê ziwanî. Rayîro ke wextêk tena yew raywanê ci bîyo, ewro bîyo guzergahê bi seyan raywanan. Bêguman heta nika Malmîsanijî û xizmetanê ey ser o xebatê ercîyayeyî ameyî kerdene û ma zî zanenê ke hayîya tayê kesan ked û fedakarîyanê mamostayî ra est a. Hêvîya ma a ya ke rayîrê ziwanê ma de no kitab bibo xerîtaya raywananê heweskar û neweyan.”
Malmîsanij û eserê eyê ke hetanî nika weşanîyaye:
M. Malmîsanij (1952)
Yew dewa Pîranî de ameyo dinya. Wendişê xoyo verên û mîyanên Kurdîstan de, unîversîte Anqara de qedênay. Dima heşt serrî Kurdîstan de malimîye kerde. Mabênê serranê 1975 û 1981î de semedê kurdîye ra hîrê rey dekewt hepisxane.
1982 de welat ra vejîya. Unîversîteya Sorbonne (Parîs) û Unîversîteya Uppsala (Swêd) de qismê ziwananê îranî wend. Unîversîteya Linköpingî de qismê perwerdeyî de wend. Swêd de Unîversîteya Göteborgî de masterê xo temam kerd.
Malmîsanij hîna zaf bi lehçeya kirmanckî (zazakî) û tirkî nuseno. Ehmedê Xasî û Usman Efendîyê Babijî ra pey heta 1970 welat de kirmanckî nênusîyabî. Malmîsanijkeso tewr verên o ke serranê 1970 de welat de kirmanckî nuşto. Ey û tayê hevalanê xo 1979-1980 de Tirkîya de kovara Tîrêje vete. Nêmeyê na kovare kirmanckî nêmeyê aye zî kurmanckî (kirdaskî) bî. Ferhengê verênê kirmanckî Malmîsanijîhazir kerd û 1987 de neşr kerd. Ey fariskî û tirkî ra tayê hîkayeyî zî tercumeyê kirmanckî kerdî. Reya verêne ey Mewlidê Ehmedê Xasî û Usman Efendîyê Babijî herfanê erebkî ra çarnayê herfanê latînkî ser û nê her di şaîrê kirmancan bi ma dayê naskerdene.
Heta ewro nizdî pancas rojname û kovaran de, bi seyan nuşteyê Malmîsanijî vejîyay û ey nê kovaran de redaktorîye kerde: Tîrêj (Îzmîr), Hêvî (Parîs), Armanc (Stockholm), Çarçira (Stockholm), Wan (Stockholm), Çira (Stockholm).
O demêk Swêd de serekê Komeleya Nuştoxanê Kurdan bi. Nika serredaktorê kovara Vateyî yo. Tayê kitabê ey tercumeyê îngilizkî, erebkî, kurdkîya başûrî (soranî) û kurmanckî; tayê şîîrê ey zî tercumeyê îngilizkî, franskî û swêdkî bîyê.
Heta ewro nê kitabê Malmîsanijî neşr bîyê:
A) Bi kurdkî (kirmanckî û kurmanckî)
1- M. Malmîsanij, Ferhengê Dimilkî [Zazakî]-Tirkî, Uppsala, 1987, 401 rîpelî
2- M. Malmîsanij, Herakleîtos (şîîre), Uppsala, 1988, 51 rîpelî
3- M. Malmîsanij, Folklorê Ma ra Çend Numûney, Bälinge, 1991, 319 rîpelî
4- M. Malmîsanij, Ferhengekê Kirdkî-Pehlevkî-Kurmanckî, Stockholm, 1997, 38 rîpelî
5- M. Malmîsanij, Pîre û Luye, Stockholm, 2004, 24 ripelî
6- M. Malmîsanij, Rindê Kincan Xo ra Dana, Stockholm, 2004, 20 ripelî
7- M. Malmîsanij, Rindê Heywanan Nas Kena, Stockholm, 2004, 20 ripelî
8- M. Malmîsanij, Gotibûn ku..., Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2006, 168 ripelî
9- M. Malmîsanij, Mi Şêx Seîd Dî, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2009, 167 ripelî
B) Bi tirkî
10- M. Malmîsanij, Yüzyılımızın Başlarında Kürt Milliyetçiliği ve Dr. Abdullah Cevdet, Uppsala, 1986
11- M. Malmîsanij, Said-i Nursi ve Kürt Sorunu, Uppsala, 1991
12- M. Malmîsanij, Abdurrahman Bedirhan Ve İlk Kürt Gazetesi Kürdistan sayı: 17 ve 18, Stockholm, 1992
13- M. Malmîsanij, Bitlisli Kemal Fevzi ve Kürt Örgütleri İçindeki Yeri, Stockholm, 1993
14- M. Malmîsanij, Cızira Botanlı Bedirhaniler ve Bedirhani Ailesi Derneği’nin Tutanakları, Stockholm, 1994, 344 sayfa
15- M. Malmîsanij, Kırd, Kırmanc Dımıli Veya Zaza Kürtleri, İstanbul, 1996
16- M. Malmîsanij, Kürt Teavün ve Terakki Cemiyeti ve Gazetesi, Stockholm, 1998, 192 sayfa
17- M.Malmîsanij, İlk Legal Kürt Öğrenci Derneği Kürt Talebe-Hêvî Cemiyeti (1912-1922), Avesta Yayınları, İstanbul, 2002, 320 sayfa
18- M. Malmîsanij, Dîyarbekirli Cemilpaşazadeler ve Kürt Milliyetçiliği, Avesta Yayınları, İstanbul, 2004, 512 sayfa
19- M. Malmîsanij, Türkiye ve Suriye’de Kürtçe Kitap Yayımcılığının Dünü ve Bugünü, Vate Yayınları, İstanbul, 2006, 168 sayfa
20- M. Malmîsanij, İlk Kürt Gazetesi Kurdıstan’ı Yayımlayan Abdurrahman Bedirhan (1868-1936), Vate Yayınları, İstanbul 2006, 198 sayfa
21- M. Malmîsanij, Bu Kürtleri Nereden Çıkardın İsmail Beşikçi? Vate Yayınları, İstanbul 2009, 116 sayfa
22- M. Malmîsanij, Yirminci Yüzyılın Başında DİYARBE-KİR’DE KÜRT ULUSÇULUĞU (1900-1920), Vate Yayınları, İstanbul 2010, 159 sayfa
23- M. Malmîsanij, Kürtçede Ses Değişimi, Vate Yayınevi, İstanbul, 2013, 170 sayfa
24- M. Malmîsanij, Kurmancca Karşılaştırmalı Kırmancca (Zazaca) Dilbigisi, Vate Yayınevi, İstanbul, 2015, 302 sayfa
25- M. Malmîsanij, 1925`ten Önce Ayrılma Taraftarı Kürt Örgütleri, Vate Yayınevi, İstanbul, 2020, 3182 sayfa
C) Bi swêdkî
24- Kurdiskt författarskap och kurdisk bokutgiving: bakgrund, villkor, betydelse, Stockholm, 1998
Ç) Kitabê ke Malmîsanijî û nuştoxanê bînan pîya nuştê:
25- M. Malmîsanij & Mahmûd Lewendî, Li Kurdistana Bakur û Li Tirkiyê Rojnamegeriya Kurdî-I, Uppsala, 1989
M. Malmîsanij & Mahmûd Lewendî, Li Kurdistana Bakur û Li Tirkiyê Rojnamegeriya Kurdî-II, Stockholm, 1992
26- M. Malmîsanij & Mehmet Uzun, Rindê Baxçeyê Kaloyî de, Stockholm, 2004, 28 rîpelî
27- M. Malmîsanij & Mehmet Uzun, Rindê Vana Ê Min a, Stockholm, 2004, 20 rîpelî
28- M. Malmîsanij & Mehmet Uzun, Rindê û Keyeyê Xo, Stockholm, 2004, 12 rîpelî
29- Grûba Xebate ya Vateyî, Ferhengê Tirkî-Kirmanckî (Zazakî) û Kirmanckî (Zazakî)-Tirkî, Îstanbul, 2004, 400 rîpelî
30- Grûba Xebate ya Vateyî, Rastnuştişê Kirmanckî (Zazakî), Îstanbul, 2005, 110 rîpelî
No kitab herfanê erebkî ra transkribe kerdo û ziwanê ey sade kerdo:
Celadet Âli Bedirhan, Günlük Notlar (1922-1925); Stockholm, 1995. 76 sayfa
Na kovare seba çape amade kerde û newe ra neşr kerde:
Dicle-Fırat, no: 1-8 (1962-1963), çapa newa: Stockholm, 1997.
Kitabê eyê ke tercume bîyê:
A) Îngilizkî
1- M. Malmîsanij, The Past and The Present of Book Publishing in Kurdish Language in Turkey and Syria, İstanbul, 2007
B) Erebkî
1- M. Malmîsanij, Bedirxanîyyû Cezîret Botan we Mehadir Ictima’atu’l-Cem’yyete’l-’Aîlîyye’l-Bedirxanîyye, Hewlêr, 1998
2- Malmîsanij, El-Bedirxanîyyûn fî Cezîret Botan Wesaîqu Cem’yyete’l-’Aîlîyye’l-Bedirxanîyye, Beyrut, 1998
3- M. Malmîsanij, El-Qewmîyye el-Kurdîyye we D. ’Ebdellah Cewdet fî Metle’î’l-Qernî’l-’Işrîn, Hewlêr, 2000
4- M. Malmîsanij, Aîletu Cemîl Paşa el-Dîyarbekrî we Nîdalu’l-Qewmî’l-Kurdî, Hewlêr, 2007
C) Kurdîya başûrî (sorankî)
1- M. Malmîsanij, Binemaley Cemîlpaşa Dîyarbekirî û Kurdayetî, Hewlêr, 2007
2- M. Malmîsanij, Cemîyetî Teawun we Tereqqîy Kurd û Rojnamekey, Silêmanî, 2007
3- M. Malmîsanij, Pêgey Kemal Fewzî Bitlîsî le Rêkxirawekanî Kurd da, Silêmanî, 2007
4- M. Malmîsanij, Civata Hêvî Telebey Kurdan (1912-1922), Silêmanî, 2007
Ç) Kurmanckî
1- M. Malmîsanij, Cemîlpaşazadeyên Dîyarbekirî û Neteweperweriya Kurdî, İstanbul, 2008