Dewaya ke Komeleya Şêx Seîdî seba  tesbîtkerdişê cayê goranê Şêx Seîd û 46 embazanê ci akerdbî, bi îdîaya ke arşîvan de agahî û belge çin ê ameye redkerdene. Cenazaya Şêx Şemsettîno ke Şêx Seîdî reyde amebi dardekerdene, 1930 de teslîmê keyeyê ci amebî kerdene.

Şêx Seîd û 46 embazê xo 29ê hezîrana 1925î de Meydanê Berê Koyî yê Amedî de ameybî dardekerdene û cenazayê înan zereyê çalekî de ameybî binerdkerdene. Na polîtîkaya 'bêgor verdayîşî' bîye nîşaneta ferasetê rejîmê Kemalîstî û hema zî Kurdîstan de yena caardene. Dewlete seba ke mabenê kurdan û nê lîderanê kurdan de têkilîyêka manewîye nêmana na polîtîka tim şuxilnena. 

Şarî seba ke cayê goranê Şêx Seîd û embazanê ci vînî nêbo zaf xîret kerd. Heta 1930î şar şîyêne serê çalî û Quran wendêne. Dewleta tirke 1930 de no war bi temamî qefilna, serê ci de fabrîka naye ro û dima zî herinda fabrîka de Salona Sînema akerde. Tewr peyên zî nê warê goran ser de bînayê leşkerî ronîyayî û war bi temamî ame îşxalkerdene.

Tay cenazayî bi bertîlî ameyî girewtene

Cayê cenazayanê Şêx Seîd û 46 embazanê ci nêameyî eşkerakerdene la karmendê ke dardekerdiş de amade bîyê, şahîdan û temaşekerdoxanê dardekerdişî cayê goran bi zelalî mojna. Goreyê ney 47 kesî waro ke tede Sînemaya Yenîşehîrî, Keyeyê Artêşe yê Astsubayan û Lojmanê Leşkerî est ê, uca de ameyê definkerdene. Komeleya Kultur û Perwerdeyî ya Şêx Seîdî muracatê Wezîrîya Karanê Zereyî da ke cayê cenazayan bêro eşkerakerdene. Wezîrîye îdîa kerd ke arşîvan de derheqê babete de agahî çin a. La nê 47 kesan ra cenazaya Şêx Şemsettîn Bukarkîyî 1930 de hetê keyeyê ci ra amebî girewtene. Reyna cenazaya birayê Şêx Şemseddînî Şêx Nureddînî zî amebî girewtene. Wird cenazayî zî bi agahîya Wezîrîya Karanê Zereyî û organîzeya Walîtîya Amedî dewa Kamişliyî ya Bismilî de ameybî definkerdene.

Lajê Şêx Seîdî: Mi gorê babîyê xo zîyaret kerd

Lajê Şêx Seîdî yê tewr qijî Ahmet Firatî dîyar kerdbî ke domanîya xo de dadîya xo reyde ê şîyêne serê gorê babîyê xo. Ahmet Firatî da zanayene ke babîyê ci wexto ke Şêx Seîd amebi dardekerdene 5 serre bi û vat: ''Pêro merdimê ma ameyî surgunkerdene. Bi Efûya 1928î ma agêrayî. Dadîya mi reyde ma Berê Koyîd e gorê babîyê mi zîyaret kerdêne. Ez doman bîya, binê dare de kay kerdêne. Dadîya mi serê gorî de Yasînî Şerîf wendêne. Merdiman o çax cayê goran pawitbi û şîyêne zîyaretê ci. Coka uca de warê leşkeran ame awankerdene.''

97 serran ra dima proseso huqûqî dîya destpêkerdene

Tornê Şêx Seîdî û wasîyê ci Kasim Firato ke Serekê Komeleya Şêx Seîdî yo zî, 2022 de seba tesbîtkerdişê cayê goran muracatê Wezîrîya Karanê Zereyî kerd. Wezîrîye bi cewabnêdayîşî muracat red kerd. Coka Komeleya Şêx Seîdî û Baroyê Amedî vera Wezîrîya Karanê Zereyî dewa akerde. 97 serran ra dima na babete ser o muracatêk seba muhakemekerdişî dîya destpêkerdene.

Roniştişê dewa yê 22yê hezîrana 2023yî de Mehkemeya Îdarî ya Anqara eşkerayîya Wezîrîya Karanê Zereyî ya 'Qeydan de agahî û belgeyê winayênî çin ê' esas girewte û bira redkerdişê dewa daye. Serekê Komeleya Şêx Seîdî û selahîyetdaranê Baroyê Amedî îfade kerd ke ê do muracatê mehkemeya îstînafî bikerê.

Kasim Firatî derheqê babete de ANFyî rê qisey kerd û ard ziwan ke ê bawer nîyê ke mehkeme ra netîceyêke bivisnê destî, coka ê do dewa berê mehkemeyanê mîyanneteweyîyan. Kasim Firatî da zanayene ke seba ke cayê goranê Şêx Seîd, Seyîd Riza, Mîralay Halît Beyî bêrê eşkerakerdene ganî îradeyêko sîyasî bikewo dewre. Kasim Firatî vat: ''La îqtîdaro sîyasî yo nikayên û ferasetê înkarkerdişê kurdan se serrî verî senî bîyê nika zî wina yê. Se serrî yo nê welatî de înkarkerdişê kurdan nêvurîyayo. Îqtîdar hema zî sîyasetê çinhesibnayîşê kurdan rê dewam keno.''