Komara Tirkîya wextê xo yê verênî de kerd ke pê polîtîkayanê 'tirkkerdiş' û 'tekperestî' kurdan asîmîle bikera. Kurdî nê prosesî de hetê leşkerî û sîyasî ra bin kewtî la xêrê medreseyan ra destkewteyê xo yê sosyolojîk û kulturelî pawitî.

Têkoşînê kurdan ê sîyasî û leşkerî Serewedaritişê Şêx Seîdî yê 1925î, Serewedaritişê Agirî yê 1936î û Terteleyê Dêrsimî yê 1937-38î ra dima bin kewtî. Nê prosesî de Kurdîstan de bi des hezaran merdimî ameyî qetilkerdene, wareyê kurdan ameyî rijnayene û bi hezaran merdimî ameyî surgunkerdene. Kurdîstan de bi Planê Şark Islahatî, Takrîr-î Sukûn û Qanûnê Îskanê Mecbûrî dewlete şîdet kerd. Medresayan nê prosesî de zî perwerdeyê bi kurdkî rê dewam kerd. 1950 ra pey dewleta tirke dî ke dibistanan ra nêeşkena netîce bigêra coka çarçewa sentezê tirk-Îslamî de xiret kerd ke pê tay dezgehanê îdeolojîkan tesîrê medresayan bişikna. Dewleta tirke nê prosesî de alîmê kurdî, namdarê kurdî seke tirk ê mojnayî.

Serekê Pêroyî yê PÎKî Hîkmet Serbilindî ard ziwan ke tradîsyonê medresayan verê asîmîlasyonî girewto û vat: ''Wextê komare de polîtîkayê asîmîlasyonî bi şîdetî ameyî caardene. Tirkkerdişê kurdan hetê pêro îqtîdaran ra ame caardene. Nê prosesî de medresayê ke vera asîmîlasyonî xo ver dayêne bîyî hedefê dewleta tirke. 1960-1970 ra dima zî medresayan de perwerdeyê bi kurdkî dîya. Nê prosesî de Dîyanet bi hawayêkê aktîfî şuxilîya. Camîyan de malayî ameyî tasfîyekerdene, camîyî ameyî tirkkerdene. Çarçewa sentezê tirk-Îslamî de polîtîkayê asîmîlasyonî hîna zaf cîya bîyî.''

Serekê Komeleya Şêx Seîdî Mehmet Kasim Firatî da zanayene ke 1950 ra dima hemsengîyê sîyasî vurîyayê û ney şikl da polîtîkayanê asîmîlasyonî zî. Firatî vat: ''Şîdet û qirkerdiş qedîya la asîmîlasyon wedarîya. Medresayî sey warê têkoşînî mendbî. Dewlete seba ke nêeşka medresayan kontrol bikera kerd ke pê polîtîkayan armancê medresayan bivurna. Dîyanetî zî no çi ceribna. Serranê verênan ê Komara Tirkîya de tesîrê şêxanê tarîqatan qedîya. Dima reyna Komara Tirkîya şêxê tarîqatan vistî vernî. Ney ra zî dîyanet û têgêrayîşanê îslamîyan fayde dî. Binê nameyê wayûbiratîya dînî de hetêkê asîmîlasyonî yo bîn vejîya werte.''

Nuştox û tarîxnas Kerem Serhatliyo ke medresayan ra mezûn bîyo pare kerd ke 1950 ra pey dewlete dîn seba asîmîlasyonî şuxilna û kerd ke vîrê kurdan çin bikera. Serhatliyî vat: ''Binê nameyê cematanê îslamîyan de cografyaya Kurdîstanî de têgêrayîşê îslamî aktîf bîyî. Nînan alîmê kurdî seke tirk ê mojnayî. Mîsal Îbrahîm Hakki bi xo kurd o la seke tirk o ame mojnayene. Binê nameyê Îslamî de mîsyon û vîzyonê medreseyan ame texrîbkerdene. Şêxê tarîqatan zî verê ney de bêveng mendî û bi nê hawayî bîyî hemkarê nê kerdişî.''