Têgerayîşê şarî  yê ke sey Wisarê Ereban yenê zanayene serr a 2011 de Sûrîye de xo ramot.  Îqtîdarê Esadî bi sîlehan waşt ke vernîya çalakîyan bîgêro û şîdet vila bi. Tîrkîya zî mîyan de tayî dewletanê herême yê ke projeyê înan ê wardayîşê Esadî estbi înan zî projeyê xo vistî dewre. Nê zî kaos kerd xorî û bi sîlehdayîşê çeteyan şerê zereyî dest pêkerd.

Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalan  vano ke, ‘’Ça de îmkan esto, çew ûca xebityeno, çend îmkan esto çew hende xebityeno û netîce gêno’’.  Rojawan de no vatiş ame bicaardene. Kurdê ke  vera şerî vejîyayî, semedê çareserîya demokratîke israr kerd la naye ra çîyêk nêvejîya. Kurdan rayberîya PYD’yî rayîrê 3. esas girewt. 2012 de Meslîsê Şarî awan kerdî. Gama ke meclîsî zêdîyayî rêjîmî hêrişê xo yê vera Kurdan zêdînayî  la şarî vera nayî îdareyî meclîsan girewtî xoser û xoverdayîş gird kerd.

Şoriş Dest Pêkeno

Polîtîkyanê rêjîmî tewr zaf tesîrê xo Konbanîyijan ser o kerd bi. Meclîsê Şarî yê Kobanê no firsend nêremna û 19’ê Temmuz a 2012’î de îdareyê Kobanê girewt xoser.  Na game seba Şorişê Rojawanî gama tewr biheybet bî. Heman demî de Yewbîyayîşê Pawitişê Şarî (YPG) ame ronayene.  YPG’yî Efrîn ra heta Dêrikî herêmê Rojawanî rejîmî ra xelisnayî. Teberê  herêmanê  qijkenan ê Qamişlo û Hesekê, herra Rojawanî de estbîyayîşê rejîmî nêmend. Kurdê ke wayîr perspektîvanê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî vejîyenê û dostane înan  Kobanê xelisna û  Rojawan de roşanê azadîye dest pêkerd. Dimayê Kobanê şar Efrîn, Serêkaniyê, Dirbesiyê, Amûdê, Dêrik, Girkê Legê, Tirbespiyê û Til Temir de îdare vist dest.  Mehlayanê Kurdan ê bajaranê Haleb, Reqa û Hesekê de hêzê rejîmî mehleyan ra ameyî vetene.

Hêrişê Dewleta Tirkî û Çeteyan

Çeteyanê dewleta Tirkî hêrişê şorişî kerdêne û netîce nêgirewtene. Hêrişê çeteyan de sivîlî ameyêne qetilkerdene la rixmê heme hêrişan şoriş ameyêne pawetenê. Bi Xoverdayîşê mîlîsan û YPG’yî şoriş bîyêne xurt. 2013 de bi paştdayîşê dewleta Tirkî DAÎŞ dest bi hêrişan kerd. Serokkomarê Tirkî Tayyîp Erdogano ke seba ke Kobanê keweno destê wayîranê xo yê raştîyan qesewet kerdêne bi vatişê ‘’Kobanê kewt, do bikewo’’ ramojna ke senî halo aciz de yo.

Îlankerdişê Xoserîye

Temsîlkaranê şarê Kurd, Ereb, Suryanî, Asûrî, Keldanî, Ermenî, Çerkes û Turkmenî yê Rojawanî 21’ê Çele ya 2014’ê de Îdareyê Xoserîya Demokratîke îlan kerd. Kantonê Cizîrî yê Rojawan de menga verêna ya 2014 de Xoserîya Demokratîke ameye îlankerdene. Kantonê Kobanê zî hewteyêk dima ra Xoserîya Demokratîke îlan kerde. Bado zî  Kantonê Efrînî peynîya menge de Xoserîya Demokratîke îlan kerde. Mintiqaya Şehba ya Vakûrê Sûrîye zî sey kantonê çarin ame îlankerdene.

Rêxistinbîyayîş bi Xurt

Bi Şorişê Rojawanî yê 19’ê Temmuze  rêxistinbîyayîş û xoîdarekerdiş bîyî xurt. Rayberîya Têgêrayîşê Şarî yê Demokratîkî ( TEV-DEM) de her hetî ra rêxistinbîyayîşan dest pêkerd. Dimayê şorişî Meclîsê Şarî yê Rojawanê Kurdistanî  (MGRK) ame ronayene.  Bajarê Hewlêrî ya Başûrê Kurdistanî de MRGK û ENKS’yî  dimayê pêvînayîşanê xo Konseya Berze ya Kurdan (KYK) îlan kerde. YPG yo ke dimayê qirkerdişê Qamişlo ame ronayene serr a 2011’î de ronayîşê xo yo fermî da eşnawitene. Bado zî YPJ ame ronayene û Dêrik ra heta Hesekê, Kobanê ra heta Efrîn û  Şêx Meqsûd ra heta  Şengalî serkewitşê  ci heme dinya de ame eşnawetine. 2013 de Hêzê Asayîşî yê Kobanê ameyî ronayene.

Pêkerdişê Rojawanî

6’ê Çele ya 2014’î de Îdareyê Xoserîya Demokratîke ya Rojawanî bajarê Amûde ame pêser û Pêkerdişê Cimatkî yê Rojawanî qebul kerd.

Serkewtişê Kobanê

15’ê Elul a 2014’î de Kobanê de vera hêrişanê çetayanê DAÎŞ’î yê ke dişmenê merdimîye yê,  xoverdayîşo tewr biheybet ê seserra  21. ame pêramotene. Dimayê şerê 134 rojan Kobanê ame azadkerdene. 15’ê Elule ra heta 24’ê Çele tewr tay 600 şervanê YPG û YPJ’jî şehîd bîyî. 26’ê Çele ya 2015’î de Kobanê de vera çeteyanê îşxalkaran merdimîye ser kewt.

Ronayîşê QSD’yî

8 tabûrê eskerî yê ke Sûrîya de faalîyet kenê semedê yewbîyayîşî 2015 de kombîyayîşêk viraşt û qerarê ronayîşê QSD’yî girewt. 15’ê Teşrîna Verêne de YPG û YPJ zî te  bi tewrbîyayîşê Hêzanê El-Senadîd, Hêzê Yewîya Tûgayanê El Cezîra, Koalîsyonê Ereban ê Sûrîye, Meclîsê Eskerî yê Sûryanî, Ceyş El-Siwar û Odaya Çalakîye yê Volkanê Firatî  Hêzê Sûrîye ya Demokratîkî (QSD) ame ronayene. QSD’yî Vakûr û Rojakewtena Sûrîye de Hol  ra heta Şedadê, Minbic ra heta Tebqa û heta Reqa herêmê ke binê îşxalê DAÎŞ’î de bî xelisnayî. 6’ê Elul a 2018’î de Îdareyê Xoserî yê  yê Vakur û Rojakewtena Sûrîye ame îlankerdene.

Rolê Cinîyan

Şorişê Rojawanî heman wextî de sey ‘’ Şorişê azadîye yê cinîyan’’ tarîx de cayê xo girewt. Şoriş hetê îdeollojîk û pratîkî ra rayberîya cinîyan de bi. No seba şiroşê cinîyan ê dinya bi çîqêk û rota.

Vera Şoriş û Kurdistanî Hêrişî Dewam Kenê

Kurdî bi serkewtişê vera çeteyanê DAÎŞ’î dinya de ameyî teqdîrkerdene. Dewleta Tirkî çar leteyanê Kurdistanî de hêrişanê xo domnena. Dewleta Tirkî bi hemkarîya PDK’yî vera Başûrê Kurdistanî hêrişê îşxalkarîye rê dewam kena. Hêrişan de sivîlî yenê hedef girewtene.