Dadîya Rozerîne Çukur: Wa dejê Sûrî mero vîrakerdene

Fahrîye Çukura ke kênaya ci Rozerîne Çukur Sûr de hetê hêzanê dewlete ra ameye qetilkerdene, vat: ''Ma wayîrê herre û nasnameyê xo vejîyenê. Xetayê ma çîyo? Ma zaza yê, kurmanc ê aye ra? Seba ke ma kurd ê ganî ma bimirê?''

Rozerîne Çukura 17 serrî  8ê çeleyê 2016î de qezaya Sûrî ya Amedî wextê qedexeyê tebervejîyayîşî de  hetê hêzanê dewlete ra ameye qetilkerdene û cenzaya ci 5 aşmî dima ra dîyaye keyeyê ci. Dewaya Rozerîne Çukur de ame vatene ke taqîbkerdiş hewce nêkeno û heme muracatê mehkemeyanê berzan ameyî redkerdene. Komîsyonê Huqûqî yê Şubeyê Komeleya Heqanê Merdiman ê Amedî yo ke paştî dano keyeyê Çukurî, badê redkerdişê muracatan seba ke heqê cuya ameyo binpaykerdene 18ê kanûna 2020î de muracatê Mehkemeya Qanûnê Bingeyî kerd. Mehkeme muracat qebul kerd û Wezîrîya Edaletî ra waşt wa fîkrê xo vajo. Wezîrîya Edaletî vato ''fermanê nê kiştişî goreyê huqûqî'' ameyo caardene û îdîa kerd ke ''binpaykerdişê heqê cuya'' çîn o.

Dadîye Fahrîye Çukura ke Ajansê Mezopotamya rê qisey kerd, ard ziwan ke înan derheqê mirnayîşê kênaya ci de hetê huqûqî ra netîce nêqirewto û vat: ''Hinda dewayan rê bawerîya ma çîn a. Kênaya mi qictîya xo de ameye qetilkerdene.  Rozerîne hema wendekara lîse bî. Hêvîya ma bî, embaza ma bî. Rozerîne her kesî rê hetkarî kerdêne. Pabesteyê herra xo bî. Memleketê xo bî,  dewa xo ra zaf heskerdêne. La Sûr semedê ci cayêko zaf cîya bi. Emrê xo Sûr de ravêrna. 7 serrî qedîyayî, ma kewtê serra 8ine dejê ci hema sey roja verêne yo. Mi tewr peynî de kênaya xo şawite mekteb, ez camî ra pêra dima ewnîyaya û kênaya mi hinda anêgêraye keye. Ma eşnawit Sûr bîyo a ez û babîyê ci ma şîyî. Înan vat saete 16. 00 qefilyeno la 14.00 de qefilya.  Ma vejîyayî la kênaya mi ûca mende. Aye hîkaye nuştene û ameyêne mi rê qala ci kerdêne.  Ma pawit ke wa Rozerîne bêro, ma zaf pawit la nêameye.''

Fahrîye Çukur vat: ''Nîşandaranê tujan kênaya mi qetil kerd. Gama ke mi şehadetê kênaya xo eşnawit ez vazdaya Sûrî. Ez ginaya erdî ro, mi maneyê xo şikit. Her ray verê ma girewtêne, tifing dartêne ma. Ma muracatê her cayî kerd la çewî vengê ma nêeşnawit. Şehadetê kênaya mi ra hîrê rojî cuwa pê ma mezelê aye kend. Semedê girewtişê cenaza ma vîst rojî grevê vêşanîye kerd. Ma serê vewre varayêne. Dima şilî varayî. Nê qedîyayî vilikan akerd, hamnan ame ma heme cenazayê xo nêgirewtî, nêdayêne. Wextêk dima ra cenazayî dîyayî. Verî cenazaya Ramazanî daye û hîrê rojî cuya pê cenazaya Rozerîne ameye dayene. 6ê hezîrane de cenazaya Rozerîne dîyaye. A zî têna este bî. Qicê ma yê ke kuçeyanê xo de kay kerdêne mirnayî. Na herra ma ya. Ma tîya bîyî û tîya bîyî pîl. Qey qicê ma kiştî, inkey senî vanê delîl çîn ê? Ez heme merdiman ra persena: destê xo bidê serê wîjdanê xo û vajê qey înan kênaya mi mirna? Hem zî sey hedefî sereyê ci ra da piro. Pê yew guleyî. Ma se kerd?''

Fahrîye Çukur wina dewam kerd: ''Xetayê ma çîyo? Ma zaza yê, kurmanc ê aye ra? Seba ke ma kurd ê ganî ma bimirê? Merdim herra xo paweno û wayîrê xo nasnameyê xo vejîyeno, no xeta nîyo. Sûr de mal û milk pîya bedenê merdiman kerdî Çemê Dîcle. Ma çem  de dest wasilê meyîtan dîyî. Sûr de hema 7 cenazayî est ê û aqibetê înan nîno zanayene. Sûr de feqir fuqarî vetî vêşan têşan verdayî. Herinda ci de vîlayî viraştî. Hema vizêr yew mexdûr keyeyê mi de bî. Verî Sûr de keyeyê ci yo hîrkat biri la inkey çîyêkê ci çîn o. No zulm senî do bêro vîrakerdene? Ma do çirey xo vîr ra mekerê. Ma rê îxanet kerd, zulm kerd. Extîyarî, feqîrî û qicê ma ûca qetil kerdî. Dima zî vanê 'ma terorîstî kiştî' şima qicanê kamî rê vanê terorist? Dewaya Rozerîne semedê me her çîyî ra muhîm a. Na dewa do heta qiyamet dewam bikero.

Wa  bêrê ma hesab bidê kam heqdar o.  Merdim senî eşkeno dejê Sûrî xo vîr ra bikero? Wa çew xo vîr ra mekero, çîyo ke ewro ame mi ser siba beno ke  keso/a bîn/e nê dejî bianco.  Bêrê ma bibê yew, paştî bidê yewbînan. Wa çew Sûrî xo vîr ra mekero û mavajo 'mi rê çi'. Wa meşorê Sûr de pîknîk mekerê. Ez nê qebul nêkena.  Ûca gonîya Rozerînan rişîyaye. Tewr peynî de cenazaya Hakan Aslanî badê 7 serran zereyê yew tewreyî de ameye dayene. Merdim nê senî xo vîr ra keno?''

Goreyê Raporê qexeyê tebervejîyayîşî yê wextê 2015-2020î yê Komeleya Teqîpkerdişê Barkerdişî  (Goçiz-Der)  11 bajar, 52 qeza, 534 mehla,426 dewe û 347 dewekan de  439 reyî qedexe ame îlankerdene.  Goreyê donayenaê Weqfê Heqanê Merdiman ê Tirkîya  (TİHV) mabênê 16ê tebaxa 2015î  û 18ê adara 2016î de tewr tay 310 sîvîlan dinyaya xo bedilnaye û tewr tay 1 mîlyon û 809 kesan bar kerd.