Rîyê nêzdîbîyayîşê NY’yî ra Şengal de rîskê qetlîamî dewam keno

Hêrişanê qirkerdişî yê vera Êzidîyan 5 serrî xo dima verdayî. Neteweyê Yewbîyayeyî (NY) rixmê vengdayîşê dezgehanê xo hema nê hêrişî sey qirkerdişî nas nêkerd. Serekê Meslîsê Şengalî yê Dîaspora Îgrekî vat no tewirê NY'yî vernîya qetlîamenê neweyan akeno.

Êzidîyê ke 74 rey raştê qetlîman ameyî, reya peyêne raştê hêrişê qirkerdişî ameyî. 3’ê Tebax a 2014 de çeteyanê DAÎŞ’î waşt ke rîyê îtîqat û nasnameyê înan ra Êzidîyan çîn bikerê. Çeteyanê DAÎŞ’î verê çimanê heme dinya de hêrişê Şengalo ke binê kontrolê Başûrê Kurdistanî de yo de kerd. Hêrişê qirkerdişî de qetilkerdiş qîm nêkerd, çeteyan cinîyî remnayî bazaranê koleyan de rotî. Serrgêra 5’ine ya hêrişê qirkerdişî yê çeteyanê DAÎŞ’î yê Şengalî de  Êzidîyî û dostê înan  wazenê ke no hêriş sey qirkerişî bêro name kerdene û berpirsîyarê ci mehkemayanê mîyanneteweyîyan de bêrê muhakemekerdene. Neteweyê Yewbîyayeyî (NY) û  hêzanê neteweyîyan heta nika gamêk nêeşta.

2015 de Konseya Heqanê Merdiman ê NY’yî goreyê raporo ke destê înan de bi da zanayene ke vera Êzidîyan sucê merdimîye ameyo kerdene û vat nê sucî sey qirkerdişî eşkenê bêrê namekerdene û Konseya Asayîşî ya  NY’yî ra waşt ke derheqê babete têbigêro. Rixmê naye gamêk nêameye eştene. Vera nê tewirê Konseya Asayîşî NY’yî Konseya Heqanê Merdiman ê NY’yî serra 2016’î de reyna raporêk eşkera kerd û ard ziwan ke DAÎŞ’î vera Êzidîyan hêrişê qirkerdişî kerd û veng da hêzanê mîyanneteweyîyî ke wa berpirsîyaran vejê werte. Serrgêra 3’ine qirkerdişî de konseye reyna derheqê babete eşkerayîyêk daye û waşt YN û hêzê mîyanneteweyîyî nê qewimîyayîşî sey qirkerdişî qebûl bikerê.

Dimayê xebatanê dezgehanê Êzidîyan ê Ewropa, Parlamentoyê Ewropa  4’ê Sibat a 2016’î qetlîamê Şengalî girewt rojdemê xo û parlamentoyî no sey qirkerdişî qebûl kerd la pratîk de çîyêk nêame kerdene. Êzidîyî bi waştişê Şengal rê statuyê xoserî  û naskerdişê qirkerdişî kewenê serrgêra 5’ine ya qirkerdişî.

Serekê Meclîsê Şengalî  ê Dîaspora  Fîkret Îgrekî derheqê babete de qisey kerd. Îgrekî bale atne ke NY’yî heta nika tewirêko zelal nêgirewto û vat: ‘’Bêvengîya a roje hema dewam kena. Rixmê hemê pêvînayîşan, vengdayîşan sere de NY hêzanê mîyanneteweyîyî darbê Êzidîyan nêpiştî. Rixmo ke hendê raporî ameyî eşkerakerdene  NY naskerdişê qirkerdişî ra rema û no qebûl nêkerd.  Dêjê ma hema sey vizêr ê. Ma wazenê ke hêrişê vera ma sey qirkerdişî bêrê naskerdene û berpirsîyarî bêrê cezakerdene. NY, Konseya Ewropa û Parlamantoyê Ewropa heta nika bi nameyê Êzidîyan tayî dezgehan rê hetkarî kerd la Şengal rê hetkarî nêameye kerdene. Heta nika qey heyetêk Şengal rê nêma şawitene? Seba wedartişê mexdûrîyetê nê şarî qey gamêka pratîke nêameye eştene?

Temmuz a 2018’î de Konseya Ewropa qerar girewt ke heqê şarê Şengal û herêma Nînova esto ke xo bi xo îdare bikerê la seba naye çîyêko pratîk nêkerd. Reyna goreyê qanûna Iraqî zî şarê  ke binê tehlukeyê qetlîamî de yê eşkenê xo bi xo îdare bikerê. Rixmê naye hêzê û dezgehê rojawanî  nêşî hukmatê Bagda serê ke statuyê xoserî yê Şengalî nasbikerê. Ewro Şengal de tehlukeyê qetlîamî dewam keno. Hem hêzê Iraqî hem zî ê Haşdî Şabî ûca estê. Reyna tehdît û hêrişê Tirkîya yê vera Şengalî zî mesajê qetilkerdişê şarê ma danê. Eke NY û hêzê mîyanneteweyîyî tewirê xo mebedilnê do qetlîamê neweyî bêrê kerdene. Ma reyna veng danê NY’yî û hêzanê mîyanneteweyîyî wa 3’ê Tebaxe sey Qirkerdişê Êzidîyan nas bikerê û statuyê xoserî yê  Şengalî nas qebûl bikerê.’’