Sakîne Cansize (Sara) ronayîşê PKKyî yê serra 1978î ra heta cuya xo vîndî kerde cinîya mîlîtane ya teke bîye ke bêvindertiş û bi hawayêkê aktîfî mîyanê fealîyetanê organîzasyonî de ca girewt. 9ê Çile 2013 de pîya bi temsîlkara KNKyî ya Parîsî Fîdan Dogane (Rojbîn) û Leyla Şaylemeze (Ronahî) netîceyê suyîqestî de amî qetilkerdene. Ma derheqê aye de endama Koordînasyonê KJKyî Besê Erzîncane dir roportajêk kerd û şima dir pare kenê:

Erzîncane nê vatî: “Embaze Sara serkêşa Têgêrayîşê Azadîya Cinî ya. Cuya aye ma rê bena roşnayî û hêz dana ma. Ez serra 6. ya şehadetê embaze Sara de aye bihurmet bi vîr ana. No qirkerdiş şaristanê Parîsî de hetê endamanê dewleta Tirkî ra ame kerdene. Ez nê qirkerdişî bi nefret şermezar kena. Xusûsîyeto tewr bewlîkerde yê Sara zerrî ra bîyayîşê aye, sadeyî û xozayîya aye bi. Soriş û sosyalîzmî rê zî bawerîya aye pîl bî.

'AYE GIRÊDAYÎŞÊ XO YÊ BI RAYBERÎYE QE NÊKERD VÎNDÎ'

Bawerî û heskerdişê embaze Sara ya bi Rayberîye xeylî cîya û xurt bî. Seba ke cinîya ewilêne bî ke ronayîşê PKKyî de ca girewtibi û zîndanê Amedî de hemverê îşkenceyanê dewleta Tirkî de xover dabî Rayberîya ma ercêko pîl dayêne embaze Sara. Aye zî vatêne ‘Rayberî cinîyan rê tim hêz da û wextanê zoran de înan rê bi hetkar.’ Eslê xo de têkilîya mabênê embaze Sara û ya Rayberîya têkilîya êya bi cinîyan a. Têkilîya Rayberîye û cinî xeylî cîya ya, saxlem a û nêrijêna. 

'MABÊNÊ ÎNAN DE EŞQÊKO PÎL Û HEMRAYÎYE ESTBÎ'

Hetêk ra têkilîya Rayberîye û cinîyan de eşq, hurmet, bawerî û girêdayîş esto, hetêna ra zî na têkilîyêka şerî ya. Ganî kes têkilîya mabênê embaze Sara û Rayberîye wina biercno. Mabênê Rayberîye û embaze Sara de hem eşqêko pîl û hemrayîye estbî û hem zî şerêko pîl estbi. No şekilê têkilîye azadîkerdox, berzkerdox û vurnayox bi. Na heman wext de têkilîyêka cîyaye ya eşqê hemrayîye bî. 

Embaze Sara zaf xozayî bîye. Seba çarekerdişê problemanê embazan cehdêko pîl dayêne. Aye dir xusûsîyetê serkêşîye yê xozayî estbî. Pakîye rê xeylî dîqet kerdêne. Sertanê tewr zehmetan de zî fek pakîye û nîzamî ra vera nêdayêne. Her serê sibayî spor kerdêne. Cuya xozayîye ra zaf hes kerdêne. Karakterê aye xeylî parekerdox bi.

'HEMVERÊ FEHMANÊ TRADÎSYONKÎYAN Ê CAMÊRDAN DE REAKSÎYON RAMOTÊNE'

Aye tim merdiman goşdarî kerdêbe û dima ra perspektîfî dayêne. Mabênê hemrayan de cîyakarî nêkerdêne. Embazanê ciwanan dir hîna nizd ra eleqedar bîyêne. Derheqê mucadeleyê azadî û hişmendîya cinîyan de eleqedarîyêka aye ya xusûsîye estbî. Na babete de xeylî hesas bîye. Tewr zaf zî hemverê zihnîyeto serdest û tradîsyonkî yê camêrdî de reaksîyon ramotêne. Xeylî sosyale bîye û hes kerdêne ke merdiman dir têkilî virazo. Eke çîyêk de îkna nêbîyêne çirey qebûl nêkerdêne û mucadele dayêne. Bi nê hetê xo cuya embaze Sara tim pêrodayîşêk bi.

Dimayê qirkerdişê Parîsî sere de şarê Kurdî heme dinya embaze Sara hîna nizd ra nas kerde. La xusûsen zî cinîyê sosyalîst û femînîstî yê dinya karaktero şorişgêr ê embaze Sara ewro hîna rind nas kenê. Ganî ma zî cuya aye ra dersan vejê. Eke kesêk kitabê ‘Cuya mi tim pêrodayîş bi’ yê embaze Sara biwano do cuya aye hîna rind fam bikero.   

'ÇÎYO KE EMBAZE SARA KERDIBI SERKÊŞE TEWIRÊ AYE YÊ CUYE BI'

Kitabê ‘Cuya mi tim pêrodayîş bi’ yê embaze Sara mucadeleyê aye yê heta serra 1997an qal keno. Yanî 16 serrê mucadeleyê aye tede  çinyo. Na yewe ra ma eşkenê vajê ke kitab nîmcet mendo. La rixmê nê de zî hîkayeya aye ya 39 serranê cuya aye bi mucadeleyî pir a.

Aye qalibê cuye yê zihnîyetê camêrdî û nizdbîyayîşê camêrdî yê mulkkerdişê cinî çirey qebûl nêkerdêne. Bi bawerîyêka û qerardarîyêka pîle aye rayra şîye. Şexsê azadîye karakterê xo de bica ard. Na yewe ra seba cinîyan  bîye serkêşe.

Rojêk ma pîya bi embazanê ke Rojhilat ra ameybî tewrê kombîyayîşî bîyî. Kombîyayîş 3-4 rojî dewam kerd. Sporê serê sibayî de gama ke ma volta eştêne aye veng da mi û vat: “Ya embaze Besê nê embazê ma yê Rojhilatijî ma rexne kenê vanê şima tim Tirkî qisey kenê. Ma tîya ra tepîya Tirkî qisey nêkerê, Kurdkî qisey bikerê.” Tavilî a game ra tepîya aye qiseykerdişê xo bi Kurdkî domna.   

'GAMA MI KITABÊ AYE WEND EZ ZAF MUTESÎR BÎYA'

Ê sohbetî de bi aksanê Zazakî Kurdkîyêka nîmcete qisey kerdêne. Ge-ge zereyê mi ra bi Kurdkîya ci huyayîşê mi ameyêne. Reyêk tay mendibi ke ez biveng bihuyî la seba ke babete hesase bîye mi xo tepişt û gaz da lewanê xo ro û bîya hakimê xo. Eslê xo de Kurdkîya mi zî tam nêbîye. Ma her diyan zî nêeşkayêne xo îfade bikerê. La ma biînad qiseykerdişê xo yê Kurdkî domna. Dima ra ma her di zî huyayî. La embaze Sara kombîyayîşê xo yê peyênî hendî bi Kurdkî viraştêne. Kurdkîya ci nê wextanê peyênan de xeylî aver şîbî.

Serra 2009 bi. Kitabê ‘Cuya mi tim pêrodayîş bi’ yê embaze Sara kewt mi dest û mi ci ra vat ez do biwanî. Aye zî vat “Rind o, biwane.” Mi kitab leze wend. Gama mi kitab wend mi fam kerd ke aye wayîrê hêz û îradeyêkê pîlî ya. Rayraşîyayîşê xo yê şorişgêrî de zaf biqerar bîye. Dimayê qedînayîşê kitabî ra ez şîya verê embaze Sara û mi fikrê xo derheqê kitabî de aye rê vatî. Aye zî vat: “Tespîtê to cîya yê, ti bihêz şîrove kena. La xeylî kesê bînî yê ke wanenê vanê ‘wax ti çi cuyêk ciwîyaya?’ Mi rê wina feodal nizd benê.” Dima ra ma derheqê kitabê aye de munaqeşe kerd. Embaze Sara dir embazî kerdiş û pîya ciwîyayîş xasek o. ''