Nika Sûrîye de meseleya Îdlîbî senî yena çareser kerdene, naye ser o munaqeşe beno. Surîye û Rûsya seba ke çeteyan Îdlîb ra bivejî, amadekarîya operasyonî kenê. Tirkîya zî vera nê operasyonî de vindena û bi ereyvistişê operasyonî wazena ke çeteyanê xo şerî rê amede bikera. Bi no qeyde wazena ke bi Sûrîye û Rusya ra holêr pozîsyonêk de bazarîye bikera. Qet şik çin o ke îqtîdarê AKP bazarîya xo de tesilî reyna kurdan keno rojeve. Çimkî Sûrîye de qezenç destvistişê kurdan seba îqtîdarê AKPyî terso tewr gird o.

Xora Heleb ra vetişê çeteyan û Îdlîb de bicakerdişê înan ameyeyî de do seba nîşan danî. Rûsya yan bi destê Tirkîya nê çeteyan kerdêne bêtêsîr yan zî Tirkîya bi Rûsya û Sûrîye ameyêne têrî. Her ca ra kiriştişê çeteyan yê Îdlibî seba ke ûca giredayeyê Tirkîya bibo nêame kerdene. Belkî Tirkîya seba tayê bazaranê bînan kerdêne pêser, la Rûsya û Sûrîye bi komkerdişê çeteyan girewtişê dormeyî kerdêne hedef. Rûsya û Sûrîye hende lez nêpawitêne la Tirkîya bi sebebê krîzê sîyasî û ekonomîke ver operasyonê Îdlîbî eşte rojeve.

Tirkîya polîtîkaya Sûrîye de heta ke yew cayo tesirin dest nêfîno, nêwazeno Îdlîb caverdo. Bi kontrolkerdişê Cerablûs, Bab, Efrîn û Îdlîbî hesabê bazarîya têsîrin kerdêne û waştêne ke bibo aktorêko gird yê sîyasetî. La nika waştişê Îdlîb ra vetişê çeteyan hesabê Tirkîya pûç vejeno. Tirkîya vera Rûsya de bêquwet a. Rûsya tengayîya Tirkîya şuxilnena, tayê îmkanan dana ci û wazena ke Îdlîb ra çeteyan vejo.

Tirkîya nika Îdlîb de yew tengayîye de ya. Heçiqas ke Tirkîya paştîya Amerîka û Ewropa gêna, la bi hawayo hol zana ke nêşkena Îdlîb de bimana. Cok ra hesabê ‘ez eşkena vera Îdlîbî de çi ewja ra biqerfna’ kena. No semed ra yo ke vera operasyonê Îdlîbî de nêvindena. Goreyê zanayîşo ke kewto ma dest, Tirkîya vera Îdlîbî de cayo ke macirê efrînîjî tede ameyî bica kerdene, nê cayî wazena. Cayo ke ci ra Til Rifat û Şehba vajîyeno, wazena. Bi no qeyde Tirkîya hedef kena ke Cerablûs, Bab û Efrîn de cayê xo bigîro binê temînatî û Minbicî ser o zextanê xo bizêdno. Îxtîmal esto ke Tirkîya û Rûsya kurdan ser ra bazarîya lêmine bidê ramitêne.

Qet şik çin o ke na pêşnîyazê Tirkîya hetê Rûsya ra bi rehetîye nîna qebul kerdene. Eke wina yew çî bibo, binatê Rûsya, Sûrîye û kurdan bi temamî qêdîyeno. Polîtîkaya bikarardişê kurdan zaf lêmin û xirabin a. Peynî de zî na polîtîkaya lêmine dana wayîranê xo ro. Eke çîyê ke Rûsya Efrîn de kerdo, Şehba de zî bikero, o wext çîyê ke hesab de çin î, do bivejyî rastê. Eke Rûsya û Sûrîye bi no hawa nizdîyê kurdan bibî, ê vinî kenê.

Rûsya Efrîn de kurdan reyde têkilî ronaye, Tirkîya tersnaye û zaf cayan de politikaya bi destê Tirkîya vetişê çeteyan domnaye. Qaso ke aseno Rûsya kurdan reyde Îdlîb de operasyonêko ortax ana rojeve û mabênê rejîm û Federasyonê Vakurê Sûrîye de pêvînayîşan dana kerdene û bi no hawa Tirkîya ser o zextan kena. Eke Îdlîb de kurdan ser o yew peymanêko lêmin bêro viraştene, o wext nîyetê raştî yê Rûsya û Sûrîye vejîyenê raste.

Bêşik o ke ma têna eşnawitişê çîyêkê înan ser o wina nêvanê. La seke ma va, na rey Rûsya nêşkena bi hawayo rehet bazarîyêka lêmine rona. Çimkî eke vajo ez çeteyê ke hetê leşkerî û sîyasî de binkewtî bê problem ewja ra veja, o wext do Sûrîye de bikewa tengayîyêka tewr girde. Herhalde no tercîh seba înan zî hol nîyo. La sîyaset de ge-ge çareserîyê demkî yenî tercih kerdene. Eke no eşnawitiş raşt bo ganî nêyî ser o bêro vindetene û hêzê Federesyonê Vakurê Sûrîye nê kayan teşhîr bikerê û bixeripnê.

Seba Tirkîya rewşa çeteyê ke înan reyde têkilî ronena, muhîm nîya. Xora seba ke Şorişê Rojawanî tepîya bîşêro û polîtîkaya Sûrîye de tesîrin bibo, na hemkarîye awan kerdbî. Cok ra nika têkilîya ke aleyhê kurdan a bivejîya raste, Tirkîya eşkena çeteyan ca verda. Xora çeteyî seba nêyî weye kerdbî.

Ganî ma na raştîye zî biyarî ziwan ke; Îdlîb cayo ke probleme Sûrîye tede benî gire nîyo. Îdlîb ra vetişê çeteyan nîno manaya qedîyayîşê şerê Sûrîye û çareserkerdişê meseleyanê Sûrîye. Çeteyî hetê Tirkiya ra bîyî weye û ameyî şuxilnayene. Kurdî û şarê Vakurê Sûrîye bi tekoşîneko xurt zorê DAIŞî berdî. Kurdî hêzo tewr birexistine yê Sûrîye yê û ameyeyê Sûrîye de bi şarê Vakurê Sûrîye do rolêko tesîrin kay bikerê. Eke rejîm sey verê têbigêro, Sûrîye de çîyêk nîno bedilnayene û reyna agêrîyeno sere. Tena kurdî nê, erebê ke cayê înan de rejîm hakim o zî na rewşe qebul nêkenê. Nê hetî ra vatişê ‘Îdlîb ameyeyê Sûrîye safî keno’ xapênayîş o. Çeteyê hemkarî ke Tirkîyaye weye kerdî, rewşa înan ameyeyê Sûrîye safî nêkeno. Xora ê hêzê vînîkerde yî. Xeyle cayan ra ameyî arê dayene. Tirkîya tena înan sey hêzo sîyasî şuxilnena, sewbîna yew mana û erjê înan çin o.

Nika Federasyonê Vakurê Sûrîye pêroyîya şarê Sûrîye temsîl keno. Eke nê hêzî çinêbîyênê, rejîmê Sûrîye payra nêvindetêne. Ti kesî bi hêzê xo yo leşkerî nêşkayêne zorê DAIŞ û çeteyanê bînan bîşêrê. Xeta îdeolojîk û polîtîke ya hêzê şorişgerî yê Rojawanî de Projeyê Sûrîyeya Demokratîke têsîrê ê hêzan şikna. Wexto ke nê hêzê ke hemleyê sîyasî û îdeolojîkî hêzê sîyasî û îdeolojîkî yê jêhatêr reyde ameyî têrî, enerjîya xo vînî kerdî. DAIŞ û El Nûsra vera pardîgmaya Rayber Apoyî û projeyê Rojhelatê Mîyanênî yê Demokratîke de vinî kerdê. Coka Sûrîyeya newe hetê hêzanê Federasyonê Vakurê Sûrîye ra bi erjanê demokratîkan yena awan kerdene. Projeyo ke Rûsya, Amerîka, Sûrîye, Îran û heme şarê Sûrîye pê bikerî, projeyê xeta neteweya demokratîke ke hetê Federasyonê Vakurê Sûrîye eşto pratik o. Eke Sûrîye û Rûsya naye nêvînê, o wext ê ewil xo xapênenê.

Eke Rûsya û Sûrîye wazenê Îdlîb de kurdan reyde têbigêrî, ganî bi hawayo raşt nizdîyê kurdan bibî. Seba xo çeteyanê Îdlîbî ra xelisnayîş, îstîkrar û ameyeyê Sûrîye, rayîro tewr raşt bi kurd û Federasyonê Vakurê Sûrîye reyde pêkerdişêko demokratîk o.