ÎHD: Kurdîstan de îşkence zêdîyayo

ÎHDyî raporê xo yê 6 mengan ê Vakurê Kurdîstanî eşkera kerd. Goreyê raporî Kurdîstan de îşkence û binpaykerdişê heqan zêdîyayî.

Komeleya Heqanê Merdiman (ÎHD) a Amedî banê komele de raporê binpaykerdişê heqan ê 6 mengan ê Vakurê Kurdîstanî eşkera kerd.

Rapor hetê Hetkara Hemserekanê ÎHDyî Rahşane Bataray Saman ra ame wendene. Samane ard ziwan ke 6 menganê verênan ê 2021î de binpaykerdişê heqan bi hewayêkê sîstematîkî zêdîyayo.

Samane vat: ''Rîyê polîtîkaya hêrişkare ya îqtîdarî ra her hetî ra binpaykerdişê heqan zêdîyenê. Vera sîyasetmedaranê kurdan û pawitoxanê heqî polîtîkaya zextî yena rayraberdene. Tewr peynî de dewaya qefilnayîşê HDPyî rojdem de ya. Xora pê polîtîkaya qeyûman a ke yeno cehdkerdene ke bibo mende îradeyê şarî yeno xespkerdene. Sebebo tewr pîl ê zêdîyayîşê zext û îşkenceyî bêcezaverdayîşê sûcdaran o.''

Samane bale ante tecrîdê serê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî ser û vat: '' 2019î ra nata avûkatê Ocalan û tepişteyanê bînan ê Îmraliyî nêeşkenê pêvînayîş bikerê. Zîndanan de vera tecrîd û binpaykerdişê heqan ê tepişteyan grevê vêşanîyo ke dest pêkerd roja 270. de yo. tecrîd goreyê huqûqî nîyo û ganî Wezîrîya Edaletî cade nê caardişî vindarno.''

Binpaykerdişê heqan hetê Temsîlkarê ÎHDyî Abdullselam Inceorenî ra wina ameyî rêzkerdene:

''Hêrişê hêzanê asayîşî de 1 kesî dinyaya xo bedilnaye û 6 kesî birîndar bîyî, bi îdîaya xo kişti zîndanan de 2 kesan dinyaya xo bedilnaye û kesêk zî birîndar bi, reyna bi eynî îdîa 8 leşker û polîsan dinyaya xo bedilnaye. Îdarekarkê partîya sîyasîye,1 rojnameger û 5 xebatkarê weşîye netîceya hêrişî de birîndar bîyî. Xeta sînorî de kesêk ame kiştene û kesêk zî xeniqîya. Teqayîşê mayînî 2 domanan û 1 camêrdî  dinayaya xo bedilnaye û  1 doman zî birîndar bi.  5 domanî, 28 cinîyî û 3 camêrdî bi hewayêkê şikdarî merde ameyî vînayene.

5 bajaran û 19 qezayanê înan 7 rey sey herêma asayîşê taybetî ameyî îlankerdene. 2 bajarî û 8 qezayanê înan de 130 dew û taxan de 8 rey qedexeyê tebervejîyayîşî ame îlankerdene. Keyeyêkî  rîyê zextê qorîcîyan ra dewa xo ra bar kerd.

12 cinîyan xo kişt, 2 cinîyan xîret kerd ke xo bikişê. 18 cinîyan netîceya şîdetê zereyê keyeyî de dinyaya xo bedilnaye û 10 cinî zî birîndar bîyî.17 cinîyî raştê hêrişê cinsî ameyî. 5 cinîyan netîceya hêrişê komelkî de dinyaya xo bedilnaye. 12 cinîyî neteîceya hêrişî de birîndar bîyî. 9 cinîyan rê fuhuş ame ferzkerdene û yew cinî zî raşte remnayîşî ameye.

6 domanan xo kişt, 2 domanan netîceya şîdetê zereyê keyeyî de dinyaya xo bedilnaye û 10 domanî zî birîndar bî. 11 domanî raştê hêrişê cinsî ameyî. 2 domanî netîceya şîdetê komelkî de dinyaya xo bedilnaye 3 domanî zî birîndar bî. Domenêk ame remnayene û raştê hêrişê cinsî ame.

Tewr tay 42 kesî nezarat de raştê muameleyê xirabî ameyî. 54 kesî zî teberê nezaret de raştê îşkence û muameleyê xirabî ameyî. Kesêk hetê qorîcîyan raştê muameleyê xirabî ame. 50 tepişteyî raştê îşkenceyî ameyî. 5 kesî hetê hêzanê dewlete ra ameyî tehdîtkerdene ke ajanîye bikerê.

21ê înan domanî 992 kesî ameyî destbendkerdene. 161 kesî ameyî tepiştene. Derheqê kesêkî de qerarê hepsê keyeyî ame dayene. 739 sereştişê keyeyan û cayanê karî ameyî kerdene. Çarçewa 14 cipêrsayîşan de derheqê 77 kesan de cipêrsayîş dîya destpêkerdene. 39 kesan rê dewa ameye kerdene. 28 dosyayan de derheqê 80 kesan de cezaya hepsî û pereyî ameye dayene. 7 banê partîyanê sîyasîyan, 2 komelî û banê şaredarîye raştê hêrişê û sereştişî ameyî. Hêzanê asayîşî  mudaxaleyê 12 kombîyayîşanê teberî kerd.  33 rey qerare qedexeyî ameyî îlankerdene.

67 tepişteyî bîlasebeb ameyî surgunkerdene. 13 tepişteyî raştê binpaykerdişê heqê weşîye ameyî.  Tewr tay 4 tepişteyî heqê pêvînayîşî ra mehrum mendî. Derheqê 9 tepişteyan de cipêrsayîş dîya destpêkerdene. Cezaya dîsîplînî dîyaye 105 tepişteyan. Tepişteyêk ame tecrîdkerdene.

12 xebetakaran dinyaya xo bedilnaye 6ê înan zî birîndar bîyî. 104 kesî karî ra ameyî vetene.13 kesî  wezîfeyê ci ra ameyî girewtene û kesêk zî ame îxraçkerdene.

Vera şaredarîyanê HDPyî qeyûman dewam kerd. 2 hemşaredarê qezayan wezîfe ra ameyî girewtene. Yew qeza de qeyûm ame cakerdene. 4 endamê Meclîsê Şeradarî û 4 êdamê Meclîsê Pêroyî yê Bajarî wezîfe ra ameyî girewtene.''