Başarane: Xopawitişo tewr pîl rêxistinbîyayîş o

Vervatoxa Meclîsê Cinîyan ê HDPyî Ayşe Acar Başaran bale ante têkoşînê cinîyan ê rêxistinkerdeyî ser û vat: ''Xopawitişo tewr pîl rêxistinbîyayîş o.''

Di hewteyanê peyênan de di cinîyanê ke hetê mêrdêyanê xo ra şîdet dîyêne semedê xopawitişî mêrdeyê xo kiştî. Meleke Îpeka hem şîdeto fîzîkî hem zî cînskî dîyene Antalya de ameye tepiştene. Nimet Akgun zî Anqara de semedê pawitişê xo û kênaya Alî Akgun karde kerd. Derheqê her di cînîyan de zî hema qerarê sey xopawitişî nêameyo dayene.

Ma derheqê têkoşînê cinîyan ê sera 2021 de Vervatoxa Meclîsê Cinîyan ê HDPyî Ayşe Acar Başaran reyde  qisey kerd.

Başarane ard ziwan ke xeylêk wexto ke Tirkîya de hukm nîno caardene û nê vatî:  ''Sîstemêkê adeletî esto ke vera muxalîfan û cinîyan cîya vera tay hetan cîya têgêreno. Eslê xo de nayî sîstem zî nîno vatene. Yew mekanîzmayo ke goreyê cîns û fîkiryayîşê polîtîkî yê merdiman tewir geno. Xora no çîyêko newe nîyo. Qanûnê ke semedê pawitişê cinîyan rixmê pêkerdişanê mîyanneteweyî nînê caardene. Mexdûrîyetê cinîyan ser o reyna cinî yenê cezakerdene. Hela ke xeberêka kiştiş ya zî tecawuzê vera cinîyan û îstîsmarê domanan vejîyena werte cade semedê pawitişê camêrdan vatişî erzîyenê werte. Kincanê ci ra bigerê heta şew vejîyayîşî teberî tewirê ciwîyayîşê cinîyan ra yeno cehdkerdene ke cinî sey sûcdar bêro ramotene.

Qanûnê semedê pawitişê cinîyan çîn ê la goreyê qanûnê pêroyî zî eslê xo de  rewşanê winayênan de sey mudafaya nefsî ganî bêro destgirewtene. Mesela serebûtê Meleke Îpek de fotografê ke çapemenî de vejîyayî ra eşkerayo ke no xopawitiş o. Rîyê Îpeke ra eşkera yeno vînayene ke senî îşkence dîyo. No dewaya Nahîde Opuz ano vîrardene. Seke yeno zanayene muracatê Mehkemeya Heqanê Merdiman kerdbi û îspat kerdbi ke qerarê pawitişî nêameyo caardene Tirkîya rê caza dayebî girewtene. Yew cinîyêka hem fîzîkî hem cinskî şîdet dîyo nika tepişteya. La Umitcan Uyguno ke badê mergê Aleyna Çakir heme nîşanan o sey şikdarî ramojnayêne xeylêk wext nêame tepiştene.  Tewr peynî de tepişya la dosyaya cîya ra.

Mekanîzmaya winayêne ra çareserkerdişê preblemanê cinîyan pawitiş mumkun nîyo. Rixmê nayî cinîyan serra 2020î de têkoşînî ra peyser game nêeşte. Eke ma heta ewro têkoşîn mekerdêne nika peynîya ma xirabêr bîbê. Îqtîdar her hetî ra hêrişê cinîyan keno. Tewr zaf cinîyê muxalîfî hedefê hêrişan de bê zî eslê xo polîtîkaya şîdetî vera heme cinîyan yena rayraberdene. Coka ma vanê şîdetê vera cinîyan polîtîk o. Bê têkoşînê rêxistinkerdeyî yewna rayîrê ma çîn o. Xopawitişo tewr pîl rêxistinbîyayîş o

Eke ewro rixmê heme polîtîkayanê hukmê camêrdî tay camrdî ceza genê no bi têkoşînê hemparî yê cinîyan bi. Cinîyî vejîyayî kuçeyan, medyaya sosyale de kampanyayî rayra berdî, semedê protestoyê şîdetî raştê şîdetî ameyî la peynî de netîce girewt. Goreyê me serra 2021î de nê têkoşînî do ser bikewê. Ez pê bawer a ke emser tewriş camêrdê serdestî do reyna bin bikewo. Na serre do bibo yew serre ke cinîyî vera heme hêrişan do payra bê, heqanê xo bipawê û cuya newe înşa bikerê.''