1ê hezîrane û îşkenceyo sipî

Xîretê çareserî û haştîye yê Rayberê Şarê Kurdî maruzê konseptê tecrîd û tasfîye yê dewleta tirke bîyêne. Têgêrayîşê Azadîye yê Kurdan serra 2004î de hînî verê biranê neweyan de bi.

Dewleta tirke bi tecrîd û îzolosyonî yê Îmraliyî konseptê pûçkerdiş û tasfîye vist dewre. Dewleta tirke pêşnîyazê çareserî û haştîye yê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî rê çimê xo girewtî û polîtîkaya îmhaya kurdan dewam kerde. Têgêrayîşê Azadîye yê Kurdîstanî de serra 2004î de nîqaşan dest pêkerdbi. Bi taybetî nîqaşêke menga sibate de zereyê HPGyî de dest pêkerd, heta peynîya gulane bîyî xurt.

Konseya Fermandarîye ya HPGyî 28ê gulana 2004î de deklarasyonêk îlan kerd û da zanayene ke adirbirnayîşo ke 1ê êlula 1998î ra nata dewam keno, qedîya, gerîlayî pawitişê pasîfî ra derbazê 'pawitişê aktîfî' benê. HPGyî îfade kerdêne ke leşkerî seba îmhaya gerîlayan yenê û Munzur û Cûdî de operasyonan kenê. Coka ganî ê cewab bidê leşkeranê dişmenî. HPGyî hîşyar kerdêne ke beno ke şer pêro Tirkîya ra do vila bibo.

Deklerasyon de nê çîyî ameyî waştene; tecrîd bêro wedaritene, Abdullah Ocalan sey îradeyê kurdan bêro qebulkerdene, verê çareserîya demokratîke bêro akerdene, artêşa tirke Kurdîstanî ra bêra vetene, Kurdîstan de peynîya rewşa îstîsnayîye bêra ardene, operasyonê vera HPGyî bêrê qedînayene, şîdetê vera kurdan biqedo û sîstemê qoricîtî bêro wedaritene.

Prosesê Hemleya 1ê Hezîrane

Kongreya 2. ya KONGRA-GELî Hemleya HPGyî ya 1ê hezîrana 2004î rayaumûmîya dinya reyde îlan kerde. Hemleya 1ê Hezîrane tarîx de sey 'Hemleya 15ê Tebaxe ya 2.' ca girewt. Gerîlayanê HPGyî vera kerdişanê tecrîdî çarçewa 'Heqê Pawitişê Meşrûyî' de çalakîyî kerdî.

2001 ra heta 2003 hêzanê HPGyî perwerdeyê teknîk û leşkerî dîyî û bibî profesyonel. Artêşa tirke vera HPGyî bi giranî bin kewtêne. Ê rojan de Rayberê Şarê Kurdî zî modelê xo yo newe amade kerdêne. Projeyê Konfederalîzmê Demokratîkî 21ê adara 2005î de Newroza Amedî de bi se hezaran kesan reyde ame îlankerdene.

Derbazbîyayîşê Konfederalîzmê Demokratîkî

Konfederalîzmo Demokratîk vera stratejîya bêçareverdayîşî ya dewleta tirke hemleya tewr pîle ya Ocalanî bi. Goreyê Abdullah Ocalanî hîşmendîya netew-dewlete hînî qedîyaye, çareserîye demokratîkkerdişê neteweyan yan Konfederalîzmo Demokratîk o. KONGRA-GELî kombîyayîşê xo yê 4. de proje ser o nîqaşî kerdî û proje bi Peymana Koma Komalanê Kurdîstanî ame qebulkerdene.

Goreyê peymane ganî kurdan dew û kuçeyan de sîstemê komunal û meclîsî awan bikerdêne. KONGRA-GEL zî sey îradeyê şarê demokratîkî yê Konfederalîzmê Demokratîkî û meclîsê raydayîşî ame weçînayene.

Rayberê Şarê Kurdî înîsîyatîf da

Rayberê Şarê Kurdî 11ê gulana 2015î de pêvînayîşê avûkatan de birêka tarîxîye girewte û eşkera kerd ke ey bira şerî zî bira haştîye zî înîsîyatîfê Têgêrayîşê Azadîye yê Kurdan rê verdaye. Ocalanî o çax wina vatbi: ''Mi embazan ra seba haştîye rîca kerde. Ê zî şîyî Başûr û înan tewiro bidîsîplîn û rûmetên mojna. Ez înan fîraz kena. Mi dewlete ra gamêke pawitêne la wina nêbi. Dewlete pabeyê DYA ya, sîyasetê îmha hema zî rojdem de yo.Ez hînî embazan ra çîyêk nêwazena. Wa nameyê mi ser o tênêgerê. Ez pêro biran înan rê verdena. Eke wazenê wa şer bikerê. Eke şima nêeşkenê xo bipawê şer mekerê la eke şima eşkenê bikerê.''

Qanûnê 1ê hezîrana 2005î dewre de yê

Dewleta tirke serrgêra yewîne ya Hemleya 1ê Hezîrane de serra 2005î de 'qanûnê Ocalanî' yanî 'Rejîmê Înfazî yo Biasayîşê Berzî yo Girankerde' na ro. Îqtîdarê AKPyî seba naye qanûnî binî ra vurnayî. Nê 'qanûnê Ocalanî' bi lezî ameyî caardene. Îmrali de dewrê neweyî dest pêkerdêne. Tecrîd û îzolasyon ameyî xurtkerdene, 12 avûkatanê Rayberê Şarê Kurdî rê qedexeyê pêvînayîşî ame dayene, pêvînayîşî ameyêne qeydkerdene û teqîbkerdene, dest nîyayêne notanê avûkatan ser.

Xîretê fatisnayîşê ruh û fîzîkî

Rayberê Şarê Kurdî derheqê nê konseptê neweyî de wina vatêne: ''Nê kerdişî xîretê fatisnayîşê ruh û fîzîkî yo. Nê kerdişî verê çareserî û haştîye gênê û dewamê sîyasetê îmha yê. Mîyanê nê şertan de pêvînayîşî nêbenê. Hînî pêvînayîşî qedîyayî. Ez nê kerdişan protesto kena. No hukmkerdişo bêînfaz o. Beno ke no pêvînayîşê ma yo peyên o.''

Hukmatê AKPyî û Erdoganî bi hawayêkê eşkerayî ardêne ziwan ke no konsept projeyêko newe yê dewlet o. Dewlete mîyanê tecrîdî de tecrîd kerdêne. La MHME de çar û Tirkîya de zî yew dewayê Ocalanî dewam kerdêne.

Qedexeyê kurdkî û nêrazîbîyayîşî

30ê teşrîna peyêne ya 2005î de Mehmet Ocalan û Havva Keser şîyî Îmrali. Wextê pêvînayîşî de Havva Keser bi kurmanckî Rayberê Şarê Kurdî de qisey kerdêne. Selahîyetdaranê dewleta tirke mudaxele kerd ke wa kurdkî qisey nêkerê. Havva Keser zî vat: ''Ez tirk nîya, birayê xo reyde bi ziwanê xo qisey kena.'' Selahîyetdaran reyna vat eke ê kurdkî qisey bikerê pêvînayîş do biqedo. Rayberê Şarê Kurdî zî vat: '' Eke şima kurdkî qisey kenê bêrê eke şima kurdkî qisey nêkenê tewr merê mi mevînê.'' Selahîyetdaranê dewlete rê zî vat: ''Şima nêeşkenê kurdkî qedexe bikerê.''

Abdullah Ocalanî ê pêvînayîşî ra dima venga kurdan da ke seba kurdkî û heqanê kulturelan seferber bibê.

Cezaya verêne ya hucreyî

Nê vengdayîşê ci ra dima dewleta tirke bi bahaneya 'şar serewedaritişî rê teşwîq keno' cezaya dîsîplînî ya 20 rojan daye Rayberê Şarê Kurdî. Ocalanî muracatê Dozgerîya Înfazî kerd la red girewt. 1ê çeleyê 2016î ra dima cezaya ci ya hucreyî ameye caardene Odaya ci ra kitabî, radyo, rojnameyî ameyî vetene û destûr nêame dayene ke şoro odaya hewayî.

Rayberê Şarê Kurdî ceza ra dima 1ê sibate de nê ercnayîşî kerdî: ''Eke ziwanê ma yê dayîke yeno qedexekerdene no qirkerdişêko kulturel o. Ganî çapemenîye de ca bêro dayene na mesele. Ganî dadî û domanê kurdî na babete de waştişanê xo bi vengêkê pîtî bîyarê ziwan. No heqê înan o demokratîk o.''

Ocalan cara odaya yewkesî de binê tecrîdî de bi. Cezaya hucreyî ameyêne manaya 'îşkenceyê sipî'. Nê îşkenceyî bi serran dewam kerd. Heta werteyê 2020î 240 cezayê hucreyî dîyayî ci. A cezaya hucreyî zimistanê 2006î şarê Kurdîstan û gerîlayî zaf hêrsî ra kerdî.

Seba mi memirê

Serrgêra 7. ya Komployê Mîyanneteweyîyî de 15ê sibata 2006î de Endama Komîteya Înşa ya PKKyî û Fermandara YJA-Starî Vîyane Soran tecrîdê Îmraliyî û cezaya hucreyî protesto kerdî û bedenê xo da adirî ver. Çalakîyanê xovêşnayîşî newe ra dest pêkerdbi. Rayberê Şarê Kurdî derheqê mesele de 26ê sibata 2006î de pêvînayîşêk de wina vat: ''Ez nê çalakîyan tesdîq nêkena. Wa xo mevêşnê. Ganî ma biciwîyê. Eke ez bimira zî çew seba mi wa zerar nêdo xo. Ez tîya de mîyanê şert û mercanê tewr zoran de manena la reyna zî xo ver dana. Merg beno ke rayîrê hîna asan o.''