Şaristanê Wanî yê Vakurê Kurdîstanî wayîrê tarîxêkê 3 hezar serrî yo. Şaristanî tarîxê xo de sey kurdan û armenîyan xeylêk şaran rê û medenîyetan rê meymandarîye kerde û keno. Heta Qirkerdişê Armenîyan ê 1915î şaristan de nufus û awanîyê armenîyan zaf bîyî. Qirkerdişî ra dima awanîyê tarîxî yê armenîyan û kurdan bîyî hedefê polîtîkaya wêrankerdişî ya dewleta tirke.

Serekê Komeleya Cigêrayîş, Averberdiş û Pawitişê Berhemanê Tarîxîyan a Wanî (ÇEVDER) Alî Kalçikî derheqê babete de ANFyî rê qisey kerd.

Kalçikî ard ziwan ke qezaya Tûşba de taxê kurdan û armenîyan û sukê înan est bîyê la nê cayî ewro verê çinbîyayîşî de yê. Kalçikî vat: ''Warê Berê Meherî de berhemê bi nuşteyê bizmarî est bîyî la wextê 12ê Êlule de nê berhemî ameyî parçekerdene. Tûşba de hînî berhemê tarîxîyî nêmendê. Selahîyetdaranê dewlete xora Kelaya Wanî kerda xaneyê bazirganan. Xîret yeno kerdene têkilîya mabênê şarî û tarîxî bêra birnayene.

Wan de seba turîzmî cayê muhîmî est ê. Ganî nê cayî bêrê tamîrkerdene. La nênê kerdene. Selahîyetdarê dewlete cografya û xozaya şaristanî nêpawenê. Sere ke Kelaya Wanî ganî bînayê tarîxî û dormeyê Gola Wanî pêrê pawitene û restorekerdene. Herinda ney de bînayî yenê rijnayene û texrîbkerdene. No zî qestî ra çarçewa polîtîkayêke de yeno kerdene. Tîya de çîyo ke aîdê kurdan û armenîyan o, qestî ra yeno çinkerdene.''