Femînîstanê Tirkîya ra Wekîla DEM Partî ya Îstanbulî Ozgule Sakî qalê tarîxê têkoşînê haştîye yê cinîyan kerd.

Ozgule da zanayene ke têkoşînê cinîyan ê seba haştîye xo resneno Yunanê Antîkî û vat: ‘’Dewrê mîyanênî de seba mulkîyetê erdî û sermaye destpêkê dewrê şerê vera cinîyan o. La wextê Şorişê Fransa de cinîyî ancî beşdarê prosesî şerî benê. 1840 de kolonîyanê Amerîka, Fransa û Brîtanya ra 409 delegeyan Konferansê vera koletîye kerd. Mîyanê nînan de cinîyî zî est bîyî. 1849 de Paris de Kongreya Haştîye de Anne Knight pêşnîyaz kerd ke wa seba haştîye û azadîye yewîya cinîyan a mîyanneteweyîye bêra awankerdene.

Şerê Dinya yê Yewinî de prosesê Şorişê Sovyetan de têkoşînê vera faşîzmî yê Ewropa de cinîyan hem bi rêxistinîya xo hem zî bi çalakîyanê xo mîyanê têkoşînêkê xoserî de qiseyê xo vatî.’’

Ozgule ard ziwan ke israrê cinîyan ê seba haştîye ganî tena sey vervejîyayîşê vera serdestîya camêrdan nêro pênasekerdene û mîyanê têkoşînê haştîye de têkoşînê vera burjuvazî û kolonyalîzmî est o. Ozgule vat: ‘’Cinîyî bi mesuldarî têgêrenê û vera kapîtalîzmê partîarkalî têkoşîn kenê. Têkoşînê haştîye yê cinîyan tena têkoşînê bêvengkerdişê çekan nîyo, têkoşînê azadbîyayîşî yo zî.

Rojhelatê Mîyanênî de bingeyê vurîyayîşê komelkîyî de têkoşînê cinîyan ê kurdan est o. Eke ewro qalê haştîye yeno kerdene şertê ney qedînayîşê îşxalê Îsraîlî yo, qebulkerdişê raştîya têkoşînê azadîye yê kurdan o. Xoverdayîşê vera DAÎŞî û Şorişê Rojawanî mojna ke cinîyê kurdî îlham danê dinya û seba haştîye, azadîye û têdûştîye têkoşîn kenê.

Ancî têkoşînê Mayanê Haştîye zî bi nimûneya xoverdayîşî. Kongreya NADA ya 1ine de nê tecrubeyî resayî asta tewr berze; cinîyan haştîye de israr kerd. Bingeyê ney de hesreta cinîyan a seba cuyêka komelkîye est a ke birê xo yê serê ameyoxî est ê, bawerîya bi destkewteyanê têkoşînî est a.’’