Sîstemê hemserekîye dinya de reya ewilêne hetê Partîya Zergûnan a Almanan ra amî bicaardene. Vakurê Kurdistanî û Tirkîye de zî reya ewilêne serra 2005 de Partîya Cimatê Demokratîkî (DTP) sîstemê hemserekîye bica ard û nê modelî şaredarîyan de zî esas girewt. Dima ra no sîstem raybernameyê sere de HDP û DBPyî xeylî sazîyan de cayê xo girewt. Sîyasetkarê cinîyî yê Kurdî Ayşe Gokhan û Zahîde Bese derheqê modelê hemserekîye de ANFyî rê qisey kerd.

Gokhane seba nê modelî wina qisey kerd: “Sîstemê hemserekîye modelêk o ke cuya hempar û azade esas gêno. Ma modelê îşxalkaran sey wuşk û otorîter name kenê. Îqtîdarî sîstemê xo nijadperestîye ser o awan kenê. Modelê hemserekîye tenya seba cinîyan û ziwanî nê, seba kultur, dîn û merdimanê neteweyanê cîyayan o zî.”

XEYLÎ CINÎYÎ YÊ HEMSEREKÎ TEPIŞTE YÊ

Gokhane wina dewam kerd: “Sîstemê ke xo tenya yew neteweyî ser o awan kenê nêeşkenê pay ra bimanê. Verî şahanşahî û împaratorîyî estbî. Seba ke ê wayîrê sîstemê yew neteweyî bîyî înan kerd vîndî. Ma do cuya hempare bi nê sîstemî awan bikerê. Gama ma ewnênê hêrişanê hemverê nê sîstemî de vînenê ke xeylî cinîyî yê hemserekî ameyê tepiştene. Mesela hemsereka KCDyî û parlamentera Colemêrgî Leyla Guvene seba protestokerdişê tecrîdê serê rayberê şarê Kurdî Abdullah Ocalanî grevê vêşanîye de ya. No zî ramojneno ke rengê cinî çiqa îdareyî de resayo merheleyêka muhîme.” 

CINÎYÎ HEMVERÊ HÊRIŞAN DE MEYDANAN DE YÊ

Aktîvîsta TJA û endama meclîsê HDPyî Zahîde Bese zî vat ke nîmeyê cimatî cinîyan ra yeno ra û heta nika heme qerarî yê derheqê cinîyan hetê camêrdan ra ameyêne girewtene. Bese dewamê qiseykerdişê xo de nê vatî: “Têgêrayîşê cinîya azade zî seba sîstemê hemserekîye mucadeleyêkê xurtî da. Netîce de bi fikranê rayberê şarê Kurdî Abdullah Ocalanî no model bica ard. Seba ke cinîyan nê sîstemî de ca girewt îqtîdar hêrs bi û na yewe ra hêriş keno.

Hemverê nê hêrişan de Têgêrayîşê Cinîyan ê Kurdan sîstemê hemserekîye hîna aver berd. 3 serrî verî AKP û MHPyî bi heme hêzê xo hêrişê qezencanê cinîyan kerd. Cinîyî yê hemserekî ameyî tepiştene, heme sazîyê cinîyan ameyî girewtene. Dewlete rind zana ke eke cinî bêro bêvengkerdene cimat zî to bêveng bibo. Cinîyî do mucadeleyê xo rê heme cayan de dewam bikerê.”