CÎHAN

Xeberê peyênî

• Dewaya 32 serre ya vera kişîyayîşê multecîyêkî qedîyena 

  Dewaya 32 serre ya vera kişîyayîşê multecîyêkî qedîyena ke şaristanê Saarlouisî yê Almanya de qewimîyabi. Tehqîqatê dewa seba qurbananê serebûtanê vêşnayîşî yê serranê 90an do bibo mîsal.
• Guterres: Merdimatîye berê cehenemî akerd 

  Sekreterê Pêroyî yê Neteweyanê Yewbîyayeyan (NY) Antonio Guterresî dîyar kerd ke merdimatîye bi sotemenîya fosîle 'berê cehenemî akerdo.'
• NY: Felaketê Derna de hûmara merdeyan bîye 11 hezar û 300 

  Goreyê eşkerayîya Ofîsê Koordînasyonê Karanê Însanîyan ê Neteweyanê Yewbîyayeyan (OCHA) laserê şaristanê Derna yê Lîbya de 11 hezar û 300 kesan dinyaya xo bedilnaya.
• Mîyanê 24 saetan de tewr tay 6 hezar koçberî resayî Lampedusa 

  Mîyanê 24 saetan de 6 hezar koçberî resayî girawa Îtalya ya Dengizê Sipî Lampedusa. Selahîyetdaran rewşa îstîsnayîye îlan kerde.
• Partîya Putinî herêmanê xespkerdeyan de serkewtişê xo îlan kerd 

  Komîsyonê Weçînayîşî yê Rûsya pare kerd ke herêmanê Ukrayna yê îşxalkerdeyan de partîya Serekdewletê Rûsya Vlademir Putinî se ra 70ê rayan girewto û ser kewto.
• Tirkîya ra waştişê îltîca zêdîyayî la tesdîqî kêmîyayî 

  Dayîreyê Îltîca yê Yewîya Ewropa (EUAA) bi eşkerayîyêke pê hesna ke mabênê çele û hezîrane de Ewropa rê qasê 519 hezar muracatê îltîcakerdişî ameyê kerdene. La bi taybetî muracatê ke Tirkîya ra yenê bi hawayêkê giranî yenê redkerdene.
• Mîdîllî de keştîya multecîyan cumê awe bîye 

  Qeraxanê Girawa Mîdîllî ya Dengizê Ege de keştîya multecîyan cumê awe bîye. Netîceya serebûtî de 22 kesan ra 4 kesan dinyaya xo bedilnaye.
• Asya de 68 mîlyon kesî xizan bîyî 

  Goreyê raporêkê Bankaya Averşîyayîşî ya Asya (ADB) enflasyono berz Kovîd-19î reyde par bi sebeb ke Asya de nêzdîyê 68 mîlyon merdimî xizan bibê.
• Almanya de teberî ra sînorkerdişî zêdîyenê 

  Almanya vera koçberanê gurcî, makedonij, arnavut, moldovayîj û sirbîstanijan sînorî ra teberkerdişî zêdînayî.
• Seba Konferansê Ciwanan ê Dinya vengdayîş 

  3-5ê teşrîna peyêne de Paris de do Konferansê Ciwanan ê Dinya bêro kerdene. Seba beşdarîya konferansî veng ame dayene û wina ame vatene: ''Ma do tarîxî binusê, awan bikerê.''
• Hetê muracatanê îltîca ra Tirkîya Afganîstan derbaz kerd 

  Menga temmuze de 3 hezar û 791 kesan Tirkîya ra verê xo Almanya û nînan seba multecîtîye-îltîca muracat kerd. Na hûmare Afganîstan zî xo pey de verda ke tede Talîban serdest o.
• Konferansê Bogota de seba azadîya Abdullah Ocalanî veng dîya 

  Konferansê 'Serewedaritişê Vera Kapîtalîzmî' yê Bogota de seba azadîya Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî û tepişteyanê sîyasîyan veng dîya.
• NYyî seba trajedîya koçberan a Tunus û Lîbya veng da 

  Neteweyanê Yewbîyayeyan (NY) seba koçberanê ke bi hewteyan o serê sînoranê Tunusî yê nêzdîyê Lîbya û Cezayîrî de mehsur mendê veng da ke cade mesele bêra çareserkerdene.
• Bîlançoya pêroyî ya serebûtanê Fransa 

  Fransa de serebûtanê ke kişîyayîşê domanêkê 17 serrî ra dima dest pêkerdo roja 8. de zî dewam kerd.
• Serebûtê Wagnerî tam nêqedîyayo 

  Rûsya de mabênê di rojan de yewinêka kîrakerde ya taybete Wagnerî sere wedaritbi. Rojnameger Aykan Severî da zanayene ke serebût vinderto zî tesîrê na mesele do dewam bikero.
• Iraq: Dest nîya mal û mulkanê serekwezîrê verênî ser 

  Mehkemeya Iraqî dest na mal û mulkanê serekwezîrê verênî Mustafa Kazimîyî ser.
• Hemwelatîya almana ke cinîya êzidîye kerdbî kole, ceza girewte 

  Şaristanê Koblenzî yê Almanya de endamêka DAÎŞî ya ke hemwelatîya Almanya ya, seba ke cinîyêka êzidîye kerdbî kol û bîya hemkara qirkerdişî cezaya zîndanî ya 9 serran girewte.
• Turê 20. yê pêvînayîşanê Astana dest pêkerd 

  Tirkîya, Rûsya û Îran ê ke dewamkerdişê krîzê Sûrîye de sey aktoranê bingeyînan dîyenê, bi îdîaya 'peydakerdişê çareserîye' reyna Astana de kom bîyî.
• Qeraxanê yunanan de bi seyan koçberî vînîbîyaye yê 

  Qeraxanê Nêmgirawa Peloponezî yê Yunanîstanî de keştîya 700 koçberan a ke cumê awe bîya tede 79 kesî merdî û bi seyan kesî vînîbîyaye yê. 2014 ra nata Dengizê Sipîyî de 20 hezar koçberan dinyaya xo bedilnaye.
• UNHCR: 110 mîlyon kesî bi zorî ca û warê xo ra bîyî 

  Komîserîya Berze ya Multecîyan a Neteweyanê Yewbîyayeyan (UNHCR) da zanayene ke hûmara merdimanê ke pê zorî ca û warê xo ra bîyê, resaye 110 mîlyon ke na hûmare rekorêko newe şiknayo.
• Qeraxanê Yunanîstanî de 17 koçberan dinyaya xo bedilnaye 

  Qeraxanê nêmgirawa Peloponezî yê Yunanîstanî de keştîya koçberan cumê awe bîye. Netîceya serebûtî de 17 koçberan dinyaya xo bedilnaye.
• Iraqî venga keyeyanê DAÎŞî yê Kampa Holî da ke abigêrê welatê xo 

  Iraqî venga komelê mîyanneteweyî da ke keyeyanê DAÎŞî yê ke hemwelatîyê înan ê û Kampa Holî de manenê bişawê welatanê înan.
• HRW vera peymana YE ya serê multecîyan vejîya 

  Rêxistina Teqîbkerdişê Heqanê Merdiman (HRW) pare kerd ke peymana ke Yewîya Ewropa (YE) derheqê îdareyê koçî û proseduranê multecîtîye de kerda, do biba sebebê kerdişanê xiraban ê vera multecîyan.
• Kolombîya bira tepiştişê lîderê ELNyî betal kerd  

  Serdozgerîya Kolombîya fermanê tepiştişê Serfermandarê Artêşa Xelisnayîşê Neteweyî (ELN) betal kerd ke hukmat tede dîyalogan keno.
• 'Cezaya îdamî Îran de hîrê qatî zêdîyaye' 

  Rêxistina Efû ya Mîyanneteweyîye pare kerd ke zîndanê Îranî bîyê cayê kiştişî û cezaya dardekerdişî goreyê serra 2022yî hîrê qatî zêdîyaya.